कुर्दिस लडाकुतय् दमन
विश्वया नं. १ शक्तिशालीया नापनापं प्रजातन्त्रया मसिहा धकाः फूर्ति याना वयाच्वनीगु देश अमेरिका खः । अझ थुलि जक मखु, सभ्य, इज्जतदार देश धकाः नं प्रमाणित यायेत सफल जूम्ह देश अमेरिका खः । तर छु याये छगू उखान दु, ‘ख्वाः बांलानाः चाल बांमलाः ।’ थ्व उखान अमेरिकाया सवालय् पाय्छि जुयाच्वंगु दु ।
छाय्धाःसा अमेरिका सभ्य, इज्जतदार धकाः नां ला कमे याना च्वन, तर वयागु भित्र चाल अति हे घृणित जुयाच्वंगु दु । अर्थात विश्वया यक्व देशत अमेरिकाया प्रभावय् लानाच्वंगु नं दु । गुलिं देशत अमेरिकाया प्रभावय् लानाच्वंगु दु, व देशय् अमेरिकां विकास, समृद्धि व शान्ति हयेगु लागि जोड यायेमाःगु खः, तर थुकिया अःखः अमेरिकाया प्रभाव लानाच्वगु देशत झन झन स्यना वनाच्वंगु दु ।
अझ ला जाती व धर्मया नामं कलह जुयाः व देशय् अशान्ति व अराजक जुयाच्वंगु दु । अमेरिकाया प्रभावय् लानाच्वगु देय् चाहे अफ्रिकी जुइमा, चाहे ल्याटिन अमेरिका जुइमा अथवा एशियाया देश जुइमा, झन झन वर्वाद जक जुया वनाच्वंगु दु । त्वह मदुगु त्वह तयाः अमेरिकां शक्तिशाली तानाशाह शासकत सद्दाम हुसेन व तालिवानया नेता उमरयात सैनिक बलं पतन यानाबिल ।
व स्वंगूगु देशया शासकत थौंकन्हय् अमेरिकाया इशाराय् चले जुयाच्वनीपिं खः । धाथं अमेरिका प्रजातन्त्रवादी, विकासवादी खःसा व स्वंगूगु देशयात विकास यानाः क्यनाबीमाःगु खः । अले जक अमेरिकायात विश्वया जनतां हाइ हाइ यानाच्वनी । तर अमेरिकां विकास मखु, विनास यानाः थःगु स्वार्थ जक पूवंकाच्वंगु दु ।
कुर्दिसतय्त न शिया मुस्मांतय्सं स्वीकार या, न सुन्नी मुस्मांतय्सं स्वीकार याः । कुर्दितय्त न्हापां निसें बहुसंख्यक मुस्मां जातीतपाखें पीडित, शोषित जुयाच्वंपिं जूगुलिं यानाः उपिं बहुसंख्याक शिया वा सुन्नी मुस्मात नाप च्वनेगु इच्छा मयाः ।
अमेरिकां अस्थिर अराजकया स्थिति हयेगु लागि थथे खेल म्हिताच्वनी । दसुया लागि शिया व सुन्नी धर्म गुरुतय्त नं सत्ताय् साझदारी धकाः देशया उच्च पदय् हयेगु ज्या यात, हानं मेखे प्रान्तया मुखियातय्त नं राजनीतिया नामं उच्च तहलय् ला हल, तर देशया बुद्धिजीवी व विकासप्रेमी जनतां थथे धायेगु यानाच्वंगु दु, धर्मगुरु मुखियातय्सं (सामन्ती) देश विकास यायेगु न योजना हइ न देश विकास यायेगु इच्छा हे याइ ।
सामन्ती संस्कारय् हुर्के जुयाच्वंपिं थ्व निगू वर्गतय्सं जनतायात मुर्ख यानाः थःगु स्वार्थ पूवंकेगु बाहेक मेगु छुं नं याइमखु । वास्तवय् अमेरिकां नं मसिउगु मखु, उमिसं देशया लागि ज्या याइमखु धकाः, अय्सां नं उमित छाय् न्ह्यःने हयेगु ज्या यात ?
