थौंया विश्वया नेवाःतय्गु हाथ्या–२

(म्हिगःया ल्यं)

झीपिं नीछगूगु शदीइ थ्यनेधुंकूगु दु । विश्वय् विभिन्न वैज्ञानिक आविष्कारया कारणं विश्वया यक्व देशत विकसित जुइधुंकूगु दु । तर नेपाःया झी नेवाःत धाःसा व हे मुलु व हे सुका तिनि । छुं आविष्कार यायेफुगु तागत झीके दुगु मखुनि । थुकिया कारण खः झीसं झीके दुगु विवेक, बुद्धि, तर्कशक्तियात भतीचा हे छ्यलेगु कुतः मयानानि ।

समाजय् न्यंकनं जुया वयाच्वंगु भाग्यवादया प्रचारं झीगु मानसिकताय् भाग्यवादं तःधंगु थाय् कयाच्वंगु दु । पूर्व जन्म व पुनर्जन्मया प्रचारं द्यःयात प्रमुख थाय् बियाः मनूया शक्तियात महत्वहीन तायेकाच्वंगु दु । अविकसित देशया अशिक्षित जनताय् दयाच्वंगु थज्याःगु विचारं झीगु समाजया अवस्था झंझ‌ं पतन जुया वनाच्वंगु झीसं खनाच्वना ।

विश्व–समाजं सूर्य, पृथ्वी, चन्द्रमा, ग्रह, उपग्रह आदियात व्यापक अध्ययन यानाः उगु ग्रह, उपग्रहय् थ्यंकेगु कुतः जुइधुंकूगु दु । तर झीपिं धाःसा आःतकं सुद्र्यः, चन्द्रमायात द्यः भाःपियाः पूजा यानाच्वनागु दनि । छु परम्पराया नामय् आःतकं झीसं सुद्र्यः, चन्द्रमायात पूजा यानाच्वनेगु झीगु विवेक बुद्धियात ल्वःला ?

यथार्थतः झीगु समाजय् न्ह्याक्व हे प्रगतिशीलताया नारा बीपिंके नं परम्परावादी बिचाः पाखें पूर्णतः मुक्त जुइ मफुनिगु खनेदुसा परम्परावादी अथवा संस्कृति संरक्षणया सशक्त नारा बीपिंसं नं परम्परावादय् ग्रस्त जुयामच्वँसे क्रान्तिकारी राजनैतिक परिवर्तनया पक्षधर जुयाः नारा थ्वयेका जूपिं दु ।

थौंतकं झीगु समाजय् सांस्कृतिक रुपान्तरणया सवालय् छाय् आःतकं जिम्मेवार मनूतय्गु कुतः जूगु खने मदु ? छु सांस्कृतिक रुपान्तरण मजुइकं सामाजिक रुपान्तरण सम्भव जुइ ला ? कि झीगु समाजय् सामाजिक रुपान्तरणया लागि चिन्तन याइपिं मनूतय्गु अभाव दु ?

यथार्थतः झीगु समाजय् न्ह्याक्व हे प्रगतिशीलताया नारा बीपिंके नं परम्परावादी बिचाः पाखें पूर्णतः मुक्त जुइ मफुनिगु खनेदुसा परम्परावादी अथवा संस्कृति संरक्षणया सशक्त नारा बीपिंसं नं परम्परावादय् ग्रस्त जुयामच्वँसे क्रान्तिकारी राजनैतिक परिवर्तनया पक्षधर जुयाः नारा थ्वयेका जूपिं दु ।

