छम्ह ब्वँमिया दुःख
नेवाः साहित्यकारतय्सं तसकं नुगः मछिंकाः धाइगु छता खँ दु – नेपालभाषा ब्वनीपिं हे मदयावन । च्वइपिंसं अतिकं दुःख कष्ट फयाः, न्ह्यपु नायेकाः लेख रचनात च्वइ, सफू तयार याइ, तर पिथना बीपिं सुं मदु । थम्हं हे ध्यबाया जोडजाम यानाः सफू पिथनेमाः । थः हे प्रेसय् ब्वाँय् वनेमाः, प्रुफ स्वयेमाः, प्रेसयात इलय् सफू पिथनेत अनेक खुसामद यायेमाः ।
सफू पिकाइपिं साहित्यकारतय्त ध्यबाया मामिलाय् पत्या यायेमजिउ धयागु मान्यता क्वबियातःपिं प्रेस थुवाःयात न्ह्यतुु बैना बीमाःगु बाध्यता मेखेर दु । बल्लतल्ल प्रेसया लुखां सफू पिदने धुंकाः हाकनं मेगु अजिंगरया म्हुतु थें वांखानाच्वनीगु समस्या धयागु सफू मिइगु ज्या खः । सफू मीत नं च्वमि हे ब्वाँय् जुइमाः ।
सुयातं सफू छगू न्यानाबिउ ले धकाः इनाप याःसां वां चःति पिकयाः सफू न्याइपिं भाषाप्रेमित मदुगु मखु, तर उमिसं सफू न्यायेत न्यंकीगु भाषणं मेगु छपु च्वसु तयार यायेत गानाच्वनी । उमिगु बिचाः न्ह्याब्लें सफू ध्यबा पुलेम्वायेक दःसा जिउ धयागु जुयाच्वनी । अले धया नं च्वनी, ‘हे ऽऽ छंगु सफू नं ध्यबा पुलाः न्याये माःला ?’ मानौं च्वमि भाजुं वयात सफू न्यायेत इनाप याःगु धयागु हे उम्ह मनुखं भाषा ख्यलय् यानाजूगु ज्याया अनादार जुल ।
भाषिक ख्यलय् यानागु ज्याया सम्मानय् व छगू सफूया सितिकंयाम्ह हकदार जुल ।थ्व जुल छम्ह च्वमिया दुःख । इलय्ब्यलय् चर्चा जुइगु याः । पासापिनि दथुइ साहित्यकार च्वमिपिंसं न्ह्यब्वयेगु यानाच्वंगु । अझ गबलें गबलें ला थ्व खँयात मञ्चय् दनाः भाषणया विषय दयेकेत तकं थुपिं लिमचिउ ।
तर ब्वँमितय्गु दुःखया खँ सुनां न्ह्यथना बी ले थन ? छुं नं सफूया विमोचन जुल धाःसा थुपिं हे ब्वँमिपिनिगु उपस्थिति मदयेकं मगाः । अझ ज्याझ्वलय् ब्वँमिपिं वया मबिइ धकाः ग्वसा खलकं अनेक चिन्ता कयाच्वनी । सःसिउपिं स्वयां म्हसिउपिंत अज्याःगु ज्याय् ब्वति कायेत इनाप जुयाच्वनी ।
नेपालभाषाया गतिविधिइ थःत ब्वना–पौ मबिउ, मसःतू व जानकारी मबिउ धकाः चिन्ता कयाच्वनीपिं छथ्वः मनूत नं न्ह्याब्लें दया हे च्वनी । नेपालभाषा साहित्यकारतय्गु छगू विशेषता दयाच्वनी । छम्ह हे च्वमिं विविध विधाय् ल्हाः तयाजुइगु । उम्ह साहित्य च्वइम्ह मनुखं आख्यान विधाय् बाखं, निबन्ध, प्रबन्ध, नाटक फुक्कं च्वयाच्वनी ।
