ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

अन्धराष्ट्रवादी ट्रम्पया प्रतिकार

इस्लामिक दुनियाय् इस्लाम कट्टरपन्थीत हावी जुइगु खनेदयाच्वंगु हे खः । तालिबानं हत्या याःम्ह अफगान राष्ट्रपति नाजिबुल्लाह नं थः मुस्मां जनताया मन त्याकेत इस्लामी नारा व ज्याखँ यानाक्यंगु खँ नं झीसं न्यनागु, ब्वनागु खः । उलि जक मखु, अपेक्षाकृत उदारवादी इजिप्टय्इ स्लामिक धारणा तइगु अले प्यालेस्टाइनीतय्त स्वापू व सहानुभूति तयाः वःगु इस्लामिक ब्रदरहूदया मोहम्मद मोर्सी चुनाव त्याकूगु नं झीसं खनागु हे खः । तर बाँकी विश्व धाःसा उदारवादी व न्हूगु लोकतान्त्रिक मूल्य व मान्यता ज्वनाः हे न्ह्याः वनाच्वंगु खः । अझ अमेरिका थुज्वःगु देसं ला उदारवाद, लोकतन्त्र व मानवअधिकारयात ला मेपिनिगु देसय् हस्तक्षेप यायेत थःगु ल्वाभः तक दयेका वयाच्वंगु खः ।

तर सन् २०१४ स भारतय् हिन्दूवादी नरेन्द्र मोदी व सन् २०१६ स अमेरिकाय् तुयूपिनि सर्वो च्चताया वकालत याइम्ह डोनाल्ड ट्रम्प त्यानावये धुंकाः हलिमय् हानं नाजी जर्मनी पहलं कट्टरपन्थी धार विकास जुयावःगु सकसिनं विश्लेषण यानाहःगु खः । मुक्कं देय्या मखु, बहुमत दुगु जातिया सेन्टिमेन्ट त्याकाः शासनय् वनेगु व उकथं हे व्यवहार क्यनेग मेगु पुचःयात शत्रुकथं प्रचार यायेगु व याकेगु ज्या जुयावयाच्वंगु खः । थथे जूबलय् पुलांगु इलय् युद्ध व नरसंहार यानाः मेगु जातियात शासन यायेगु ज्या लोकतान्त्रिक युगय् चुनावी युद्ध ल्वानाः नं पुनरुत्थान जुयावःगु सकसिनं चायेकूगु खः ।

राज्यं थुज्वःगु नीति कायेधुंकाः झीसं भारतय् वःगु न्हूगु नागरिकता कानुन व अनिवार्य दर्ता यायेमाःगु प्रावधानया विरोधय् मुस्मां व खुला समाजया मनूतसें याःगु विरोध प्रदर्शन नं झीसं खना धाःसा अमेरिकाया मिनियापोलिसय् वंगु मे महिनाय् हाकुम्ह मनू जर्ज फ्लोइडयात पुलिसं पुलिं तियाः स्याःगु घटना लिपा देय् न्यंक जूगु ब्लाय्क लाइभस् म्याटर धइगु आन्दोलन नं खना । थुलि जक मखु अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पं मेक्सिकोया सीमा बन्द यायेगु, हाकुपिं सांसदतय्त छिपिं गनं वयागु खः अन हे हुँ धकाः धायेगु, उग्रराष्ट्रवादी जुयाः कोरोना भाइरसयात चिनिया भाइरस धायेगु, कोरोना भाइरस नियन्त्रणया सवालय् राज्यपाखें छुं लकडाउन मतयेगु अले विश्व स्वास्थ्य संगठन त्वःतेगु इत्यादि ज्याखँ झीसं स्वयाब्वना वयाच्वनागु हे दु ।

हलिमय् कट्टपन्थता व अन्धराष्ट्रवादया उदय जूगु ला खः तर उकिया प्रतिकार नं न्ह्याः वयेधुंकूगु दु व हलिमय् समानता, स्वतन्त्रता व भातृत्वया पक्षधर शक्तित नं हानं छक्वः दनावयेधुंकूगु दु धइगु खँ नं थुथाय् थुइकेबहः जू । अमेरिकाया चुनाव व भारतय् मोदीया विरोधी लहरया विश्लेषण यायेबलय् थथे हे खनेदु ।

