
संगठित धर्मया इतिहास ला नवपाषाण युगय् कृषिया विकासलिसें सुरु जूगु खः । थ्व ल्याखं थुकिया काल झिद्वः दँ न्ह्यः धकाः धायेफु । अझ बौद्ध, जैन, इसाई काल स्वत धाःसा २६०० दँ थुखे जूगु खनेदु । इस्लाम ला १४०० दँ पुलांगु खः । ताओ धर्म इसापूर्व ४ गूगु शताब्दीया खः । तर मनुखं द्यः माने यायेगु धाःसा जंगली युगय् व कबिलाई तन्त्रय् हे सुरु याये धुंकल ।
वाफय्, चलः, मिं नइगु, जंगली जनावरया शिकार जुइमालीगु, ल्वचं कयाः सीगु, शत्रुया आक्रमण जुइगु आदि इत्यादिया हुनिं मनुखं थःत त्राण कायेत द्यः माने यायेगु सुरु याःगु खः । आदिमकालय् अनेक हुनिं मनू सीगु गुगुं शक्तिं भोग फ्वंगु उगु ईया मनूतसें वाः चायेकल व शक्तियात लय्तायेकेत भोग बीगु यात ।
वास्तवय् बलिप्रथा उगु इलय् हे सुरु जूगु खनेदु । विशेष यानाः जंगली व कबिलाई अवस्थाय् च्वनाच्वंपिं जनजातितय्थाय् वन धाःसा इमिसं उकथं हे वनदेवी इत्यादि यात माने याइगु व मनू हयाः भोग बीगु याः धइगु खँ झीसं न्यना तयागु नं दु, थीथी फिल्मय् नं क्यनेगु याः । टुनामुना, तन्त्रमन्त्र धइगु खँ नं इमिके हे दुने खनेदु ।
उकिं भोग बीगु चलन धइगु कृषि युग सुरु जुइ न्ह्यःया खः । बाइबलय् हे स्वत धाःसा आदमया निम्ह कायपिंमध्ये छम्हेसिनं द्यःयात अन्नबलि बिउगु व मेम्हेसिनं भ्याःचाः बलि बिउगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । कृषि युगया विकास जुयाः व्यापारिक युग जक मखु, राज्यया नं उदय जुइधुंकाः ला धर्मदर्शनय् अनेकानेक खँत वल ।
विशेषतः एकेश्वरवादी धारणात पिहां वल । द्यः लय्तायेकीगु सिकं भक्तिभाव, श्रद्धाभाव व समर्पण भावया खँत वल । मुक्ति, मोक्ष व निर्वाण धइगु पूर्वीया धारणा व अनन्त जीवन धइगु पश्चिमा इसाई धारणाया दर्शन नं पिहां वल । तर समाजय् न्हापानिसें न्ह्यानावयाच्वंगु खँ नं तना मवं । बरु उकिं थीथी तन्त्र, शक्ति साधना, यन्त्रमन्त्र साधना इत्यादिया रूप कयाः न्ह्याः वन ।
थुकथंया ऐतिहासिक रूपं मस्वयेगु खःसा बलिप्रथा गनं वल धइगु थुइके थाकुइ । अझ थौंकन्हय्या अवधारणाकथं ला द्यः धकाः भिंम्हेसित हे धाइ । आः भिंम्ह द्यवं ला–हि त्वनीला ? व ला राक्षस जुल नि धकाः नं प्रचार जुयाच्वंगु दु । हाकनं छथ्वःसिनं पञ्चबलि धइगु ला अहंकार, मद, मात्र्सय इत्यादि त्वःतेगु धाःगु खः धकाः नं प्रचार यानातःगु दु ।
बलिप्रथा गनं वल धइगु थुइके थाकुइ । अझ थौंकन्हय्या अवधारणाकथं ला द्यः धकाः भिंम्हेसित हे धाइ । आः भिंम्ह द्यवं ला–हि त्वनीला ? व ला राक्षस जुल नि धकाः नं प्रचार जुयाच्वंगु दु ।
मेखे बलिया पक्षय् खँ तइपिंसं बलि बिल धायेवं पशुपक्षी हाकनं पुनर्जन्म काये म्वायेक तरे जुइ धकाः नं धाल । उकिया प्रतिकारय् हाकनं अथे खःसा मनूतय्त हे भोग बिउसां जिल धकाः नं धाल । बलियात कुर्वानी वा आत्मत्याग वा बलिदानकथं कायेगु ला लिपा वयाः जक विकसित जूगु अवधारणा खः । थ्व बलिया औचित्य सिद्ध यायेत हःगु अवधारणा खः ।
