राष्ट्रवाद, जुजु महेन्द्र व प्रम ओली

प्रधानमन्त्री केपी ओलीं माओवादी केन्द्रलिसे तालमेल यानाः ल्वाःगु चुनावय् गुगु सफलता हासिल यानादीगु खः, व स्वयां नं अप्वः सफलता नकतिनि प्राप्त याःगु विश्वासया मतय् हासिल यानादिल । वय्कलं दुई तिहाइ स्वयां नं अप्वः सांसदपाखें विश्वासया मत कयाः नेपाःया इतिहासय् हे छम्ह कीर्तिमानी व शक्तिशाली प्रधानमन्त्री जुइत ताःलानादीगु दु । थःत प्राप्त जूगु थ्व शक्ति वय्कलं गुकथं प्रयोग यानादी, व धाःसा स्वयेगु ल्यं हे दनि । तर वर्तमान राजनीतिइ प्रधानमन्त्री ओली बय्बय् जुयाच्वंगुया कारण धाःसा वय्कःयाके दुई तिहाइ बहुमत दयाः मखु । राष्ट्रिय राजनीतिइ थौंकन्हय् ओलीयात दकलय् उच्चकोटीयाम्ह राष्ट्रवादी नेताया रुपय् चित्रित यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । खास यानाः मधेस आन्दोलन तच्वया वनेवं उकिया समर्थनय् भारतं याःगु नाकाबन्दीया सामना वय्कलं गुगु साहसपूर्वक यानादिल, उकिया कारणं वय्कःया राष्ट्रवादी छबी अझ तेजोन्मय जू वंगु खः । भारत विरुद्ध वय्कलं ल्ह्वनादीगु राष्ट्रवादी भण्डायात अधिकांश नेपाःमितय्सं समर्थन नं याना बिल ।

वास्तवय् थ्वहे राष्ट्रवादया राप व तापं हे वंगु चुनावय् एमाले–माओवादी गठबन्धन स्पष्ट बहुमत हयेत ताःलाःगु खः । नेपाःया राजनीतिइ बाह्य हस्तक्षेप, खास यानाः भारतया, विरुद्ध अडान कयाः राष्ट्रवादी चरित्र ब्वयेफुम्ह केपी ओली हे जक न्हापांम्ह वा याकःचा नेता धाःसा मखु । नेपालय् थुलि व्यापक अर्थय् राष्ट्रवादया न्हापांगु ध्वाँय् ब्वयेकूम्ह नेता मूलतः जुजु महेन्द्र जुइमाः । नेपालय् हावी जुयाच्वंगु भारतीय प्रभाव व प्रभुत्व चीका छ्वयेगु लागिं जुजु महेन्द्रं गुलि मेहनत याःगु खः, उलि आः तक सुनां नं याःगु दइ मखु । नेपाःया उत्तरी लागाय् तैनाथ यानातःपिं भारतीय सेना चीका छ्वयेगु, नेपालय् नेपाःया हे जक मुद्रा चले याकेगु, नेपालं नेपालय् हे वनेत भारतीय लँपु छ्यले म्वायेक महेन्द्र राजमार्ग दयेकेगु, नेपाःया थीथी संवैधानिक निकायय् समावेश यानातःपिं भारतीय प्रतिनिधितय्त चीका छ्वयेगु आदि आपालं जुजु महेन्द्रं हे याःगु खः । उकिं महेन्द्रयात राष्ट्रियताया भावनां बिलिबिलि जाःम्ह उच्चकोटीया नेता कथं माने याः । अले माने याइपिं अझ नं दनि । तर अथे खयां नं नेपाःया राजनीतिइ धाःसा जुजु महेन्द्र तसकं हे बदनाम । महेन्द्रयात यः धाइपिं मनूत तसकं म्हो ।

देशय् लागू जुयाच्वंगु बहुदलीय शासन व्यवस्थाय् ला महेन्द्रया नां तक कायेगु नं अपराध थें जुयाच्वंगु दु । जनतां जुजु महेन्द्रं पलिस्था याना थकूगु शासन व्यवस्था ध्वस्त याना बिल । तःगू थासय् वयागु शालीक तकं तछ्याना बिल । थुकिं छु क्यनी ले धायेबलय् नेता राष्ट्रवादी जुइवं जक जनतां वयात ययेकीगु मखु जुयाच्वन । राष्ट्रवादी नेतात जनताया दथुइ याकनं बदनाम जुइगु नं सम्भावना दु । अज्याःगु राष्ट्रवादं जनतायात एकीकृत मखु विभाजित याइगु नं सम्भावना दु । थ्व खतराप्रति धाःसा राष्ट्रवादया आडय् शासन याइपिं हरेक नेतात सतर्क जुइ हे माः । राष्ट्रवादी जुइगु गलत मखु । उकिया सञ्चालन यायेगु विधि धाःसा गलत जुइफु । थ्व खँय् प्रम ओलीया चिन्तन केन्द्रित जुइमाः । वय्कलं राष्ट्रवादया गुगु ध्वाँय् ल्ह्वनादीगु खः उकिया विरोध याये माःगु आवश्यकता मदु । तर थ्व राष्ट्रवाद जुजु महेन्द्रया राष्ट्रवाद थें बदनाम मजुइमा, उलि सजग जुइ हे माः ।

