राज्य स्रोतया दोहन व आम जनता
न्हूगु नेपाः संघीय जुयाच्वंगु दु । संघीयताया दुने अनेक न्हून्हूगु प्रयोग जुयाच्वंगु दु । न्हू नेपाःया परिकल्पनाय् आपालं आशा निराशा आम जनतां वाःचायेकेत बाध्य जुयाच्वंगु दु ।मुलुकय् पिदनाच्वंगु अनेककथंया समाचारं आम जनता अवाक्प्रायः जुयाच्वंगु दु ।
मुलुकय् ब्वलनाच्वंगु संस्थागत भ्रष्टाचार, अनियमित ब्यवहार, राज्य श्रोतया दोहन, कर्मचारीतय्गु मनपरितन्त्र अझ राज्य श्रोतया दोहनय् स्वयम् राज्यया जिम्मेवार मनूतय्गु संलग्नतां आम जनता संघीय व्यवस्था धयागु हे थुज्वःगु खः कि धयागु भ्रमय् तकं थ्यनाच्वंगु दु । जनप्रतिनिधित जनताया जीवन सहज यायेगु स्वयां नं थःपिनिगु सुख सुविधाय् केन्द्रित जुयाच्वंगु समाचार नं आम जुयाच्वंगु दु ।
शान्ति सुरक्षाया आवरणय् जीवन यापन यायेगु आशा यानाच्वंपिं आम जनता न्हियान्हिथंया बलात्कारया घटनां आजित जुयाच्वंगु दु । थुपिं फुक्कया समाधान छु ? चिन्तन सुयागु ? समाधान गबले ?छुं ई न्ह्यः राष्ट्रपतिया निंतिं न्यायेत्यंगु मोटर गाडीया चर्चा नं ब्यापक जुयाच्वंगु दु ।
नेपाः थें जाःगु अल्पविकसित देशय् सरकारी उच्च ओहदाया पदाधिकारीपिंत सरकारं बीत्यंगु सुविधा, गबलें बुलेट प्रुफ गाडी सा गबलें राष्ट्रपति भवन तःधं यायेगु निंतिं करोडौं तकाया भौतिक संरचना स्यंका छ्वयेगु सोचं मुलुकया अर्थतन्त्र गुकथं प्रभावित जुइ धयागु सोच तकं ब्याकाच्वंगु खने मदु ।
आम जनताया निंतिं आवश्यक भौतिक सुविधा, सुरक्षा अभावया कारणं अनाहकय् मनूतय्गु ज्यान वनाच्वंगु दु । छुं दिं न्ह्यः जक गामय् मि च्यात, मि स्यायेत दमकलया अभावया कारणं मनूत म्वाःम्वाकं च्याःगु समाचार नं आः हे पिदंगु दु ।
थुज्वःगु सन्दर्भय् आम जनताया सुरक्षित जीवन यापनया निंतिं आवश्यक भौतिक सेवाया तयारी यायेगु खः कि उच्च निकायया पदाधिकारीतय्गु विलाशया निंतिं करोडौं तकाया बजेट विनियोजन यानाः धनीपिं झन सुविधा सम्पन्न, गरिब निमुखा झन झन कष्टकर जीवन यापन यायेत बाध्य जूवनीगु खः ।
राज्य स्रोतयात यानाच्वंगु दोहनया अन्त मजुल धाःसा मुलुकय् अराजक स्थिति ब्वलनीगु निश्चित दु । दमित जनता सामाजिक, आर्थिक, धार्मिकरुपं झन दमनय् लानाच्वंगु वास्तविकता खः । थुकिया अन्त आवश्यक जू । मात्र तडकभडक, अन्तहीन फजुल योजनाया प्रचारं मुलुक समृद्ध जुइ फइमखु ।
राज्यय् गरिबत झन गरिब जुइगु, अले धनीत झन धनी जुयावनीगु सयन्त्रं मुलुकय् गुलित अस्थिरता हइगु खः, थ्व नेपाःया भविष्यया निंतिं हे चिन्तित याइगु विषय जुयाच्वंगु दु ।नेपाः सरकारं हालय् पितहःगु सामाजिक सुरक्षाया योजना वास्तवय् आम जनताया निंतिं बांलाःगु योजना ख ।
तर थुकिया निंतिं सरकारपाखें जूगु तामझाम, अनावश्यकरुपं करोडौं तकाया प्रचार खर्चं वास्तवय् हे थ्वं आम जनताया भिं याइगु खःकि मखु धयागु सोच ब्वलनीगु स्वाभाविक खः । थुगु योजनाया कार्यान्वयनयात कयाः आपालं विज्ञतय्गु न्ह्यसः व सरकारया गाम्भीर्यतायात हाथ्या बीगु ज्या नं जुयाच्वंगु दु ।
थ्व योजना गुलि आवश्यक खः, आम जनताया सुरक्षित भविष्यया निंतिं नं उलि हे उज्ज्वल खः । तर थुकिया कार्यान्वयन वास्तविकरुपं हे चुनौती जुयाच्वंगु दु ।आया सरकार दुई तिहाई बहुमतया सरकार खः । सरकारं पूर्णकाल राज्य संचालन याइगु विश्वास जुयाच्वंगु दु । तर नेपाःया राजनीतिइ ९ महिनाया बाम सरकारं गुलि लोकंह्वाःगु खः, आःया सरकार न्हियान्हिथं विवादय् वयेगु बाहेक मेता ज्या जुयाच्वंगु मदु । प्रदेश सरकार व केन्द्रीय सरकारया समन्वय जुइ फयाच्वंगु मदु ।
संघीयता संस्थागत यायेत माःकथंया कानून जक मखु, प्रदेश सरकारया मन्त्री व कर्मचारीयात माःगु भौतिक संरचना तयार जुइफुगु मदुनि । प्रदेशया नामाकरणंनिसें राजधानीया क्वःछिना यायेफुगु मदुनि । राजधानी व नामाकरण जूगु प्रदेशय् नं विवाद मुक्त जुइफुगु मदुनि ।
मेखेर कमजोर प्रतिपक्षीया कारणं विपक्षीया भूमिका म्हिते नं फयाच्वंगु मदु ।
प्रतिपक्ष राजनीतिक पार्टीया आन्तरिक कलहया कारणं पार्टी दुने हे एकजुट जुइ फयाच्वंगु मदु । प्रतिपक्ष राजनीतिक पार्टी दुने पार्टी कब्जाया खनेदुगु गुटबन्दीया कारणं राज्य शक्ति दुने थुमिगु उपस्थिति तकं वाःचायेके फयाच्वंगु मदु ।
उकथं हे जातीय अधिकार व समान हक अधिकारया निंतिं सः तया वयाच्वंगु चिचीधंगु राजनीतिक पार्टीतय्त प्रभावशाली राजनीतिक पार्टीतय्सं अनेक जालझेल यानाः थुमिगु अस्तित्व हे न्हंका छ्वयेधुंकूगु वास्तविकताया कारणं मुलुकय् हाकनं एकतन्त्रीय शासन वा निरंकुश पार्टीगत शासन ब्वलना मवइ धकाः नं धाये मफुगु स्थिति ब्वलनाच्वंगु दु ।
थुज्वःगु स्थितिइ आम जनताया चाहना छु जुइ ? मुलुकय् संघीय व्यवस्था वयेवं फुक्क जातजातिया मनूत अधिकार सम्पन्न जुयाः मुलुक विकासयात न्हूगु गति बी फइगु सोच ब्वलनाच्वंगु खः ।
पहिचान सहितया संघीयतां संघ दुने आर्थिक, सामाजिक विकासया न्हू स्वरुप खंके फइगु विश्वास जुयाच्वंगु थासय् सरकारपाखें स्रोतया दोहन, थःपिनिगु सेवा सुविधाय् जक जनप्रतिनिधित केन्द्रित जुयाच्वंगु सन्दर्भय् आम जनता निराशोन्मुख जुयाच्वंगु वास्तविकता खः ।
मेखेर सत्ताय् दुपिं व जनप्रतिनिधितय्सं आः जुयाच्वंगु आर्थिक दोहनया कारणं मुलुक हे असफल जुइगु, थुकिया निंतिं संघीयताया अन्त आवश्यक धकाः छथ्वः बुद्धिजीवी व संघीयता विरोधी राजनीतिज्ञतय्गु सः थ्वया वयेधुंकूगु दु ।
मुलुकयात न्हूगु स्वरुप बियाः आर्थिक क्रान्तिया म्हगस खनाच्वंपिं राजनीतिक पार्टी व उकिया नेतात यथास्थितिया चक्रय् लानाः थःपिनिगु अस्तित्वयात हे न्हंकेगु लँपुइ दु । मुलुकय् संघीयतायात जुयाच्वंगु प्रहार व सत्ताय् थ्यनाच्वंपिंसं राज्य स्रोतयात यानाच्वंगु दोहनया अन्त मजुल धाःसा मुलुकय् अराजक स्थिति ब्वलनीगु निश्चित दु ।
दमित जनता सामाजिक, आर्थिक, धार्मिकरुपं झन दमनय् लानाच्वंगु वास्तविकता खः । थुकिया अन्त आवश्यक जू । मात्र तडकभडक, अन्तहीन फजुल योजनाया प्रचारं मुलुक समृद्ध जुइ फइमखु ।
शान्ति सुरक्षाया अभाव, जिम्मेवार सुरक्षा अधिकारीपिं हे विवादय् वयाच्वंगु कारणं आम जनता झन हे आशंका व अशान्तिइ म्वायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु । स्थितिया सुधार आवश्यक जू, थुकिया अन्त आवश्यक जू ।
LEAVE YOUR COMMENTS