आर्थिक संकटय् पाकिस्तान
तच्वःगु आर्थिक संकटय् लानाच्वंगु पाकिस्तानय् वंगु मंगलवाः डलरया भाः आःतकया हे दकलय् क्वय् कुहां वंगु दु । मंगलवाः १ डलर बराबर पाकिस्तान मुद्रा १३९ तका तक थ्यंवन । उकुन्हु छन्हुं हे जक १०.२४ प्रतिशत भाः कुहां वंगु खः । पाकिस्तानया केन्द्रीय बैंकं हे मंगलवाःया डलर भावं पाकिस्तानया चालु खाताया घाटायात क्यनाच्वंगु खँ धाःगु दु ।
केन्द्रीय बैंक स्टेट बैंक अफ पाकिस्तान (एसबीपीं) विदेशी मुद्राया भन्डारण लगातार म्हो जुया वनाच्वंगु खँ धाःगु दु । अथेहे व्यापार घाटा लगातार म्हो जुया वनाच्वंगु दु । पाकिस्तान डलर हिलीपिं व्यापारीतय्सं ला डलरया भाः १ डलरया १५० तका तक थ्यनी धयाच्वंगु दु । एसबीपिं नं पाकिस्तानी मुद्रायात अवमूल्यन यायेगु हे बारे बिचाः यानाच्वंगु दु ।
सन् २०१७ डिसेम्बर लिपा एसबीपीं न्याक्वतक पाकिस्तानी मुद्रा डलरया तुलनाय् अवमूल्यन यायेधुंकूगु दु ।पाकिस्तानया अवस्था छाय् थथे जुल ले ? थुकी छगू निगू जक कारण मखु, तःताजि कारण दु । छगू ला पाकिस्तान विदेशी त्यासां दबे जुयाच्वंगु दु । मेखे चिकं भावं यानाः तच्वःगु ब्यापार घाटा फये मालाच्वंगु दुसा रेमिट्यान्स दुहां वइगु म्हो जुया वनाच्वंगु ।
अथेहे आयकर पुलीपिं नं झन् झन् म्हो जुया वनाच्वंगु दु ।छगू तथ्यांक कथं न्यादँ न्ह्यव नवाज सरिफ पाकिस्तानया प्रधानमन्त्री जुइधुंकाः जक ५० प्रतिशतं मल्याक विदेशी त्यासा अप्वःगु दु । थौंकन्हय् पाकिस्तानयाके ९१.८ अर्ब डलर बराबरया त्यासा लानाच्वंगु दु ।
पाकिस्तानी अर्थमन्त्री असद उमरया कथं थ्व दँय् जक त्यासा पुलेगु निंतिं पाकिस्तानयात च्यागू अर्ब डलर आवश्यक दु, तर पाकिस्तानया धुकूतिं मुक्कं गुंगू अर्ब हे जक विदेशी मुद्रा ल्यं दनि । पाकिस्तानया त्यासा जीडीपीया अनुपातय् ७० प्रतिशत तक अप्वः थ्यनाच्वंगु दु ।
थ्व आर्थिक संकटं धाःसा नकतिनि चुनाव त्याकाः प्रधानमन्त्री जूवःम्ह इमरान खानयात धाःसा बाम्हय् काकाच्वंगु दु ।
थ्व संकट गथे यानाः ज्यंकेगु धयागु खँ प्रधानमन्त्री खानं छुं निक्र्यौल हे याये फयाच्वंगु मदु । प्रधानमन्त्री जुइ न्ह्यव हे खानं थ्व संकट ज्यंकेगु निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषय् खँ तयेगु धयावःगु खः । खानं अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष थःपिनिगु समस्या नं न्ह्यब्वया ग्वाहालि नं फ्वने धुंकूगु दु, तर कोषं पाकिस्तान सरकारयात हे बाम्हय् काकाच्वंगु दु ।
मुद्रा कोषं पाकिस्तान सरकारया हाकनं देय्या मुद्रा अवमूल्यन यायेत धयाहःगु ला द हे दु, थुकिया लिसें पाकिस्तानय् दयेकाच्वंगु चाइना–पाकिस्तान इकोनोमिक करिडोरया हिसाब नं फ्वंगु दु । चीनया वान बेल्ट वान रोड परियोजना अन्तर्गत न्ह्यानाच्वंगु थ्व आयोजनाया हिसाब बिइगु पाकिस्तनया निंतिं सम्भव मदु ।
चीन थ्व आयोजनाय् पाकिस्तानयात गुलि ध्यबा त्यासा बिया धयागु खँ सार्वजनिक यायेत तयार मदु, अले पाकिस्तान चीनयात तम्वयेके फइगु अवस्थाय् मदु । विशेषत थौंकन्हय् अमेरिका नं पाकिस्तान खनाः तम्वयाच्वंगु दु, अले पाकिस्तानयात बीगु फुक्क धयाथें ग्वाहालि कटौती यायेधुंकूगु दु । थज्याःगु अवस्थाय् पाकिस्तान चीनपाखे अप्वः धेचुले मालाच्वंगु दु ।
थज्याःगु अवस्थाय् चीनयात तम्वयेके पाकिस्तानया निंतिं सम्भव हे खँ मखु । पाकिस्तानया संकट ज्यंकेगु निंतिं चीनं ग्वाहालि ला याना वयाच्वंगु दु, तर थःगु स्वार्थ पूवंके माःगु निंतिं जक थ्व ग्वाहालि यानाच्वंगु खनेदु । चीनं चालु आर्थिक दँय् जक पाकिस्तानयात थ्यंमथ्यं न्यागू अर्ब डलर त्यासा बीधुंकूगु दु ।
चीन सरकार पाखें हे १.५ अर्ब डलर त्यासा बिउगु दुसा पाकिस्तानं थीथी बैंकपाखें २.९ अर्ब डलर त्यासा कायेधुंकूगु दु । तर आःया आर्थिक संकटया न्ह्यःने थ्व त्यासां समस्या ज्यंकीगु खनेमदु । पाकिस्तान सरकारं थःपिंत थुलि हे ध्यबा माः धकाः ला मधाःनि तर २० निसें २५ अर्ब डलर तकया आवश्यक जुयाच्वंगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु ।
थ्व आर्थिक संकटयात छुं भचा पर्केगु निंतिं इमरान सरकारं चाइना–पाकिस्तान इकोनोमिक करिडोरय् सउदी अरबयात नं दुथ्याकेगु कुतः याःगु खः । इमरान सरकारं सउदी अरबया भ्रमण लिपा थ्व आयोजना त्रिपक्षीय ढंगं न्ह्याकेगु घोषणा यात, तर घोषणा याःगु छुं ई लिपा हे थः घोषणायात लित काल ।
इमरान प्रशासनं सउदी अरबयात परियोजनाय् दुथ्याकेगु योजनायात छाय् आकाझाकां लित कायेमाल धयागु ला स्पष्ट मयाःनि, तर थुकिया कारण भूराजनीति हे जूगु अनुमान यानाच्वंगु दु । इरानं थ्व परियोजनाय् सउदी अरबयात दुमथ्याकेत दबाब बिउगु कारणं यानाः प्रधानमन्त्री खान लिचिउगु अनुमान दु ।
पाकिस्तानय् प्यखेरं वयाच्वंगु आर्थिक संकटयात समाधान यायेगु निंतिं प्रधानमन्त्री खानं कुतः ला यानाच्वंगु दु, तर सफलता धाःसा चूलाकेफुगु मदुनि । यदि इलय् हे ध्यबाया व्यवस्था यायेमफुत धाःसा थ्व आर्थिक दँय् त्यासा तकं पुलेफइगु अवस्था मदु । अथे जुल धाःसा पाकिस्तान डिफल्टर जुइगु पक्का दु ।
क्रिकेट कासाया इलय् वइगु समस्यायात ज्यंकाः पाकिस्तानयात क्रिकेटया विश्व विजेता दयेकावःम्ह पाकिस्तानी क्रिकेटया पुलांम्ह कप्तान इमरान खानया ल्हाती थौंकन्हय् देय् कमान दु । आः देय्या हे क्याप्टेन जुयाच्वंम्ह खानं पाकिस्तानयात थ्व आर्थिक संकटं पार याकी लाकि डिफ्ल्टर दयेकी, स्वये ल्यं दनि ।
एजेन्सीया ग्वाहालिं
LEAVE YOUR COMMENTS