जुजु महेन्द्रया राष्ट्रवादय् गुगु तत्वया कमी जूगु खः, उगु तत्वयात नं थपे यानाः पलाः च्वयेकल धाःसा ओलीया राष्ट्रवाद असफल मजुइगु जक मखु, जनताया दथुइ लोकप्रिय नं जुइ । प्रतिवद्ध राष्ट्रवादी खयां नं उकियात सही ढंगं प्रयोग यायेगु सवालय् जुजु महेन्द्र गन असफल जूगु खः, वयात करेक्सन यानाः न्ह्याः वनेगु बांलाःगु अवसर थौं प्रम ओलीयात चूलानाच्वंगु दु । महेन्द्रं नालाकाःगु राष्ट्रवादयात हे नाला यंकल धाःसा ओली नं असफल जुइगु निश्चित दु गथे कि थ्याक्क महेन्द्रया हे पलाः लिनाः न्ह्याः वंम्ह पुलांम्ह जुजु ज्ञानेन्द्र असफल जूगु खः । महेन्द्रया राष्ट्रवादं गन गन फाइदा याःगु खः उकियात आः नं ‘कपी’ याना यंकेगु बांमलाःगु ज्या मखु । तर उगु राष्ट्रवादं गन गन हानी याःगु खः उकिया विश्लेषण यानाः वपाखें शिक्षा मकायेगु धाःसा बांमलाःगु ज्या जुइफु । महेन्द्रया राष्ट्रवादं बाह्य रुपं मुलुकयात बल्लाकेगु व राष्ट्रिय सार्वभौमिकता क्वातुकेगु ज्याय् यक्व हे गतिलाःगु जग तया थकूगु खः ।

तर आन्तरिक राष्ट्रवादय् ध्यान बी मखंगु वा मबिउगु कारणं देशय् दुने धाःसा जुजु महेन्द्र छम्ह निरंकुश तानाशाहया रूपय् चित्रित जुजुं वन । स्वंगूगु विश्वया तत्कालिन चर्चित नेतात जवाहरलाल नेहरू, चाउ एन लाइ, मोहम्मद महाथीर, जोशिप ब्रज टिटो आदि थेंज्याःपिं हस्तीतय् न्ह्यःने ला वय्कः लोकप्रिय जुयादिल तर थःगु हे देशया वीपी कोइराला, गणेशमान सिंह, पुष्पलाल श्रेष्ठ, मनमोहन अधिकारी आदि थेंज्याःपिं नेतातय् लागिं धाःसा वय्कः घृणाया पात्र जुयादिल । राष्ट्रियता बल्लाकेगु लागिं भारत विरुद्ध महेन्द्रं गुलि नं ज्या यानादिल उकिं ला वय्कः थःगु परिधि दुने हाई हाई जुयादिल तर वहे राष्ट्रियता बल्लाकेगु नामय् देशय् छगू भाषा, छगू भेष, छगू संस्कृति, छगू धर्म लागू यायेगु ज्यां धाःसा वय्कः तानाशाहया रूपय् चित्रित नं जुयादिल ।

आः ताःई लिपा उदय जूम्ह राष्ट्रवादी प्रधानमन्त्री केपी ओलीया ब्वहलय् हानं छक्वः मुलुकय् राष्ट्रियताया ध्वाँय् ब्वयेकेगु अवसर वयाच्वंगु दु । थ्व अवसरयात पूर्ण सफलतापूर्वक पूवंकेगु खःसा वय्कलं जुजु महेन्द्रपाखें राष्ट्रवाद लागू यायेगु सवालय् गुलि नं गल्तीत याःगु खः उकियात सुधार यानाः थौंया युगयात ल्वःगु ज्या याये माःगु आवश्यकता दु । ‘राष्ट्रवादी नेता’ या छबी ला वय्कलं दयेका हे दीधुंकूगु दु । आः वहे छबीयात छ्यलाः थौंया युगयात ल्वःगु राष्ट्रवाद लागू यानादिल धाःसा निश्चय नं वय्कः युगया नेतृत्व याइम्ह नेता जुयादी । शायद वय्कःपाखें थज्याःगु आशा यानाः हे जुइफु, संविधान संशोधनया माग यासें आन्दोलन याना वयाच्वंपिं मधेसवादी दलतय्सं नं वय्कःयात निःशर्त समर्थन याःगु दु । थ्व विश्वासया इज्जत तयेगु ज्या आः वय्कःया ब्वहलय् ।