संविधान संशोधनया खँय्

वंगु असोज ३ गते सरकारं तःजिक संविधान दिवस हन धाःसा मेखे आदिवासी जनजाति, मधेशी, थारु, मुस्लिम, अल्पसंख्यक व उत्पीडनय् लानाच्वंपिं सर्वसाधारण जनतां धाःसा उगु न्हियात हाकूगु दिवस कथं हन । छखे तिंख्यलय् सरकारं तःजिक ज्याझ्वः यानाः संविधान दिवस हनेगु ज्या यातसा मेखे उत्पीडित जनतां थीथी थासय् हाकूगु कापः चिनाः, विरोध ¥याली पिकयाः संविधान संशोधन यायेमाःगु माग यात ।

उखे सरकारय् दुथ्याःगु समाजवादी पार्टीं धाःसा संविधान दिवस हनेगु ज्या नं मयाः अले उकियात कयाः विरोध नं मयासे तटस्थ च्वन । संविधान संशोधन यायेत हे धकाः सरकारय् दुथ्याःगु पार्टी हे संविधानयात कयाः तटस्थ च्वनेगु गुलि तक पाय्छि धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । खतुं उगु पार्टी संविधान संशोधन यायेत धकाः हे सरकारय् समावेश जूगु खःसां नं आतक नं संविधान संशोधन यायेगु बारे गुगु नं कथंया खँ तयेगु ज्या धाःसा यानाच्वंगु मदु ।

थ्व हे कारणं यानाः पार्टी दुने छखे सरकार त्वःतेमाःगु माग जुयाच्वंगु दुसा मेखे दुगु मन्त्री पद मदइगु ग्याःचिकुं यानाः खः वा मेगु हे छुं कारणं खः सरकार त्वःते फयाच्वंगु मदु । उलिजक मखु संविधान संशोधनया निंतिं माक्व दबाव बीगु ज्या नं याये फयाच्वंगु मदु ।

मेखे थुगुसी सरकारं तःजिक संविधान दिवस हनेगु निंतिं सर्वसाधारण जनतायात तकं इनाप याःगु खःसां नं उत्पीडित वर्गं थःपिनिगु स्वामित्व मदुगु संविधान गुकथं हने फइ धासें उकियात हनेगु मखु कि संविधान दिवस कुन्हु हाकूगु न्हिकथं हनेगु निर्णय याःगु खः । अथे ला थुगु संविधान अपूर्ण जूगु धकाः नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया छम्ह अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालं नं स्वीकार यानादीगु दु ।

वय्कलं संविधान संशोधन यायेमाः धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु । तर थःगु हे दुई तिहाइ बहुमत दुगु सरकारं संविधान संशोधनया बारे सः तयेगु ज्या धाःसा यानाच्वंगु मदु । दाहालं संविधान संशोधन यायेमाः धकाः मधेशय् वनाः थारुतय् न्ह्यःने धाःगु खः । तर आतक अज्याःगु प्रस्ताव थम्हं संसदय् यंके धकाः धाये फुगु नं मदु ।

थ्व संविधानय् विभेद दुगु खँ अध्यक्ष दाहालं स्वीकार यायेधुंकूगु दु । अले
वय्कलं वास्तवय् उत्पीडित जनताया सःयात धाथें हे संबोधन यायेगु खःसा उकियात कयाः पार्टीया दुने नि दकलय् न्हापां थःपिनिगु खँ तयेमाःगु खः ।

अथे जूगुलिं दाहालं गुगु संविधान संशोधन यायेमाः धकाः धयाच्वंगु दु । व केवल उत्पीडित वर्गयात झंगः लायेत जकं धयाच्वंगु खः कि धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । खय्तला संविधानसभां हे संविधान दयेकेमाः व जातीय पहिचानकथं राज्यया पुनर्संरचना जुइमाः धकाः नारा बियाः तात्कालीन नेकपा (माओवादीं) आन्दोलन तकं याःगु खःसा उगु आन्दोलनयात आदिवासी जनजातियालिसें आपालं उत्पीडित पुचलं साथ बिउगु नं खः ।

उकिया हे लिच्वः खः थौंया लोकतान्त्रिक गणतन्त्र ! तर लोकतान्त्रिक गणतन्त्रया संविधान नं उत्पीडित जनताया मुक्ति धाःसा जुयाच्वंगु मदु । आः वयाः नेकपाया अध्यक्ष दाहालं हाकनं छक्वः संविधान संशोधन जुइमाः धकाः गुगु धयाच्वंगु दु ! छु धाथें वय्कःया पार्टीं थुकियात स्वीकार याइगु खः कि मखु ? वय्कःया पार्टीया संविधान संशोधनयात कयाः स्पष्ट धारण छु खः धइगु नं आतकं स्पष्ट जूगु मदुनि ।