बलि शब्दं थुकियात हे जने याइ । तर न्हापा झीसं छ्यला वयाच्वनागु भोग बीगु धइगु खँग्वलं द्यः लय्तायेकेगु धइगु आदिमकालीन अवधारणायात पुष्टि याइ । आः बारा जिल्लाया गढिमाईलय् मेला जुयाच्वंगु दु । मेला अवधिया दुने द्वलंद्वः म्येय् व मेमेपिं पशुपक्षी स्यायेगु ज्या जुइ । बलिप्रथाया विरोधीत अन वनाः उकिया विरोधय् सचेतना अभियान न्ह्याकाच्वंगु दु ।
थुकिया हे झ्वलय् बलिप्रथाया विरोध याइम्ह अभियन्ता छम्हेसिनं होटेलय् ला नयाच्वन धकाः नं फोटो सामाजिक संजालय् भाइरल जूगु दु ।
बारा जिल्लाया गढिमाई दुर्गा वा भगवती खः । थुकिया सम्बन्धय् बाखं छपु दयेकातःगु दु । छक्वः बरियारपुर गामय् भगवान चौधरीया छेँय् खुँत वल ।
इपिं खँुतय्त गामय् च्वंपिं मनूतय्सं ज्वनाः दायाः स्यात । थुकथं खुँत स्याःगु खँय् सरकारं थःत ग्वाहालि याःपिं गांया दाजुकिजापिंत ज्वनाः सजाय बी धकाः भगवान चौधरीं द्वपं थःगु छ्यनय् काल । अनंलि वयात येँया जेलय् हयाः कुन ।छन्हु चान्हय् वयात मकवानपुरगढी भगवतीपाखें म्हगसय् म्हंकाः न्यादँय् छक्वः न्याम्ह मनूया बलि बीगु खःसा जिं छंत त्वःतका बी धकाः धाल ।
भगवान चौधरीं मनूया बलि ला बीफइमखु तर पशुया पञ्चबलि बी धकाः संकल्प यात । थ्वयां लिउ व जेलं मुक्त जुयाः छेँय् लिहां वयेगु वातावरण जुल । वं भगवतीया मूर्ति दयेकाः अन पञ्चबलि बीगु यात । तर देवीं हाकनं मनूया हे बलि फ्वन । आः वयात आपात जुल । वं अनेक सल्लाह साहुति यात । वयात रौतहट जिल्लाया छम्ह मनू वयाः ग्वाहालि यात ।
वं थःगु छाति, म्ये, मिखाग्वः, लप्पा व खम्पां हि लिकयाः देवीयात छात । वयांलिउ अन छुं अनिष्ट मजुल । झीगु समाजय् थुज्वःगु बाखंत झीसं आपालं न्यना वयाच्वनागु दु । पश्चिमा शिक्षाया प्रचलन सुरु मजूगु अवस्थाय् झी समाजया मानसिकता, अवधारणा व माइन्डसेट थुकथं ढाले जुयाच्वंगु खँ नं झीसं सिउ ।
खयेमा, मखयेमा थुकथं अनेक दावी याइपिं मनूत नं समाजय् आतक नं वयाच्वंगु दु । खतुं थौंकन्हय् विज्ञानया युग खः । तर समाजय् अनेकन आस्था, विश्वास व परम्परा दयाच्वंगु दु । थुज्वःगु इलय् समाज व व्यक्तियात हानि नोक्सानी मजुइगु जुल धाःसा राज्यं थुकियात न्ह्याकेबीगु अनुमति बिया वयाच्वंगु दु ।
अथे जूगुलिं भारतय् न्यायालयपाखें प्रतिबन्ध तल धायेवं तुं नेपालय् नं प्रतिबन्ध तयेफुगु अवस्था मदु । अथे जूगुया मू हुनि धइगु न्ह्याक्व हे आखः ब्वनातःपिं जूसां नेपाःमिया मानसिकता धइगु धर्मभिरु मानसिकता हे खः । सुनां नं छुं यात व लछि लिपा वयाः वयागु छेँय् खुँ वल धाःसा थ्वं मखुगु ज्या यानाः खँु वल धकाः धाइगु समाज खः ।
छेँय् च्वंपिंसं नं खः कि छु ? धकाः धइगु वातावरण ब्वलंकाबी । थथे जुयाः नं नेपाःमि न्यायाधीशतसें थुज्वःगु मामलाय् निर्णय याये थाकु चाइगु स्वाभाविक खः । आधुनिक, धर्मनिरपेक्ष व वैज्ञानिक समाजय् पुलांगु धर्मभिरु मानसिकता स्वतः तनावनी । गथे आः आपालं बलि बीगु द्यःयाथासय् नैँक्याः तछ्यायेगु चलन नं सुरु जुइधुंकूगु दु धाःसा गुलिसिनं दर्शन, पूजा जक यायेगु याना हःगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS