इन्डो–प्यासेफिक कि बीआरआई
देश तःधं अथवा चीधं जुयाः विकास अथवा अविकास जुइगु मखु, देश विकास जुइगु कारण खः, व देशया नेतात विवेकशील जुलकि व नेतात नं स्वाभाविक रुपं इमान्दार, परिश्रमीया नापनापं भिजन दुम्ह जुयाच्वनकि । विवेकशील नेतातय्स. देशयात याउँक विकास यानाः क्यनाबी । दसुया लागि सन् १९६५ सालय् तिनि स्वतन्त्र जूगु राष्ट्र सिंगापुृरयात विवेकशील नेता ली क्वान देशयात उच्च विकास यानाः क्यनाबिल ।
थौं वयाः चिचधंगु राष्ट्र सिंगापुरयात विश्वया जनतां हाइहाइ यानाच्वनी । सिंगापुर राष्ट्र थें मेमेगु चिचिधंगु राष्ट्रत बेल्जियम, फिनल्यान्ड, क्रोएसिया राष्ट्रतय्सं नं विकासया लँपुइ वनाच्वंगु दु । यदि नेतात विवेकहीन जुल धाःसा व नेतात नं स्वाभाविक रुपं भ्रष्ट, बेइमान जक मखु विदेशी दलाल तक जुयाच्वनी ।
अविवेकी नेतातय्सं देसयात तहस नहस यानाः समाजय् अशान्ति, अराजकया वातावरण हयाः जनतायात दुःख कष्ट बीगु यानाच्वनी। झीगु देश नेपाः प्राकृतिक श्रोतया सम्पत्तिया धनी देश खः । यदि सही विवेकशील नेतातय्गु ल्हातय् सत्ता चलय् यायेगु ह्वःताः वःगु खःसा देश उच्च विकास जुइधुंकल जुइ ।
गथे न्हापा स्वर्ग युगया इलय् लिच्छविशासकतय्सं उच्च विकास यानाः वं थें विकास जुल जुइ । झीगु देश झन झन बर्बाद जुया वनाच्वंगु कारण सत्ताय् च्वनाच्वंपिं नेतात विवेकहीन जुयाच्वंगुलिं यानाः नेतात विदेशी शक्तिया इशाराय् प्याखं हुलाच्वंगुलिं खः । झीगु नेपाः देया अवस्था डाँवाडोल जुया वनाच्वंगुलिं यानाः नेपाः धालकि विश्वया जनतां हाइहाइ मखु, छि छि यानाच्वनी ।
नेतात विवेकशील जुयाच्वंगुलिं यानाः देशया मौलिक नीति धयागु मदु, वया अर्थ थःगु देशया स्वतन्त्र परराष्ट्र नीति मदु । नेपाःया परराष्ट्र नीति खाली सहयोग कायेगु जक जुयाच्वंगु दु । नेपाःया नीति हे भिखारी जुयाच्वंगु कारणं यानाः अमेरिकां लाखौं लाख डलर ग्वाहालि यायेगु आश क्यनाः इन्डो प्यासेफिक योजनाय् सहभागीया लागि वंगु पुस महिनाय् परराष्ट्र मन्त्री प्रदीप ज्ञवालीयात अमेरिकाय्ि सःतेगु ज्या यात ।
राजनीति शास्त्रय् थथे नं धयातःगु दु, थःगु स्वार्थ पूवंकेया निंतिं मेमेगु देश नाप सहकार्य यानाः उपयोग यायेगु नीति नं ज्वने माः धयातःगु दु । अमेरिका थ्व हे नीति कथं इन्डो–प्यासेफिकया नामं भारत, जापान, अष्ट्रेलिया, मलेसिया, इन्डानेसियायात उपयोग यायेगु कुतः यानाच्वंगु खः ।
अमेरिकाया रणनीति खः– नेपाःयात इन्डो प्यासेफिकय् सहभागी याकाः चीनया बीआरआइ योजनायाछ छखे लाकाः चीनया विरुद्ध टक्कर कायेगु । अमेरिकाया योजना धयागु इन्डो प्यासेफिक मार्फत चीनयात कमजोर यायेगु खः । शीतयुद्ध जुयाच्वंगु इलय् सोभियत संघयात तहस नहस यायेगु लागि अमेरिकां अनेक षडयन्त्र यानाः आखिरय् ९० या दशकय् तहस नहस यानाबिल ।
९० दशकया लिपा निसें अमेरिका विश्वया एकल महाशक्ति जुयाच्वनेत सफल जुल । दँ दँ तक नम्बर वान शक्तिशाली जुयाच्वंगु इलय् चीनं नं आर्थिक क्षेत्रय् उच्च विकासया नापनापं सैन्य क्षेत्रय् नं मजबूत यायां वनाच्वंगु खनाः अमेरिका झस्के जुल । अझ ला अमेरिकाया आर्थिक विज्ञ व विश्व बैंक तक नं चीनं अमेरिकां स्वयां नं आर्थिक व सैन्य क्षेत्रय् न्ह्यःने लायेफु धकाः अनुमान यात ।