छुं दिं न्ह्यः जक सरकारया प्रवक्ता गोकुल बाँस्कोटां संविधान लँय् न्यासि वनाः म्हगसय् म्हंकू थें संशोधन जुइमखु धकाः यच्चुक धायेधुंकूगु दु । प्रवक्ता बाँस्कोटाया कथं संविधान संशोधन जुइगु गुगुं नं गुन्जायस मदु । तर पार्टीया छम्ह अध्यक्षं संविधान संशोधन यायेमाः धकाः गुगु धाःगु दु, थुकिया औचित्य पुष्टि गुकथं यायेगु धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु ।

खः, आः नं संविधान जनताया मंकाः संविधान जुयाच्वंगु मदु । थ्व संविधानय् विभेद दुगु खँ अध्यक्ष दाहालं स्वीकार यायेधुंकूगु दु । अले
वय्कलं वास्तवय् उत्पीडित जनताया सःयात धाथें हे संबोधन यायेगु खःसा उकियात कयाः पार्टीया दुने नि दकलय् न्हापां थःपिनिगु खँ तयेमाःगु खः ।

तर आतक अध्यक्ष दाहालं अज्याःगु प्रस्ताव पार्टी दुने तःगु खँ पिहां वःगु मदुनि । थुकिं स्पष्ट याः कि नेतातय् धापू जनताया अवस्था स्वयाः न्ववायेगु खः । अथे धइगु छगू कथं जनताया ध्वं लायेगु खः । मखुसा थुकथं संविधान संशोधन यायेमाः धकाः फय्गं खँ जक ल्हायेगु उचित मखु ।

संविधान संशोधन यायेमाः धकाः अध्यक्ष दाहाल स्वयां न्ह्यः थीथी राजनीतिक पार्टीं नं धयाच्वंगु जक मखु संविधान जारी जूगु इलय् नं थ्व संविधान अपूर्ण जूगु धासें उकियात कयाः विरोध जूगु खः । तर उगु इलय् संविधान न्ह्याथें यानाः नंं पारित यायेमाःगुलिसें प्रतिपक्षी सांसदतय् विरोध दयेक दयेकं तात्कालीन सभामुखं ध्वनी मतया आधारय् पारित याःगु खः ।

खतुं दाहालं संविधान संशोधन यायेगु जक मखु कैलालीया टिकापुरय् जूगु घटनायात राजनैतिक प्रकृतिया घटना जूगुलिं उकियात राजनीतिक रुपं समाधान यायेमाः धकाः नं धयादीगु दु । थ्व सन्दर्भय् नं आतकं नं उगु घटनायात कयाः थःगु पार्टी दुने छुं नं कथंया सरसल्लाह ब्याकेगु ज्या तकं याःगु मदुनि ।

मुलतः कैलालीया आन्दोलन संविधानलिसे स्वाःगु आन्दोलन खः । उगु आन्दोलनया झ्वलय् आपालं धनजनया क्षति जूगु दु । व आन्दोलनय् जूगु क्षति व दोषीयात कारवाही यायेगु धकाः सरकारं छगू समिति नं स्वंगु दु । उगु समितिं थःपिनिगु प्रतिवेदन नं सरकारयात बीधुंकूगु दु । तर सरकारं धाःसा उगु प्रतिवेदन सार्वजनिक यायेगु ज्या तकं याःगु मदुुनि ।

प्रतिवेदन सार्वजनिक यायेमाः धकाः मधेशवादी राजनीतिक पार्टीतय्सं संसदय् माग यानाच्वंगु जक मखुसें स्वयम् सभामुख कृष्णबहादुर महरां नं निक्वःतक रुलिङ यायेधुंकूगु दु । अय्नं आतक सरकारं उगु प्रतिवेदन सार्वजनिक यायेगु ज्या मयानाच्वंगु धइगु गनं संविधान संशोधन यानाः उत्पीडित वर्गया अधिकार प्रतिस्थापन यायेमाली धकाः जकं मखुला धइगु न्ह्यसः नं ब्वलनाच्वंगु दु ।

अथे ला नेपाःया नेतात थाय् स्वयाः न्ववायेगुलिइ यक्वः हे न्ह्यःने लाः । २०४७ सालया जनआन्दोलन लिपा आपालं राजनीतिक नेतातय्सं थाय् स्वयाः न्ववायेगु यानाच्वंगु दु । आः प्रचण्डया संविधान संशोधनया खँ व टिकापुरया घटनाया खँ नं उगुकथं हे थाय् स्वयाः न्ववाःगु जकं मखुला धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु । राजनीतिक समस्या समाधान यायेगु खःसा दकलय् न्हापां इच्छाशक्ति दयेमाः मेता खँ धइगु तपसिलया खँ खः ।