लानिपुखूया जाः गुलि ?
सन् २०१५ अप्रिल महिनाया तःभुखाचं स्यंकूगु अनेक सम्पदा आः पुनर्निर्माण जुयाच्वंगु समाचार ब्यापककथं पिदनाच्वंगु दु । पुनर्निर्माणया निंतिं सम्बन्धित निकायतय्सं ब्यापककथं बजेट फ्याना नं तःगु दु । ठेक्का टेण्डर बियाः अज्याःगु पुनर्निर्माणया ज्या क्वचायेकेगु कुतः जुयाच्वंगु दु । तर सम्पदाप्रेमीत अज्याःगु ज्यापाखें सन्तुष्ट जुइ फयाच्वंगु मदु ।
पुनर्निर्माणया झ्वलय् लानिपुखू पुनर्निर्माणया समाचार नं ब्यापकरुपं संचार माध्यमय् वयाच्वंगु दु । लानिपुखूया पुनर्निर्माणयात कयाः दँ दँ तक्क विवाद ब्वलंनाच्वंगु खः । राष्ट्रपति बिद्यादेवी भण्डारीपाखें पुनर्निर्माण ज्याया शिलान्यास जूगु इलंनिसें हे विवादय् वयाच्वंगु थुगु प्रकरणय् येँ महानगरपालिकाया कर्मचारी प्रशासनं ठेक्का बियाः स्वीमिङ्ग पुल प्रविधिं पुनर्निर्माणया ज्या न्ह्याकेवं जनस्तरपाखें थुकिया ब्यापक विरोध जुल ।
लानिपुखुली दथुइ च्वंगु देगःयात कयाः नं विवाद जुल । सम्बन्धित जिम्मेवारी निकायतय्सं न्ह्याथे यानाः नं पुनर्निर्माणया ज्या क्वचायेकेगु, उकिया प्राचीन प्रविधि व शैलीयात वास्ता मयाःगु हे कारणं दँ दँ तक थ्व पुनर्निर्माण ज्या ठप्प जुयाच्वंगु खः । अन्ततः राष्ट्रिय पुनर्निर्माण आयोगं थ्व ज्या न्ह्याकी धकाः धायेवं थुकिया विवाद भतिचा मत्थर जुयाच्वंगु दु ।
तर पुनर्निर्माण पहः स्वयेबलयय् आःया ज्या नं विवादरहित जुइगु खनेमदु । लानिपुखूया पुनर्निर्माणय् प्राचीन स्वरुप व परम्परागत प्रविधिया संरक्षण मू विषयकथं न्ह्यःने वयाच्वंगु खः । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण आयोगं प्राचीन स्वरुप व शैलीं थुकिया पुनर्निर्माण यायेगु धकाः धयाच्वंसां परम्परागत प्रविधियात नालाच्वंगु खँय् न्ह्यसः ब्वलनीगु सम्भावना आपालं दु ।
अन गज्याःगज्याःपिं द्यःपिनिगु मूर्ति स्थापनानिसें न्हापा नं भुखाचं स्यंकूबलय् लानिपुखूया पुनर्निर्माण जूगु अभिलेख दु ।
तर थुकी मध्ये छुकी नं लानिपुखू गपाय्जाः धकाः न्ह्यथनातःगु मदु ।
लानिपुखू पुनर्निर्माणया झ्वलय् आः अनया जमिन सम्म यानाः उकी हाकु चा अले फि लायेगु तयारी कथं ज्या न्ह्याकाच्वंगु खनेदु । थ्व हे ल्याखं लानिपुखूया पुनर्निर्माण जुयावन धाःसा लानिपुखूया जाः गुलि जुइ ? थ्व न्हापा थें हे तजाः जुइ वा अन परम्परागत प्रविधिकथं लः बुया वइ कि पिने लः जक भरे यानाः लानिपुखूया शोभा ल्यंका तइगु जुयाः जिज्ञासाया विषय जुयाच्वंगु दु ।
लानिपुखू निर्माणया विषय अनेक किंवदन्ती लिसें ऐतिहासिक सत्यतथ्य आः उपलब्ध जुयाच्वंगु दु । छुं नं पुखू निर्माणय् दइगु परम्परागत प्रविधि थन नं दयेमाः धयागु दावी विज्ञतय्गु दु । उकिसनं न्हापांनिसें न्यने दयाच्वंकथं लानिपुखू दुने तःगः हे तुं दु धयागु नं न्यने व ब्वने दु । अझ विज्ञतय्सं लानिपुखू दुने दुगु थीथी तुंथिं बुयावःगु लः जायेधुंकाः जक पुखुली वइगु प्रविधि दुगु खँ नं धयाच्वंगु दु ।
तर लानिपुखू दुने अज्याःगु तुं दु धयागु खँ आः तक्कं पुष्टि जुइ मफुनि । थुकिं लानिपुखूया बारे न्हापांनिसें न्यने ब्वने दुगु तथ्ययात हे हाथ्या बीगु ज्या जूवंगु दु । लानिपुखूया पुनर्निर्माण दुने लानिपुखू गथे निर्माण यात धयागु जक मखु थुकी लः वयाच्वंगु प्रविधि छु खः धयागु विषयय् नं अध्ययन जुइमाः ।
लानिपुखु निर्माणया संरचना विषय अध्ययन अनुसन्धान यानाः अन गुकथं लः थाका तल धयागु खँ ला वःगु दु, तर अन लः गनं गनं वयाच्वन धयागु खँ यकिन जुइफुगु मदुनि । छखेर लानिपुखूया प्यकू कुनाय् दुगु ल्वहंहितिं लानिपुखू दुने बाः वनाच्वंगु खँ दु, तर प्राकृतिकरुपं अन गुकथं लः बुया वयाच्वन धयागु खँ आम जनतां सीके फूगु मदुनि ।
लानिपुखूया विषय विज्ञतय्सं अध्ययन अनुसन्धान यानाः येँ महानगरपालिकायात छगू प्रतिवेदन लःल्हानातःगु दु, तर थ्व अति हे संक्षेप खःसा थुगु प्रतिवेदनय् नं लानिपुखुली वयाच्वंगु लःया परम्परागत प्रविधि विषय अझं अध्ययन यायेमानिगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । लानिपुखूया निर्माण व थुकिया ऐतिहासिकता विषय अनेक ल्वहंपौ, निर्माण इतिहास उपलब्ध दु ।
लानिपुखूया चारकिल्लांनिसें अन गज्याःगज्याःपिं द्यःपिनिगु मूर्ति स्थापनानिसें न्हापा नं भुखाचं स्यंकूबलय् लानिपुखूया पुनर्निर्माण जूगु अभिलेख दु । तर थुकी मध्ये छुकी नं लानिपुखू गपाय्जाः धकाः न्ह्यथनातःगु मदु । वर्तमान स्थितिय लानिपुखू मूल सतक स्वयां १९ फिट क्वय् दु धयागु न्ह्यथनातःगु दु, लानिपुखूया निर्माणय् गुकथं पःखाः दनाः गज्याःगु सामाग्री छ्यल धयागु विवरण नं दु ।
तर थुकिया जाः गुलि धयागु विषय मौन खनेदुु । सामान्यकथं बिचाः यायेबलय् नं जमिनया लः पुखू दुने हयेगु निंतिं निश्चित जाः म्हुइमाःगु खँ सकसिनं सिउगु हे जुल । जमीनय् निश्चित सतह थ्यने धुंकाः जक अन लः दइगु ज्ञान सकसिकें दुगु हे जुल । थ्व सामान्य खँयात जक मनन यायेबलय् नं निश्चित जाः म्हुयाः जक अन पुखू निर्माणया सम्भावना दइगु खः ।
तर थुलि सामान्य खँया नं अन अध्ययन अनुसन्धान मजूगु विडम्बना हे खः । आः गुगु सतह सम्म यानाः हाकुगु चा व फि लायेगु तयारी न्ह्याकाच्वंगु दु, व लानिपुखूया जाः स्वयां तसकं हे च्वय्यागु खः धकाः थुकथं नं अनुमान यायेफु कि न्हापा लानिपुखू प्यखेरं स्वीमिङ्ग पुल प्रविधिं पुनर्निर्माण यायेगु कुतलय् प्यखेरं पःखाः दनेत गुलि जाः कुहां वनाः सिमेन्ट ढलान याःगु खः, व स्वयां नं आः जमिन समथर यानाः चा लायेत तयारी यानातःगु जमीन तसकं च्वय् दु ।
सिमेन्ट ढलान यानाः अंगः दनेत म्हूगु जाः तक नं थुकिया जाः थ्यनाच्वंगु मदु ।लानिपुखू दयेकेत न्यादँया ई काःगु ऐतिहासिक तथ्य दु । तर पुनर्निर्माण झ्वलय् ज्या याकनं सिधयेके माः धकाः अन डोजर व बुल्डोजर तकं छ्यला वयाच्वंगु दु । थुज्वःगु झ्यातुगु व जमीन सनीगु मेशीन, साधन छ्यलेबलय् लानिपुखूया भूगर्भ चर्के जुयाः अन लः मथाइगु सम्भावना आपालं दयाच्वनी ।
उकथं हे लानिपुखू पुनर्निर्माणया इलय् लानिपुखूया किम्वदन्तीया विषयय् नं आपालं खँ प्रष्ट याये फइगु सम्भावना दुगु इलय् थनया परम्परागत प्रविधि व लानिपुखू वास्तविकरुपं गपाय्जाः धयागु तथ्य पिदनेमाः । थुज्वःगु मौका हाकनं मदइगु व लानिपुखूया पुनर्निर्माण हथासं यानाः हाकनं मेमेगु विवाद आमन्त्रण यायेगु स्वयां थुकिया वैज्ञानिक अध्ययन अनुसन्धान यानाः हे जक पुनर्निर्माण ज्या क्वचायेकेगु याःसा थ्व बुद्धिमतापूर्ण ज्या जुइ ।
LEAVE YOUR COMMENTS