उकथं हे पद्य विधाय् कविता, गजल, मुक्तक, हाइकु जक मखु खण्ड काब्य वा महाकाब्य तकं च्वयेत न्ह्यचिला च्वंगु दयाच्वनी । तर छगू विडम्वना छु धाःसा च्वमि भाजुं छु विधा धाल व हे विधा खः धकाः ब्वँमितय्सं नाला कायेमालीगु बाध्यता नं दयाच्वनी । छम्ह च्वमिं निबन्ध धकाः न्ह्यब्वःसा उकी निबन्धया भ्याःभचा हे गुण मदुसां समाचार पिदनीबलय् फलाना साहित्यकारया निवन्ध सफू पिदन धकाः वइ ।
मुक्तक धकाः न्ह्यब्वइगु पद्य न त मुक्तक जुयाच्वनी, न गजल जुयाच्वनी, न कविता हे । च्वमिं छु धाल व हे विधा धकाः ब्वनामिं नाला कायेमालाच्वंगु छगू विडम्वना खः । अझ उम्ह साहित्यकारयाके अमुक विधाय् अमुक सिद्धान्त दुने च्वनाः च्वयेमाः धयागु ज्ञान हे मदुगु खःला धयागु न्ह्यसः तकं गबलें गबलें ब्वलनेगु याः ।
च्वमि वा साहित्यकारतय्सं छु थुइके माः धाःसा च्वमि स्वयां नं ब्वँमि, पाठक अप्वः सचेत जुयाच्वनी । छम्ह च्वमिं थःत यःगु विधाय् थःगु साहित्य सृजना याइ, सफूया आकार बियाः पितबी, सफू विमोचन याइ । तर अज्याःगु सफूया ब्वँमि वा ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं मनूत च्वमि स्वयां छगू तगिं च्वयेयाम्ह जुयाच्वनी ।
साहित्यह्यमित हरेक ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं जुयाच्वनीगु कारणं छम्ह साहित्यकारया कृति ब्वनेवं हे वं थःगु नुगलं उगु सफू व विधाया मूल्यांकन यायेधुंकी । साहित्यया अनेक विधा ब्वनाच्वंपिं, चाहे व अज्याःगु विधाया विज्ञ मखुसां सामान्यरुपं विधागत विषयया जानकार जुयाच्वनी । साहित्यकारया कृतियात वं तुरुन्त हे थःगु अन्तरमनं लने धुंकी ।
छगू लिच्वः पिथने धुंकी । उकिं ब्वँमितय्गु क्षमतायात नं कृतिकारतय्सं म्हो आंकलन यायेगु गल्ति यायेमजिउ । ब्वँमितय्गु नं थःगु हे दुःख दु । साहित्यकारत सफू पिथनेगुनिसें मिइगु तकया समस्या दु थें ब्वँमित नं गन छु गज्याःगु ज्याझ्वलय् ब्वति कायेगु धयागु दुविधा दुने थःगु निर्णय यायेमालाच्वनी ।
उकिसनं नेपालभाषाया ख्यलय् छगू हे इलय् तःगू ज्याझ्वः ल्वानाच्वनीगु कारणं ब्वति काइपिं भाषिकह्यःमितय्सं विवेकपूर्ण निर्णय यायेत वाध्य जुयाच्वनी । थुकिया आधार यक्व दयेफु – गथे सफूया च्वमि सु खः ? ज्याझ्वःया ग्वसाःखलः सु खः ? सफूया विधा छु खः ? थाय् गन ? सितिकं सफू इनेगु हैसियतया च्वमि खः कि मखु, सफू न्यायेमाल धाःसा गज्याःगु त्वहः तयेगु अले दकलय् प्रभावित याइगु खँ – ज्याझ्वलय् तुच्चाया व्यवस्था गज्याःगु जुइ ?
वास्तवय् थौंकन्हय्या ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं वा ब्वँमि तसकं क्षमतावान जुइमाःगु आवश्यकता नं जुया वयेधुंकूगु दु । थुकिया कारण च्वमि वा प्रकाशकं छु नं सफूया विमोचन ज्याझ्वलय् ब्वन धाःसा उम्ह मनुखं सफू न्याये हे माः धयागु मान्यता कयाच्वनी । उकिं हे नं सफू न्याइपिं मनूतय्त ल्ययाः ल्ययाः ज्याझ्वःया ब्वना पौ छ्वइपिं मनूत नं मदुगु मखु ।
छथ्वः मनूत दु – न्ह्यागु विधाया सफू हे छाय् मजुइमा, न्ह्याक्व हे महत्वपूर्ण सफू छाय् मजुइमा उमिगु ध्यान सफूया स्वयां अन व्यवस्था यानातःगु ‘तुच्चा’ मू आकर्षण जुयाच्वनी । उकिं सामान्य थासय् ज्याझ्वः ग्वसाः जुइगु स्वयां ततःधंगु होटल व पार्टी पालेसया ज्याझ्वलय् ब्वति काइपिं मनूतय् ल्याः अप्वः दयाच्वनी ।
च्वमि वा पिकाकः भ्रमय् लानाच्वनी, ‘अहो ऽऽ जिगु सफूयात÷जितः सम्मान याइपिनिगु ल्याः ला यक्व हे दनि खनि ।’ विचरां छु वाःचायेके मफु धाःसा मनूतय्गु अप्वः उपस्थिति अन च्वमिया सम्मानय् मखु, ‘तुच्चा’या कारणं खः । छथ्वः मनूतय्सं अज्याःगु ‘तुच्चा’ ज्याझ्वलय् च्वमिनाप सेल्फी कायेगु वा फोटो कयाः फेसबुकय् पोष्ट यायेगु नं ल्वःमंकी मखु ।
थथे धायेमाःगुया कारण सफूया विक्री जूगु ल्याखं सिइके फइ । न्ह्यागु थासय् सफू विमोचन याःसां सफू न्याइपिनिगु ल्याः उलि हे जक जुयाच्वनी, तःधंगु थासय् ज्याझ्वः जुल धायेवं अप्वः ल्याखय् सफू चूगु ल्याः मदुनि । सफू विमोचनय् ब्वति काइपिं ब्वँमितय्गु मन दोधार जुइगु छगू विषय स्वयम पिदंगु सफू हे नं जुयाच्वनी ।
पिदंगु सफूया मू स्वल धाःसा म्ये वांन्यायेमाःगु स्थिति थ्यनाच्वनी । सफू च्वमि वा प्रकाशकया नीति नं अथे हे जुयाच्वनी कि पिदंगु सफू मध्ये चकंछि जक मी फत धाःसां उकिं तूगु खर्च सायेके फइ । सफू न्याइपिनिगु ल्याः सीमित धयागु सिउ, अले सफू पिदनेवं न्याइपिनिगु मानसिक शोषण यानाः सफूया मू न्ह्याक्वं तयेगु थुमिगु ज्या जुयाच्वनी ।
ब्वँमिं सफूया मू स्वयाः म्ये वांन्यानाच्वनी, सफू पुइकाः स्वयेधुंकाः सफू न्यायेमाःगु खःकि मखु धयागु दोधार उबलय् जुइ, गुबलय् सफू दुने न्हापा हे पिदने धुंकूगु च्वसु, लेख मुंकाः सफूया रुप बियातःगु खनी । न्हापा हे थीथी पत्रिकाय् पिदने धुंकूगु, थीथी सभा सम्मेलनय् न्यना तयेधुंकूगु खँ हाकनं सफूकथं पिदन धायेवं न्याये माःगु आवश्यकता गुलि दु ?
च्वमिं ला थःगु कृति चिरस्थायी याना तयेत न्हापा पिदने धुंकूगु ज्वलं सफूया रुप बियाः पिथन, तर ब्वँमितय्गु इच्छा च्वमिया न्हू कृति ब्वनेगु, न्यनेगु जुयाच्वनी । साहित्यकार धाःपिनिगु न्हापाया पुलांगु रचना न्यनेगु, ब्वनेगु उमिगु रहर जुयाच्वनीमखु । तर ज्याझ्वलय् ब्वति काये धुंकाः ब्वँमितय्सं थ्व सफू दुनेया रचनात ब्वने धुनागु धकाः सफू मन्यात धाःसा वयात सफू च्वमि, प्रकाशकं छु दृष्टिं स्वयेगु याः धयागु अनुभव ब्वँमितय्के मदुगु मखु ।
ब्वँमि सचेत व गहन प्रकृतिया जुयाच्वनी । उमिगु न्ह्याथें जाःगु विधाया सफू पितब्वज्याय् नं ब्वति दयाच्वनीगु कारणं उमिगु ज्ञान विधागत सफू च्वइपिनिगु स्वयां अप्वः दयाच्वनी । च्वमिपिंस थःपिनिगु विधाय् दक्षता दु कथं कृति च्वयाः पिथनी, तर ब्वँमि फुक्क विधाया सफू अध्ययन यानातःपिं व अज्याःगु ज्याझ्वलय् ब्वति कयाच्वनीपिं जुइगुलिं उमिगु ज्ञान सामान्यतः अप्वः जुयाच्वनी ।
मेता खँ, थज्याःगु सफू विमोचनय् ब्वति काइपिंसं फयेमालाच्वंगु कष्ट धयागु अन विमोचन जुइगु सफूया ल्याः खः । थौंकन्हय् सफू प्रकाशकतय्सं थःपिनिगु खर्च म्हो यायेगु अदृष्य तातुनाः छक्वलं हे प्यंगू÷न्यागू सफू विमोचनया ज्याझ्वः न्ह्यब्वइ । थुकिया मेता कारण सफू च्वमि वा पिकाकं नेपालभाषा सफू पिथना ज्याय् थःपिं गुलि सक्षम व जागरुक दु धयागु क्यनेगु नं जुइफु ।
तर थुकिं ब्वँमितय्त लाकीगु प्रभाव छु खः ? ब्वँमितय्सं न्यागुलिं सफू न्याये माःगुया औचित्य छु ? छखे ला छक्वलं न्यागू÷खुगू सफू पिकाकपाखें न्ह्यथनातःगु मू पुलाः न्यायेत थःगु खल्तिं भाय् ल्हाः कि मल्हाः धयागु दयाच्वनी । मेखेर न्यागू÷खुगू सफू न्यानाः ब्वनेगु गबले ? थौंकन्हय्या इलय् नेपालभाषाया सफूया विमोचन ज्याझ्वः हरेक वालय्, महिनाय् जुयाच्वनीगु सामान्य जुइधुंकूगु दु ।
छन्हु हे निथाय् स्वथाय् सफू विमोचन जुयाच्वनी । विमोचन हे मजुसें नं सफू पिदनाच्वनी । सफू विमोचन जुल वा पिदन धायेवं ब्वँमितय्सं ब्वन धयागु मान्यता व भ्रमपाखें नं मुक्त जुइ माःगु आवश्यकता दु ।
पिदंगु सफू दक्व यंकाः दराजय् स्वथनेगु वा खाता तलय् वांछ्वयेगु प्रवृति दुपिं मनूत नं मदुगु मखु । तर वास्तविकरुपं नेपालभाषा साहित्ययात समृद्ध यायेमाः, स्तरिय साहित्य पिदनेमाः धयागु मान्यता क्वबियाच्वंपिं ब्वँमितय्त थज्याःगु कष्टं मुक्त यानाः ‘कल्याण’ यायेमाःगु आवश्यकता दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS