बेलायत-चीन : व्यापार यायेगु कि विवाद

जस्टिन हार्पर, बीबसी

बेलायतं हंगकंगय् लागू याःगु न्हूगु राष्ट्रिय सुरक्षा कानूनया मुद्दायात कयाः वया लिसें थःपिनिगु प्रत्यर्पण सन्धि अनिश्चितकालया निंतिं निलम्बन यायेगु घोषणा मंगलवाः यात । हंगकंगय् लागू याःगु सुरक्षा कानूनया मुद्दाय् बेलायत व चीनया दथुइया स्वापुतिं यक्व हे हिउपाः वःगु खनेदयाच्वंगु दु। थ्वयां न्ह्यव थ्व निगू देय्या स्वापू धाःसा थथे मखु ।

वंगु निगू दशक दुने बेलायत व चीन दथुइ आर्थिक स्वापुति तःधंगु सुधार जूगु दु। सन् २००० य् चीन बेलायतया २६ औ ं निर्यात बजाः जुयाच्वंगु खः, तर आः थ्व खुगूगु थासय् थ्यं वयेधुंकूगु दु। निगू देय् दथुया व्यापार वंगु छुं दँ न्ह्यवनिसें कीर्तिमानी स्तरय् बांलानाच्वंगु दु। थुकी दकलय्भौ तिक निर्माणया आयोजना व शिक्षाय् तःधंगु भूमिका दु ।

तर टेलिकम नेटवर्कय् बेलायती सरकारं चीनिया कम्पनी हुवावेया ५ जी सम्बन्धी प्रविधि व मेसिनरी सामान छ्यलेगु खँय् थःगु निर्णय हिलेवं निगू देय् दथुइ तनाव तच्वयेकाबिउगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् निगू देय् दथुइ आर्थिक स्वापुतिं वयाच्वंगु फाइदाय् आः खतरा खने दया वयाच्वंगु दु। वंगु दँय् चीन बेलायतया खुगूगु दकलय् तःधंगु निर्यात बजाःगु जूगु खः । बेलायतया राष्ट्रिय तथ्यांक विभागया कथं थ्व व्यापार ३०.७ अर्ब पाउण्डया तक थ्यनेधुंकूगु खः । चीनया निंतिं बेलायतं निर्यात जुइगु थ्व कीर्तिमानी स्तरया खः । २०१८य् थ्व २३.४ अर्ब पाउण्ड थ्यंगु खः । अथेहे आयातया मामिलाय् नं चीन बेलायतया प्यंगूगु दकलय् तःधंगु देय् जुयाच्वंगु खः । सन् २०१९ य् चीनं बेलायतय् जुइगु आयात २ ९ अर्ब पाउण्ड दुगु खः ।

बेइजिङ्गया चियुंग कंग ग्रेजुएट स्कूल अफ बिजनेशय् अर्थशास्त्रया प्राध्यापक लेस्ली यंगं बिबिसीलिसे खँ ल्हासें निगू देय् दथुइया तनाबया असर व्यापारय् लाये मजिउगु खँ धयादी । वय्कलं निगू देय् दथुया तनावं बेलायतय् उच्च शिक्षा काःवनीपिं चिनियाँत व बेलायतय् हब दयेकीपिं चिनिया कम्पनीतय्त तःधंगु असर लायेफुगु खँ धयादी ।

बेलायतय् भौतिक निर्माणय् चीनया तःधंगु भूमिका दु। थुकी न्यूक्लियर पावर सम्बन्धी आयोजना तकं लाः । समरसेटय् २० अर्ब पाउण्डया लगानीइ हिंकले पोइन्ट न्यूक्लियर पावर स्टेशन दयेकेगुली चीनया जनरल न्यूक्लियर पावर (सीजीएनं) आंशिक रुपं वित्तीय ग्वाहालि नं यानाच्वंगु दु। चीनया थ्व सरकारी कम्पनीं सुफोल्कया सायजवेलय् च्वंगु मेगु छगू प्लान्टय् २० प्रतिशत शेयर तयेफुगु अवस्था दु। अथेहे गुलिखे न्यूक्लियर पावर प्रोजेक्टसय् ज्या यानाच्वंगु छगू एकाइलय् थ्व कम्पनीया बहुमत शेयर दु ।

अथेहे चीनया सरकारी कम्पनी सावरेन वेल्ट फन्ड चाइन इनभेस्टमेन्ट कर्पोरेशन (सीआइसी)या थेम्स वाटरय् ८.७ प्रतिशतया शेयर दु। अथेहे लन्दनया हिथ्रो विमानस्थलया स्वामित्वया हक दुगु कम्पनीइ नं सिआइसीया १० प्रतिशत लगानी दु। बेलायतया नर्थ सी आयल प्रोडक्सनय् नं चीनया नेशनल अफशोर आयल कर्पोरेशन (सीएनओओसी)या शेयर दु ।

बेलायतया विश्वविद्यालयय् चिनियाँ विद्याथीतय् ल्याः २००६या स्वयां स्वदुगं अप्वयेधुंकूगु दु। नेशनल इन्ष्टिच्यूट अफ इकोनोमिक्स एण्ड सोशल रिसर्च (एनआईआईएसआर)या तथ्यांकं स्वयेबलय् थ्व खँ सीदइ । बेलायतया विश्वविद्यालय व स्कूलय् ट्युसन शुल्कया निंतिं जक चिनियाँ विद्यार्थीतय्सं दँय् १.७ अर्ब पाउण्डया योगदान यानाच्वंगु दु। उकिं विज्ञतय्सं यदि चिनियाँ विद्यार्थीतय्त बेलायतय् वयेत पन धाःसा बेलायतया विश्वविद्यालयतय्सं तःधंगु आर्थिक नोक्सानी फयेमालीगु चेतावनी बियाच्वंगु दु ।

