नेपालभाषा साहित्यया अन्तर्राष्ट्रियकरण

मुलुकय् कोरोना महामारी झन झन ग्यानापुया वयाच्वंगुलिं मनूत छेँय् छेँय् च्वनाच्वंगु दु। नेपाः जक मखु नेपालं पिने नं अप्वः यानाः देशय् नं थुगु हे कथंया अवस्था खः । अले स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु अवस्था नं अथे हे खः । स्वनिगलय् च्वंपिं जक मखु स्वनिगलं पिने च्वंपिं अले देशं पिने वनाच्वंपिं नेवाःत नं थःथःगु छेँय् च्वनाः छम्हेस्यां मेम्हेसित स्वापू तयेगु अले माःगु कथंया सहलह ब्याकेगु, छगू थासं मेगु थाय्या अवस्था छु दु धकाः न्यनेगु ज्या यानाच्वंगु दु। कोरोना महामारीया इलय् अथे छगू थासय् च्वंम्हेस्यां मेगु थाय्या चिउताः तइगु स्वाभाविक हे खः ।

कोरोना महामारी जुयाच्वंगु इलय् हे नेपालभाषाया कार्यकर्तात जक मखु राजनीतिक रुपं सचेत अप्वः धइथें मनूत नं थीथी कथंया मुँज्या च्वनेगुली व्यस्त जुयाच्वंगु दु। फेसबुकया मेसेन्जरय्, भाइभरय्, जुम, एम टीम लगायतया इन्टरनेट प्रविधिपाखें अज्याःगु मुँज्या च्वनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। थुकथं न्हियान्हिथं प्यंगू न्यागू तक मुँज्याय् मनूत व्यस्त जुयाच्वंगु दु। न्हापा लिपा जूसा छन्हुया छगू निगू जक मुँज्याय् ब्वति काइपिं मनूत थ्व इलय् वयाः न्हिं हे प्यंगू न्यागू तक मुँज्याय् व्यस्त जुयाच्वंगु नं खनेदु। गबलें नेवाः आन्दोलनया सवाल, गबलें नेपाःया राजनीतिक गतिविधिया सवाल, गबलें आदिवासी आन्दोलनया सवाल, गबलें थःपिनि पेशागत ज्याखँया विषयवस्तु, गबलें त्वाःबहाःया विकास निर्माण, गबलें सांस्कृतिक विषयवस्तु जक मखु गबलें गबलें कोरोना रोकथाम बारे नं मुँज्या यायेगु ज्या जुयाच्वंगु खनेदु। थुगु ल्याखं स्वल धाःसा कोरोनाया इलय् मनूत झन अप्वः व्यस्त जूगु खः लाकि धइथें च्वं ।

कोरोनाया महामारीं यानाः इन्टरनेट प्रविधिप्रति यःसां मयःसां नं मनूत आकर्षित जुया वनाच्वंगु इलय् हे हलिं नेवाः गुथिपाखें अन्तर्राष्ट्रिय नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन यायेगु गुगु ग्वसाः ग्वल थुकिं यानाः नेपालभाषा साहित्यया इतिहासय् जक मखु नेपाःया हे साहित्यया इतिहासय् तकं न्हूगु कीर्तिमान कायम जुइगु अवस्था ब्वलंगु दु। थुगु साहित्य सम्मेलनय् नेपालभाषां च्वयातःगु साहित्यिक रचना (चिनाखँ, म्ये, हाइकु, चिबाखं) यात नेपालभाषा, खय् भाय्निसें मेगु छुं नं कथंया अन्तर्राष्ट्रिय भाषां तकं पाठ याये फइगु अवस्था यानातःगुलिं थ्व न्हूगु कथंया सोच जूगु दु। उकी अंग्रेजी भाषा, जापानीज भाषा, रसियन भाषा, खय् भाषांनिसें मेमेगु नं थीथी कथंया भाषापाखें नेपालभाषाया रचना पाठ याइगु जूगुलिं थ्व न्हूगु कथंया ज्या जूवंगु दु। नेवाःतय्सं जक मखु नेवाः मखुपिंसं तकं नेपालभाषा साहित्य पाठ यायेगु नापं नेपालभाषाया साहित्ययात भाय् हिलाः मेमेगु भाषां पाठ ग्वसाः कथं थ्व साहित्य सम्मेलनय् जूवनाच्वंगु खः । थुकथं स्वल धाःसा नेपालभाषा साहित्ययात अन्तर्राष्ट्रियकरण यायेगु झ्वलय् थ्व छगू न्हूगु पलाः जुइगु निश्चित दु ।

नेवाःतय्सं जक मखु नेवाः मखुपिंसं तकं नेपालभाषा साहित्य पाठ यायेगु नापं नेपालभाषाया साहित्ययात भाय् हिलाः मेमेगु भाषां पाठ ग्वसाः कथं थ्व साहित्य सम्मेलनय् जूवनाच्वंगु खः ।

नेपाःया साहित्यया इतिहासय् आः तकया दकलय् अप्वः साहित्यकारपिंसं ब्वति काःगु साहित्य सम्मेलन हे नेपालभाषाया सम्मेलन खः धकाः न्हूगु कीर्तिमान कायम जुइगु अवस्था थुकी ब्वलंगु खनेदु। सछि सिबें अप्वः साहित्यकारपिंसं थःथःपिनिगु साहित्य रचना पाठ याइगु थुगु सम्मेलनपाखें नेपालभाषाया साहित्यकारपिं म्हो मजू, च्वइपिं मंत धकाः धाये माःगु आवश्यकता मदु धइगु सन्देश बीगु ज्या नं याइ । नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनया ल्याखं दकलय् अप्वः देशं ब्वति काइगु साहित्य सम्मेलन नं थ्व हे जूवनाच्वंगु दु। झिंनिगू स्वयां अप्वः देशं नेपालभाषाया साहित्य पाठ याइगु थुगु सम्मेलन छगू कथं नेपालभाषा साहित्यया नितिं न्हूगु कथंया ज्या अले उत्साह खः । उलि जक मखु थुगु साहित्य सम्मेलनय् दुथ्याःगु
रचनात प्यंगू भासं पिहां वइगु अवस्था दु । नेपालभाषा, खय् भाषा, अंग्रेजी भाषा व रसियन भासं सफूया रुपय् पिकायेगु ज्या जुइगु ग्वसाः दु। छखे ई-सफूया रुपय् पिकायेगु मेखे प्रिन्ट सफूया रुपय् नं पिकायेगु ज्या थुकी जुइ । नेपालभाषा साहित्ययात मेमेगु भाषाय् अनुवाद याना यंकेगु थ्व छगू तःधंगु ह्वःताः खः ।

नेपालभाषाया न्हूपिं नाप नापं पुलांपिं साहित्यकारपिंसं नं ब्वति कयादीगु थुगु साहित्य सम्मेलन थ्वहे वइगु भाद्र १ गतेनिसें न्यान्हु तक न्हिं निघौ तक लगातार न्ह्याइ । साहित्य सम्मेलनया उलेज्या वाबमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीं यानादी । थुगु ल्याखं स्वल धाःसा थुकियात छगू कथंया ‘साहित्य सप्ताह’ हे धाःसां जिउ । नेपालभाषाया प्यंगः थांपिनिगु म्हसीका पित बियाः शुरु जुइगु थुगु सम्मेलनपाखें जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठयात साहित्यया लागिं नोबेल पुरस्कारया निंतिं दावी यायेगु अले उकिया लागिं माःगु कथंया पहल यायेगु घोषणा नं यायेगु थुकिया ग्वसाः जुयाच्वंगु दु। थुगु ल्याखं स्वल धाःसा थुकिं नेपालभाषा व नेपाःया हे साहित्य ख्यलय् छगू न्हूगु तरंग हइगु विश्वास नं कायेफु ।

न्हूगु सोच कथं ईयात ल्वयेक यायेत्यंगु अले न्हूगु प्रविधि कथं यायेत्यंगु थुगु साहित्य सम्मेलनया निंतिं थीथी कथंया हाथ्यात नं वइगु खनेदु। तर गन चुनौति दइ अन हे अवसर नं वइ धइगु दसुयात न्ह्यःने तयाः अज्याःगु हाथ्यातय्त पार याना वनेगु जुइ । उकिं ईयात ल्वयेक चुनौतियात सामना याना वनेमाः धइगु तायेकाः हे थुगु कथंया अन्तर्राष्ट्रिय नेपालभाषा सहित्य सम्मेलन ग्वसाः ग्वयेगु ज्या जूवनाच्वंगु खः । यक्व कथं न्हूगु जूगु अले यक्व कथंया कीर्तिमान कायम याइगु जूगुलिं थुकी वइगु हाथ्या नं उगु हे कथं वइगु जुयाः थ्व साहित्य सम्मेलनया निंतिं सकल नेपालभाषाया साहित्यकारपिं नापं सकल नेवाःतय्सं नं ग्वाहालि यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

(च्वमि महर्जन थुगु साहित्य सम्मेलन ग्वसाः खलःया कजि खः)