परम्पराकथं वंगु नोभेम्बर ३ मंगलवाः खुन्हु जूगुृ व वसिकं न्ह्यः थीथी माध्यमं मतदान जूगु न्ह्यः राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पं थः विपक्षी डेमोक्राय्टत वल धाःसा अमेरिकाया म्हगस ध्वस्त याइ धकाः धाःगु व शान्तिसुरक्षाया व्यवस्था ध्वस्त जुयाः अराजकता न्यनी धकाः धाःगु खः । वय्कःया थ्व निगू धापुतिं तुयूपिनि सर्वो च्चताया सिद्धान्त व हाकुपिं धइगु असुरक्षा न्यंकीपिं जूगुलिं इमित कजे यायेमाः धइगु विचाः स्पष्ट जुया पिहाँ वया च्वंगु खनेदु । कोरोना भाइरसया हुनिं अमेरिकाया अर्थतन्त्र ध्वस्त प्रायः जूगु दु। बेरोजगारीया समस्या तच्वःगु दु। थुकियात ला ज्यंकेमाःगु न्ह्याम्ह त्याःसां यायेमाःगु कर्तव्य खः । तर मूलभूत सवाल धइगु ला छु दर्शन व आदर्शं प्रेरित जुयाः न्ह्यायेगु धइगु हे खः । थुकथं विश्व स्वास्थ्य संगठनय् सामेल जुया वनाः उकियात ग्वाहालि चूलाका वनेगु लाकि मखु ? अले हलिमय् वयाच्वंगु वातावरण परिवर्तनय् गुलि ध्यबा तयाः न्ह्याः वनेगु धइगु सवाल नं थन पिहाँ वयाच्वंगु दु । अमेरिकाय् डेमोक्र्याट पार्टीया बाराक ओबामा दुगु इलय् चीमिपिनिगु नितिं स्वास्थ्य बीमाया व्यवस्था जूगु खः । थुकथंया आपालं सवाल दु । अमेरिकाया चुनावय् हलिं न्यंकया मनूतसें चासो तइगु धइगु अनया राजनीति स्वयेत जक मखु। अमेरिकाय् न्ह्याम्ह राष्ट्रपति वःसां इमिसं काइगु पराराष्ट्र नीतिइ गुगुं हिउपाः मवः । तर ट्रम्प वसांनिसें विदेशं वयाच्वंपिन्त पितिना छ्वयेगु इत्यादि कथंया नीति पिहाँ वल । थुकिं यानाः विशेष हलचल हे वल । थथे जुयाः नं ट्रम्पया समर्थन व विरोधय् आपालं हलचल जूगु खः ।

आः वयाः स्वयेगु खःसा अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प व भारतय् प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी निथीसिनं नं गुगु अन्धराष्ट्रवादी नीति कयाः न्ह्यात उकिया व्यापक विरोध व आन्दोलन जुयावयाच्वंगु दु। अले हानं विरोधया विरोध यासें जातीय गन्ध पिकयाः अन्ध समर्थकत नं पिहाँ वयाच्वंगु दु। थुकथंया हे स्थिति जुल धाःसा लिपा वनाः मारकाटया स्थिति नं पिहाँ वइ । जातीय द्वन्द्व उप्वया वनी । थ्व खँ दक्कय् विचाः यायेबहःगु खः ।

अथे जुयाः गुपिं विश्लेषकतसं आः दुनियाँ एकपक्षीय कट्टरपन्थता व छगू कथं अन्धराष्ट्रवादीताय् न्ह्यात धकाः धयाः थःपिं नं न्ह्यायेगु विचाः तःगु खः आः इमिसं नं थुकिया लिच्वः खंगु दु। वास्तवय् न्हपाया विश्व हे अन्धराष्ट्रवादीतय्सं बल्लाः त्याःया सिद्धान्तकथं दयेकातःगु खः । थुकी हे साम्राज्यवादया जग नं स्वनातःगु खः । नीगूगु शताब्दीइ निक्वःगु विश्वयुद्ध धइगु हे थ्व हे साम्राज्यवादीतय्गु थवंथवय्या ल्वापु खः । थुकिया लिउ हे थीथी देय्या जनतां नं राष्ट्रिय मुक्ति आन्दोलन न्ह्याकल । उपनिवेशवाद हलिमं हे तनावन ।

पुलांपिं साम्राज्यवादीतसें प्रत्यक्ष मखुसां अर्थतन्त्र आदि नियन्त्रणय् कयाः नव उपनिवेशवाद न्ह्याका हयाच्वन, उकिया नितिं कुतः न्ह्याकाच्वन । थुकिया नं प्रतिकार जुया हे वयाच्वंगु दु । थुज्वःगु स्थितिइ गुगु अन्धराष्ट्रवादया उदय जुल व प्यदँ न्यादँया दुने उकिया नं प्रतिकार जुल । थुकयं आःया झीगु ल्वापु धइगु नं अन्धराष्ट्रवादया पँ लीगु लाकि स्वतन्त्रता, समानता, भातृत्व, सहअस्तित्व धइगु थुज्वःगु विचार व आदर्शं प्रेरित जुयाः न्ह्याः वनेगु ? थ्व सवाल पिदनाच्वंगु दु। अमेरिकाय् जो बाइडन धइम्ह मनू गुम्हं जादूगर व चटके मखु । जादूगरी व चटके पहः जक मखु सन्की पहः तक क्यनीम्ह धइम्ह ला डोनाल्ड ट्रम्प हे खः, तर बाइडनया पक्षय् गुगु लहर खनेदत व वास्तवय् अन्धराष्ट्रवाद व कट्टरपन्थता विरोधी लहर हे खः । उकिं हलिमय् कट्टपन्थता व अन्धराष्ट्रवादया उदय जूगु ला खः तर उकिया प्रतिकार नं न्ह्याः वयेधुंकूगु दु व हलिमय् समानता, स्वतन्त्रता व भातृत्वया पक्षधर शक्तित नं हानं छक्वः दनावयेधुंकूगु दु धइगु खँ नं थुथाय् थुइकेबहः जू । अमेरिकाया चुनाव व भारतय् मोदीया विरोधी लहरया विश्लेषण यायेबलय् थथे हे खनेदु ।