संघाइया मार्केट इन्टेलिजेन्स फर्म इमर्जिङ्ग स्ट्रेटेजीया प्रवक्ताया कथं विदेशी विद्यार्थी मध्ये चीनं वनीपिं विद्यार्थीतय् ल्याः दकलय् अप्वः दु। थज्याःगु अवस्थाय् बेलायतया शैक्षिक संस्थांय् बांमलाःगु असर लायेफु। विश्वविद्यालयतय्सं थःपिनिगु लागत पिकायेत हे मेगु कमाइया स्रोत माले मालेफु । थ्व हे दथुइ ब्रिटिस काउन्सिलं निगू देय्या तनावया कारणं चिनियाँ विद्यार्थीतय्त पितिनेगु छुं नीति मदुगु खँ धाःगु दु। काउन्सिलया प्रवक्तां बिबिसीलिसे खँ ल्हासें धयादीगु दु, ‘तत्कालिन राजनीतिक अवस्थाया कारणं विद्यार्थीतय् विदेशय् च्वनाः ब्वनेगु ताःहाकःगु इलय् लिच्वः लाइगु खनेमदु। बेलायत न्ह्याबलें चिनियाँ विद्यार्थीतय् निंतिं महत्वपूर्ण थाय् जुयाच्वंगु दु।’

वंगु मार्चय् जक बेलायती स्टिल कम्पनीयात चीनया जिंग्या गु्रपं न्यानाकाःगु दु। थुकिं यानाः कम्पनीया स्वद्वलं मल्याक रोजगार बचे जूगु दु। चीनिया कम्पनीं थःपिंसं न्यानागु कम्पनीयात अझ आधुनिक दयेकेत १ अर्ब पाउण्डं मल्याक थप लगानी यायेगु खँ धायेधुंकूगु दु। अथेहे ब्लाय्क क्याब दयेकीगु एलटीआईइात नं चीनया कम्पनी गिलिं न्यानाकाःगु दु। थुकिया लिसें उल्वरह्याप्टन वान्डर्स फुटबल क्लबयात नं चीनया फोसुन इन्टरनेशनलं न्यानाकाःगु दु ।

टेक्नोलोजी कम्पनी हुवावे बेलायतय् छगू हाइप्रोफाइल व ताःई न्ह्यव निसें लगानी यानाच्वंगु कम्पनी खः । बेलायतय् हुवावेया सम्बन्ध सन् २००५ निसें हे दु। तर आः हुवावेया ५ जी प्रविधी बेलायतय् वइमखुत, अय्सां नं आः नं गुलिखे हुवावेया प्रविधिं बेलायतय् ज्या यानाच्वंगु दु ।

थौंकन्हय् दकलय् चर्चाय् वयाच्वंगु कम्पनी हुवावे जूसां बेलायतय् ज्या यानाच्वंगु हुवावे छगू जक टेक्नोलोजि कम्पनी मखु, मेगु नं यक्व थज्याःगु कम्पनी दु गुकिं बेलायत व चीनयात स्वानातःगु दु। चीनया बेलायती हाइटेक कम्पनीपाखेया आकर्षण गुलि दु धयागु खँ ला सन् २०१७ य् चिप दयेकीगु इमैजिनेशन टेक्नोलोजीयात न्यानाकाःगुलिं नं खनेदु ।

खय्त ला बेलायतय् वयाच्वंगु अप्वःथें लगानी कम्पनी चिनियाँ कम्पनी व चिनियाँ सरकारया एकाई जुयाच्वंगु कम्पनी दु, तर बेलायती कम्पनीत नं चीनय् म्हो मजू । एनर्जी कार उत्पादन, फर्मास्युटिकल्स व फाइनेन्सियल सर्भिस थेंज्याःगु क्षेत्रय् बेलायती कम्पनी उल्लेख्य मात्राय् दु। वंगु दँय् जक जर्मनीइ चीनया राजदूतं ख्याच्वः बिसें धाःगु खः, यदि जर्मनीं ५ जी नेटवर्कय् हुवावेयात प्रतिबन्ध तल धाःसा जर्मनीया कार कम्पनीतय्सं नं बांमलाःगु लिच्वः फयेमाली ।

थ्व धापू पिहां वयेवं चीनं मेमेगु देशय् नं थज्याःगु ज्या यायेफु धयागु ग्याःचिकु ब्वलंगु दु। संघाइलय् च्वंगु मार्केट इन्टेलिजेन्स फर्म इमर्जिंग स्ट्रेटेजीया प्रवक्ताया कथं चिनियाँत राष्ट्रिय हीतया आधारय् सुयातं बहिष्कार यायेगु खँय् तसकं न्ह्यःने लाः । तर चीनया ब्रिटिश च्याम्बर अफ कमर्सया म्यानेजिङ्ग डाइरेक्टर स्टिभन लिंचयात थज्याःगु अवस्था वयेगु पाखें बचे जुइगु विश्वास दु। वय्कलं धयादीगु दु, ‘बेलायती अटोमोटिव म्यानुफ्याक्चर्सयात बेलायती सरकारया निर्णयया कारणं निशानाय् लाकीमखु धयागु विश्वास दु ।’