कम्युनिस्ट आन्दोलनया नं समीक्षा जुइमाल

एमालेयात कम्युनिस्ट मखु धकाः धइगु खँ नं आःया खँ मखयेधुंल । जनयुद्ध ल्वानाः वःगु माओवादी नं एमालेकरण जुया वन धकाः धायेगु याःगु नं पुलां खँ जुइधुंकल । उकिं कम्युनिस्ट पार्टीया थ्यंमथ्यं स्वब्वय् निब्वया सरकार वलं नं कम्युनिस्ट मापदण्डयात छ्यलाः मूल्यांकन याःपिं मनूत हे मदु। माक्र्स, एंगेल्सया किपा चीकीगु अले भारतयात विस्तारवादी व अमेरिकायात साम्राज्यवादी धकाः मच्वयेगु, महाकाली सन्धि पारित यायेगु आदि इत्यादि खँ कम्युनिस्ट धकाः सनाजूपिसं छाय् यात ले? थुकिया लिसः याउँक हे बीफु- सरकारय् वनेगु पार्टी धकाः धइगु मानसिकता तसेंलि थथे जुयावइगु ला अटोम्याटिक हे खः । विद्यार्थी आन्दोलनय् ज्यान पानाः छगू इलय् संसां जागिर नयेगु धकाः जूपिं मनूत बेपत्ता जुयावंपिं आपालं दु। सनाच्वंपिं नं सामाजिक रूपं सनाजूगु खनेदु, रचनात्मक ज्याखँ यानाः ख्वाःपाः दुपिं न्हापाया सामन्ती व पुँजीवादी तत्वत नाप नं मिलेचले जुयाः जूपिं यक्व दु। आन्दोलन, संघर्ष व अन्याः विरुद्ध ल्वायेगु धइगु खँ थुमिगु नितिं इतिहास जुल । थ्व व्यक्तिगत मनूतय्गु खँ जुल । तर पार्टी चले यानाच्वंपिं मनूतसें नं सरकारय् वनाः मन्त्री, प्रधानमन्त्री जुइगु खँयात हे प्राथमिकताय् तयाः थःगु दिमाग जायेकूसेंलि इपिं नं कम्युनिस्ट विचाः व सिद्धान्तपाखें स्खलित जुइगु ला स्वाभाविक हे खः ।

अथे जूगुलिं सरकार वा सत्ताया हावा लगे जुयाः हे कम्युनिस्ट धाःपिं कम्युनिस्ट विचाः व सिद्धान्तपाखें स्खलित जुयाः वंगु खँ थुथाय् थुइकेत थाकु मजू । आः सरकार जक मखु, थःगु हे पार्टीया संगठन पाखें नं बेदखल जूगु वाःचासेंलिं एमाले दुनेया माधव पक्षयात कम्युनिस्ट आन्दोलन, सिद्धान्त व विचारया जागरण जुयावःगु दु। थ्व हे खँ राष्ट्रिय भेला धकाः बुधवाः व बिहीवाः थुगु पक्षं याःगु ज्याझ्वलय् प्रकट जूगु दु। झापा आन्दोलनया न्ह्यलुवा मोहनचन्द्र अधिकारी, राधाकृष्ण मैनाली, मुक्तिमोर्चाया हस्ती जुयाः लिपा झापा आन्दोलनया धारय् दुहाँ वःम्ह मोदनाथ प्रश्रित, शिक्षकतसें चेतनशील नागरिक जुयाः पञ्चायत विरुद्ध जनचेतना जागे याःबलय् न्ह्यलुवा जुयाः शिक्षक आन्दोलनया नेतृत्व याःम्ह बद्री प्रसाद खतिवडा इत्यादि मुंकेगु ज्या माधव झलनाथ पक्षं याःगु खनेदत । माधव नेपालं भाषण बिउबलय् न्हापालाक्क हे मदुगु माणिकलाल श्रेष्ठया नं नां काल । थुकथं थुगु खेमाय् कम्युनिस्ट आन्दोलनया जागरण वःगु खनेदुगु खः ।

गथे नेपालय् २०७२ सालया संविधान जारी जुइधुंकाः नेपालय् आःतकया नेपालभाषा आन्दोलन व अनंलिउ भाषा जातिया आन्दोलनया समीक्षा यायेमाःगु खनेदत, उकथं हे आः हानं कम्युनिस्ट आन्दोलन गुगु लँपुइ न्हयाकायंकेगु धइगु खँ सिकं आःतकया कम्युनिस्ट आन्दोलनया समीक्षा जुइमाःगु जरुरी खनेदु ।

एमालें २०४९ सालय् न्याक्वःगु महाधिवेशन याःगु इलय् हे विसर्जनवाद व आत्मसर्मपणवादया विरोधयात थःगु नारा दयेकूगु खः । सोभियत संघ व पूर्वी युरोपय् साम्यवादी व्यवस्था क्वःदला वसेंलि उकिया हलिं न्यंक प्रभाव लाःवंबलय् थनयापिं कम्युनिस्ट नं गुलिं साम्यवाद हे त्वःताः मेपिनिगु क्याम्पय् आत्मसर्मपण याः वनेमाःगु वा साम्यवादी विचाःया कु हे दिकाः वनेमाःगु अवस्था सिर्जना जूगु खः । थ्व हे इलय् विचारक मदन भण्डारीं सर्वहारा अधिनायकवादया मूल सिद्धान्तयात परित्याग यानाः कम्युनिस्टतय्सं नं जनताया दथुइ धेँधेँँबल्ला यानाः थःत श्रेष्ठ खः धकाः क्यनाः हे श्रेष्ठता हासिल यायेमाः धकाः जनताया बहुदलीय जनवादया सिद्धान्त न्ह्यःने हल । पुँजीवादी लोकतान्त्रिक धारय् वा क्याम्पय् विकसित जूगु जूसां आवधिक निर्वाचन, संवैधानिक सर्वोच्चता, बहुमतया सरकार व अल्पमतया प्रतिपक्ष, मानव अधिकार, बहुलवाद धइगु खँ पुँजीवादीतय्गु जक पेवा मखु, मानवजातिया सभ्यताया झ्वलय् हे विकसित जूगु खँ खः, अथे जूगुलिं उकियात नाल धायेवं मेपिं हे जूगु जुइमखु धकाः उकियात नालाकायेगु सिद्धान्त हल । थुकी कम्युनिस्टतय्सं चुनावी माध्यमय् हे श्रेष्ठता हासिल यानाः सरकार व सत्ता न्ह्याकावनेबलय् कम्युनिस्ट सिद्धान्त नालाः मजदुर व किसानतय्त जिउगु, नीगु ज्या यानावनेबलय् पुँजीवादी व सामन्ती तत्वतय्सं बलात् कू नं यानाबीफु, उगु इलय् जनविद्रोहया माध्यमं बल प्रयोग नं यायेमालेफु धकाः भण्डारीं च्वल । थुकथं सशस्त्र क्रान्ति व सर्वहारा अधिनायकवादया सवाल त्वःतूगु खँय् भण्डारीयात आापाःसिनं ब्वः नं बिल । तर भण्डारीं छपुचः मनूत कट्टर जुयावनीगु, आम कम्युनिस्टत धाःसा निराश जुइगु अवस्थापाखें कम्युनिस्ट आन्दोलनयात बचे याःगु खः । तर सरकारय् वनेगु धून तयाजूपिनिगु नितिं बहुदलीय जनवाद धाःगु नं जःमू (जपमाला) जक जू वन । मूलभूत राजनीतिक धार हे चुनावय् त्यकाः सारकार वनेगु जुसेंलि अन दुने दरबारिया पहःया धेँधेँ बल्ला व दाउपेच जुइगु स्वाभाविक खः । थुगु धेँधेँ बल्लाय् पार्टी संगठनय् अध्यक्ष कायेधुंकाः सरकारय् थ्यंकेगु हानं राष्ट्रपति लिसें थीथी संवैधानिक निकायस तक थःगु पहुँच व पकड बल्लाकल । दक्कय् लिपागु इलय् पदाधिकारी पद फुक्क हे खारेज यानाः माधव नेपाल व झलनाथ खनालयात नं चले यायेगुली मखु, हाजिर जुयाः थःगु खँ तयेगुली जक लाकाबिल । थथे यायेगु लागिं केन्द्रीय कमिति धाःगुया मुँज्या नं काइते पहलं च्वन ।

थुकथं बेदखल जूपिं माधव व झलनाथ पक्षं कम्युनिस्ट आन्दोलनयात लुमंकूगु बांलाःगु हे खँ खः । २०६२/०६३ सालया जनआन्दोलन व वयांलिपा संविधान सभाया चुनाव यानाः राजतन्त्रयात उखाड नके फुगु जूगुलिं उगु आन्दोलनयात शान्तिपूर्ण जनक्रान्ति धकाः नां बीगु ज्या झलनाथ खनालं हे याःगु खः । अले क्रान्ति क्वचायेधुंकूगु व सामन्तवाद नं छुं छुं अवशेष जक ल्यं दनिगु जूगुलिं यानाः आः समृद्धिया लँपुइ वनेमाः धकाः जिं हे धयागु खः धकाः धाःम्ह नं झलनाथ हे खः । थुकथं घटनाक्रमयात सैद्धान्तिक रूप बिउम्ह खनाल आःया खेल खेलाडी राजनीतिइ धाःसा लिउने लाःवन । मेखे झलनाथयात महासचिव दयेकेगु, मदन भण्डारीयात महासचिव दयेकेगु व वयांलिउ थः हे महासविच जुयाः पार्टी न्ह्याकेगु ज्या यानाः ३२ दँतक एमाले दुने मुख्यपिं मध्ये छम्ह जुयाच्वंम्ह माधव नेपाल नं खेलखेलाडी राजनीतिइ बेदखल जुल । थुकथं जुयाः नेपाःया कम्युनिस्ट आन्दोलनया चर्चा हानं छक्वः सुरु जूगु दु ।

तर गथे नेपालय् २०७२ सालया संविधान जारी जुइधुंकाः नेपालय् आःतकया नेपालभाषा आन्दोलन व अनंलिउ भाषा जातिया आन्दोलनया समीक्षा यायेमाःगु खनेदत, उकथं हे आः हानं कम्युनिस्ट आन्दोलन गुगु लँपुइ न्हयाकायंकेगु धइगु खँ सिकं आःतकया कम्युनिस्ट आन्दोलनया समीक्षा जुइमाःगु जरुरी खनेदु। सरकारय् वनेगु धकाः खेलखेलाडी राजनीति यायेगु ज्या यात कम्युनिरुट आन्दोलन धकाः धायेफइमखु। साम्राज्यवाद विरोधी भावनायात त्वःताः नं कम्युनिस्ट आन्दोलन न्हयाःगु धायेफइमखु। महाकाली सन्धि पास मयात धाःसा ला भारतं थकाइ हे मखु, बरु मिले जुयाः थःत नं जिउसा काये धकाः जूगु नं कम्युनिस्ट आन्दोलन मखु। थ्व कम्युनिस्ट आन्दोलन दुने वःगु भड्काउ धकाः हे धायेमाः । थौं एमाले दुने गुगु विश्रृंखलता वया च्वन, वास्तवय् थ्व उगु हे भड्काउया लिच्वः जक खः । कम्युनिस्ट धाल धायेवं निश्चित रूपं वर्गीयताया सवाल पिदनी, अले वैज्ञानिक सिद्धान्तया खँ नं पिदनी । गुगु नं समस्यायात स्वयेगु दृष्टिकोणय् चीमिगु वर्गया पक्षपोषण मयायेकं, शोषित पीडित उत्पीडित जाति, समुदायया पक्षपोषण जुइगु ज्या मजुइकं उकियात कम्युनिस्ट आन्दोलन धकाः धायेफइमखु ।