थ्व हे कारणं यानाः चीनया शक्तियात राके यायेगु लागि अनेक चाल म्हितेगु शुरु याःगु खः । व चाल अथवा नीति खः छगू ला उदारीकरणया माध्यमं चीनया आन्तरिक आर्थिक अवस्था डाँवाडोल यायेगु खःसा हानं मेगु नीति कथं अर्थात डब्ल्यूटिओया सदस्य कायेकाः आर्थिक अवस्था डाँवाडोल यायेगु उद्देश्य अमेरिकाया खः ।
सन् २००१ साल चीन डब्ल्यूटिओया सदस्य जुल । चीनं डब्ल्यूटिओया सदस्य जुयाः डल्यूटिओया कानुन कथं विश्वया कुनाकुनाय् तक चीनं व्यापार विस्तार यानायंकल । थौं वयाः चीनया व्यापार अफ्रिका, अमेरिका, युरोप, एसिया, ल्याटिन अमेरिका व अष्ट्रेलिया तकं व्यापार न्यना वनाच्वंगु दु । अथे धयागु चीनया आर्थिक स्थिति झन झन मजबूत जुजुं वनाच्वन ।
चीनया शक्तियात कमजोर यायेगु लागि न्हूगु योजना कथं अमेरिकां इन्डो प्यासेफिपकयात जोड बियाच्वंगु खः । सन् २०१८ साल निसें इन्डो प्योसिफिकयात अमेरिकां जोड बिइगु ज्या याःगु खः । विशेष यानाः अमेरिकाया रक्षा मन्त्रालय मार्फत इन्डो प्यासिफिकयात सक्रिय यायेगु लक्ष्य खः ।
थ्व हे कारणं यानाः अमेरिकाया जल, थल, हवाइ सेना तकं सक्रिय यायेगु रणनीति खः । राजनीति शास्त्रय् थथे नं धयातःगु दु, थःगु स्वार्थ पूवंकेया निंतिं मेमेगु देश नाप सहकार्य यानाः उपयोग यायेगु नीति नं ज्वने माः धयातःगु दु । अमेरिका थ्व हे नीति कथं इन्डो–प्यासेफिकया नामं भारत, जापान, अष्ट्रेलिया, मलेसिया, इन्डानेसियायात उपयोग यायेगु कुतः यानाच्वंगु खः ।
छाय्धाःसा चीन हिन्द महासागर नाप जोरय् जुयाच्वंगु राष्ट्र खः । यदि चीन व अमेरिकाया दथुइ अप्वः तनाव जुल धाःसा न्हापांगु नीति कथं हिन्द महासागरया जलमार्गया लँपु बन्द यानाः चीनयात हायल कायल यायेगु रणनीति खः । छाय्धाःसा चीनं हिन्द महासागरया लँपु पाखें विश्वया यक्व राष्ट्रय व्यापार याना च्वंगु दु ।
अमेरिकां नेपाःयात इन्डो प्यासेफिकय् सहभागी याकेगुया उद्देश्य खः चीनयात हायल कायल यायेगु । तिब्बत स्वतन्त्रया नामं तिब्बतं लडाकूतय्त नेपाःया भूमि प्रयोग याकेगु रणनीतिक जक खः । चीनया बिआरआइ योजना नं वास्तवय् थःगु देशयात अझ आर्थिक, कुटनीतिक व सैन्य क्षेत्रय् नं शक्तिशाली याना वनेगु योजना खः ।
बिआरआई योजना मार्फत एसिया, अफ्रिका, युरोपया स्थल मार्ग स्वायेगु उद्देश्य खः । जलमार्ग मार्फत नं हिन्द महासागर, अरब सागर जुयाः आन्ध्र महासागर तक व्यापार मजबुत याना वनेगु चीनया योजना खः । मेगु उद्देश्य धयागु खाली आर्थिकया लागि जक मखु, सामरिक व रणनीतिक दृष्टिं नं उलि हे महत्वपूर्ण चीनया लागि जुयाच्वंगु दु ।
बिआरआइ नेपाःया लागि नं महत्वपूर्ण साबित जुइफु, छाय्धाःसा नेपाःयात न्हापां निसें भारतया प्रभाव दयाच्वंगुयात नं न्युनिकरण याना वनेगु खः । अझ पश्चिमी प्रभावयात नं कम याना वनेगु खः । चीनया नीति सफल यायेगु लागि गथे पाकिस्तान, म्यानमार, श्रीलंका, माल्दिभ्सय् सामरिक महत्वया पूर्वाधार (रेलमार्ग, सडक व विमानस्थल) निर्माण याना वनेगु लक्ष्य खः ।
LEAVE YOUR COMMENTS