अथे जुयाः नं झीगु समाज न पुलांगु मध्यकालया सामाजिक अवस्थाय् लिहां वनेफुगु दु, न परम्परावादं मुक्त जुयाः पूर्णतः प्रगतिशील आधुनिक समाजया रुप कायेफुगु दु । अथे जुयाः परम्परावादी व प्रगतिशील निगू धारणायापिं निथ्वः मनूतय्गु स्पष्ट धारणा थुइकेगुकथं बिस्कं बिस्कं थुकथं न्ह्यसः तयागु जुल —
थःत परम्परावादी संस्कृतिविद् धाइपिनिगु लागि न्ह्यसः —
१) धौबजि बीगु कायेगु प्रचलन दिना वनाच्वन छाय् ?
२) लं–सुरुवाःया परम्पराय् सर्ट–पाइन्टया
परम्परा छाय् ?
३) द्यःखः कुबीत ड्रेस माःगु छाय् ?
४) वैद्यया परम्परा दुथाय् हस्पिटलय् वनेमाःगु
छाय् ?
५) संस्कृत भाषा, मातृभाषाया पलेसा अंग्रेजी भाषा, खस भाषा छाय् ?
६) पुरोहितपिंत दक्षिणा ध्यबाया मात्राय् वृद्धि छाय् ?
७) थःपिनिगु बाजागाजाया पलेसा यूरोपियन बाजागाजाया प्रयोग छाय् ?
८) सुकू भ्वय्या पलेसा पार्टी भ्वय् छाय् ?
९) छे“य् चा व आँय्पापौया पलेसा सिमेन्ट व ढलानया प्रयोग छाय् ?
१०) थ्व“–अय्लाःया पलेसा ह्विस्की, बियर, रेड लेबलया प्रयोग छाय् ?
११) कय्ताया प्रयोगया पलेसा अन्डरवेयरया प्रयोग छाय् ?
१२) तुकि व माकःसिया पलेसा नेकलेस व
मेमेगु प्रयोग छाय् ?
१३) सि“या पलेसा ग्या“सया प्रयोग छाय् ?
१४) दिदी अजिया पलेसा प्रसूति गृह छाय्,
परिवार नियोजन छाय् ?
१५) आंग्स“ ताःहाकः जुइक मतसे चायेगु छाय् ?
१६) मतच्याः थल च्याकेगु पलेसा बिजुली मत छाय् ?
१७) भमचायात दुली तयेगु पलेसा ट्याक्सी छाय् ?
१८) बागमति स्नान यायेगु पलेसा हितिइ म्वःल्हुइगु छाय् ?
१९) बिष्णुया अवतार जुजुयात लिकयाः गणतन्त्र छाय् ?
२०) मिसातय्सं स्वीनिकु पर्सि अले झि‌ंनिकु गा न्ययेगु त्वःतेमाःगु छाय् ?
२१) सतीप्रथा दिकेगु छाय् ?
२२) गथांमुगः वायेगु दिकेगु छाय् ?
थःत प्रगतिशील आधुनिक नेवाः धाइपिनिगु लागि न्ह्यसः —
१) मूर्ति पुजा छाय् ?
२) पुजापाठ छाय् ?
३) निसलाः बीगु छाय् ?
४) कोखा क्वखायेगु छाय् ?
५) सिन्हः तीगु छाय् ?
६) द्यःयात ध्यबा छायेगु छाय् ?
७) गथांमुगः वायेगु छाय् ?
८) श्राद्ध यायेगु छाय् ?
९) दशैं हनेगु छाय् ?
१०) फूलपाती हनेगु छाय् ?

थुकथं आधुनिक प्रगतिशील व परम्परा–वादी निगूयां धारणा स्पष्ट जुइवं झीगु सामाजिक विकासया लागि छगू ठोस रूपरेखा निर्माण यायेत आवश्यक ग्वाहालि जूवनीगु तायेकेफइ धइगु विश्वास दु । विज्ञान व प्रविधिया तीव्रगतिया विकासया कारणं थौंयागु पाश्चात्य देश विकसित अति विकसित देश जूगु खः, परम्परागत पुलांगु संस्कृतिया मोहं जूगु मखु । झी नेवाःत नेपाःया नेवाःत थें जुइगु लाकि विश्वया आधुनिक अत्याधुनिक नेवाःत थें जुइगु धइगु खँय् झी न्हापा हे सचेत व सतर्क जुया च्वनेमाः । (क्वचाल)
(‘छि परम्परावादी लाकि प्रगतिशील’ धइगु च्वसुयागु प्रवद्र्धित रुप)