निवाःति न्ह्यव अथे धयागु असोज १९ गते टर्किं सिरियाया उत्तरी भूभाग गन कुर्दिस्टतय्सं स्वायत्त शासन चले यानाच्वंगु खः, उगु भूमि भिषण आक्रमण यानाच्वंगु कारणं यानाः हजारौं हजार कुर्दिस्ट विस्थापित जुइत बाध्य जुलसा सयौं लडाकुत आक्रमणया शिकार जुल । टर्कि सिरियाया भूमिइ आक्रमण याये न्ह्यः अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प व टर्किया राष्ट्रपति इर्डोआनया दथुइ फोन वार्ता जूगु खः धकाः निगू देशं नं स्वीकार यात ।
थ्वया अर्थ छु धाःसां टर्किया आक्रमण यायेगु हौसला अमेरिकाया हजारौं सेना कुर्दिसतय्सं स्वायत्त शासन यानाच्वंगु भुमिं लिचिला वंगुलिं यानाः खः । राजनीति विश्लेषकतय्सं अनुमान यानातःगु दु, हानं दक्षिणपूर्वी एशियाय् अमेरिकां न्हूगु रणनीतिया खेल सुरु यायेत्यंगु दु । रणनीया खेल परिवर्तनया अर्थ खः, अमेरिका थःगु स्वार्थ पुरा यायेगु लागि न्हूगु रणनीतिक खेल म्हितेत्यंगु धकाः याउँक अनुमान यायेफु ।
टर्किया राष्ट््पति रिसेप तैयप इर्डोआनं थथे नं धायेधुंकल जब तक कुर्दिस्ट लडाकुतय्त पुरा रुपं माइनस यानाः टर्किया सीमा क्षेत्रय् शान्ति सुरक्षा काय यायेफइमखु, अबले तक आक्रमण जुयाच्वनी । कुर्दिस्टतय्गु छुं भचा इतिहास उल्लेख यायेगु कुतः याये । कुर्दिस्टत मुस्लिम जाती खःसां अल्पसंख्यक जाती खः ।
कुर्दिसतय्त न शिया मुस्मांतय्सं स्वीकार या, न सुन्नी मुस्मांतय्सं स्वीकार याः । कुर्दितय्त न्हापां निसें बहुसंख्यक मुस्मां जातीतपाखें पीडित, शोषित जुयाच्वंपिं जूगुलिं यानाः उपिं बहुसंख्याक शिया वा सुन्नी मुस्मात नाप च्वनेगु इच्छा मयाः । कुर्दिसतय्गु इच्छा वा लक्ष्य धयागु स्वतन्त्र जुइगु अथवा पृथक राज्यया माग यानाः संघर्ष यायेगु खः ।
विशेष यानाः कुर्दिस्तत टर्कि, इरान, सिरिया व इराकया सीमानाया भूभागय् बसोबास यानाच्वंपिं जाती खः । कुर्दिसतय्सं नं गुबलें टर्कि व सिरियाय् अलग राज्यया लागि चर्को संघर्ष यानाच्वनीसा गुबलें इरान व इराकया भूभागय् च्वंपिं कुर्दिस्तय्सं पृथक राज्यया लागिं संघर्ष यानाच्वनी । तर राज्यं क्रूर दमनं यानाः कुर्दिसतय्गु संघर्षयात डबे यायेगु ज्या याइ ।
लिपा वया कुर्दिसतय्सं छगू सिद्धान्त ज्वनाः साम्राज्यवाद, फासीवाद, अन्धजातिवादया विरोधय् सशस्त्र संघर्ष न्ह्याका च्वन । संघर्षया नेतृत्व सर्वोच्च नेता अब्दुल्ला ओजलानं यात । अब्दुल्ला ओजालानया पार्टीया लक्ष्य खः न्ह्यागु देश टर्कि, इराक, इरान, सिरियाया सीामानया भूमिइ बसोबास यानाच्वंपिं कुर्दिस छप्पँ जुयाः कुर्दिस्तान राज्य प्राप्तया लागि चर्को संघर्ष यायेगु ।
जब ७०या दशकय् पिकेके पार्टीया सर्वोच्च नेता अब्दुल्ला ओजलानयात ज्वनाः टर्किया जेलय कुनाबिल व इलय् निसें पिकेके पार्टी अलमलय् लात, अथे धयागु चर्को संघर्ष याना वनेमफुत । सन् १९४९ सालनिसें टर्कि अमेरिकाया प्रभावय् लानाच्वंगु दे खः । अमेरिका, टर्किया सेनायात बल्लाकेगु नामय् माक्वः तालिम व ल्वाभः बीगु ज्या न यात, गुकिं यानाः जनतायात दमन यायेत अःपुल ।
अमेरिकां टर्किया सैनिक शक्तिशाली याःगु मुख्य कारण मध्यम निम्न मध्यमवर्ग व कम्युनिष्ट शक्तित कमजोर यायेगु लागि खः । कुर्दिसत नं न्हापा कम्युनिष्ट सिद्धान्त ज्वनाः संघर्ष यानाच्वंपिं खः । थ्वहे कारणं यानाः टर्कि जक मखु, इरान, इराक व सरियाया देशतय्स कुर्दिसतय्त दमन यानाच्वंगु खः ।
यक्व दँ लिपा तिनि कुर्दिसतय्सं नरम नीति ज्वनाः अमेरिकायात खुसी यानाः थःगु उद्देश्य पूर्ति यायेगु रणनीतिया खेल म्हितल । टर्किया राष्ट्रपति इर्डोआनं हानं अमेरिका खना असन्तोष जुल । थ्वहे काणं यानाः अमरिकां छुं दँ न्ह्यः राष्ट्रपति इर्दोआनयात चिइकेगु खेल म्हिताः अमेरिकाय् च्वनाच्वंम्ह इरानया धर्मगुरु फेतुल्ला गुर्लमयात उपयोग याःगु खः, तर असफल जुल ।
राष्ट्रपति इर्दोआनं रुस नाप स्वापू बढे यानाः रुस पाखें हतियार आपुर्ति यानाच्वन । थौंकन्हय् हानं अमेरिकां न्हूगु रणनीतिया खेल म्हिताः टर्कियात पुरा विश्वास कायेगु लागि कुर्दिस्तय्त बलि बीगु स्वयाच्वंगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS