नेपालय् प्राकृतिक विपद् व क्षति

बर्खाया मौसमलिसें थ्व इलय् देय्या थीथी थासय् चलः वनेगु क्रम नं अप्वइ । नेपालय् थुकथं वइगु प्राकृतिक विपत्तीया कारणं जक दँय्दसं सलंसः मनूया ज्यान वनाच्वंगु दु । अले थ्व विपत्तिया कारणं दँय्दसं छगूत्या अर्ब तका बराबरया आर्थिक क्षति नं जुयाच्वंगु दु ।

नेपालय् दँय्दसं प्राकृतिक विपत्तिया कारणं सरदर ८९० म्ह सीगु व १७७१ म्ह घाःपाः जुइगु यानाच्वंगु एसियाली विपद् पूर्व तयारी केन्द्र (एडीपीसीं)या नेपाल प्रमुख मानबहादुर थापां कनादिल । वय्कःया कथं प्राकृतिक विपत्तिया कारणं दँय्दसं छगू अर्ब ३१ गू करोड तका बराबरया भौतिक क्षति जुइगु जुयाच्वंगु दुसा करिब छगू लाख स्वीनिद्वलं मल्याक परिवार विस्थापित जुइगु यानाच्वंगु दु ।

‘मिं नइगु घटना, खुसिबाः, चलः, मलः, भुखाय्, वाफय्, प्वं वा गाइगु, शीतलहर, च्वापुचलः लगायतया थीथी झिंनिगू प्रकारया प्राकृतिक प्रकोपया कारणं नेपालय् दँय्दसं विपद् वयेगु ब्वलनेगु जुयाच्वंगु दु’, प्रमुख थापां कनादिल, ‘दँय्दसं तःधंगु ल्याखय् मानवीय व भौतिक क्षति जुइगु जुयाच्वंगु दु, उकिं थुकिया न्यूनीकरणया निंतिं विपद् व्यवस्थापन बारे सर्वसाधारणयात जानकारी दयेमाःगु अति आवश्यक जू ।’

वंगु प्यंगू दशक दुने नेपालय् २२,२१६ गू प्राकृतिक विपत्तिया घटना जूगु प्रमुख थापां कनादिल । उगु घटनाय् लानाः ७९,७०२ म्ह घाःपाः जूगु दुसा ५९ लाख ४७२६८ छेँजःपिं प्रभावित जूगु संस्थाया तथ्यांक दु । अथे हे संस्थाया तथ्यांकय् २०७२ सालया तःभुखाचं जूगु क्षतिया विवरणयात नं दुथ्याकातःगु दु । विपद्पाखें जक न्यागू अर्ब ९१ गू करोड ९८ गू लाख न्यय्न्याद्वः तका बराबरया भौतिक सम्पत्ति क्षति जूगु संस्थाया तथ्यांक दु ।

थ्व हे दथुइ विपद् व्यवस्थापनया निंतिं स्थानीय सरकार व स्थानीय संघसंस्थाया क्षमता अभिवृद्धि यायेगु ल्याखं झापाया विर्तामोडय् थ्व हे वंगु जेठया न्हापांगु वालय् स्वन्हुयंकंया छगू ‘विपद् व्यवस्थापनय् पूर्वतयारी’ सम्बन्धी तालिमया ग्वसाः ग्वःगु दु । एडीपीसीया प्रमुख थापाया कथं नेपाः छगू अत्यन्त जोखिमय् लाःगु देय् जूगुलिं विपद् व्यवस्थापनया निंतिं सरोकारवालाया कार्यदक्षता अप्वयेकेमाःगु आवश्यक जूगु धासें उगु तालिमया ग्वसाः ग्वयागु जानकारी बियादिल ।

स्थानीय विराट सामुदायिक अध्ययन केन्द्र व उत्थानशील विकास केन्द्रया व्यवस्थापनय् उगु तालिम जूगु खःसा तालिमय् झापा लगायत उकिया लिक्कसं लाःगु थीथी जिल्ला व देय्या मेमेगु थासं यानाः स्वीम्हेसिया सहभागिता दुगु खः । विपद् सम्बन्धी यायेमाःगु ज्याया बारे ज्ञानया म्होति, अभिलेखीकरणय् दक्षताया म्होति थेंज्याःगु कारणं स्थानीय सरकार व गैरसरकारी संस्थापाखें प्राप्त ग्वाहालि उपयाये मफयाच्वंगु वय्कःया धापू दु ।

अमेरिकी नागरिक बिल गेट्सं स्थापना याःगु अन्तर्राष्ट्रिय सामाजिक संस्था ‘बिल एण्ड मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेसन’या आर्थिक ग्वाहालिं उगु तालिम न्हय्गूलिं प्रदेशय् संचालन यायेगु एडीपीसीं न्ह्यथंगु दु ।