ने. सं. ११४४ चौलाथ्व अष्टमी -

प्रचण्डया वास्तविकता

अन्ततः नेपाल कम्युनष्टि पार्टी (नेकपा) या सचिवालयया निर्णय कथं प्रदेश नं. ३ या नां ‘बागमति’ तयेगु प्रदेश सभाया बहुमतं निर्णययाःगु दु। खतुं प्रदेशया सांसदतय् बहुमतं प्रदेशया नां पहिचानया आधारय् जुइमाः धकाः माग याना वयाच्वंगु खः । तर नेकपां सांसदपिनिगु उगु मागयात हाकुतिनाः पार्टीया सचिवालयं याःगु निर्णय क्वचिनेगु ज्या यात । जातीय पहिचान वा ऐतिहासिक पहिचान सहित प्रदेशया नां तयेमाः धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिं नेवाः तामाङलगायत आदिवासी जनजातिया माग अःखः नेकपां छाय् थुकथं खुसीया नामं नां तयेत बाध्य जुल धइगु न्ह्यसः थन ब्वलनाच्वंगु दु ।

अथेला तत्कालीन एमाले जातीय पहिचान व आदिवासी जनजाति लिसें उत्पीडनय् लानाच्वपिनिगु अधिकार बीगु पार्टी मखु धकाः सकसिनं स्पष्ट हे सिउ । २०४६ सालया जनआन्दोनल न्ह्यः तक थःगु राजनीतिक पकड अप्वयेकेगु निंतिं उत्पीडित वर्गया खँ ल्ह्वनेगु यानाच्वंगु खःसां नं जनआन्दोलन सफल जुइधुंकाः उकियात बेवास्ता याना वयाच्वंगु पार्टी खः एमाले । उकिं एमाले गुगुं नं इलय् जाति भाषायात कयाः सकारात्मक मजू धइगु स्पष्ट दु।

उत्पीडित आदिवासी जनजातिया अधिकारयात कयाः सः तया वयाच्वंगु मेगु पार्टी खः – नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी) । माओवादीं २०५१ सालय् जनयुद्ध शुरु यायेधुंकाः थःगु आन्दोलनं गति काये मफयाच्वंगु इलय् बिउगु नारा खः जातीय स्वशासन सहितया स्वायत्त राज्य । तर थौं वयाः जातीय स्वशासन ला गन खः गन जातीय पहिचानयात तकं पुलांगु माओवादीया सुप्रिम कमाण्डर लिसे माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ लिचिउगु दु। अझ विशेष यानाः धायेगु खःसा जातीय पहिचानविहिन प्रदेश दयेकेगु निंतिं सचिवालयं निर्देशन बीगु जक मखु, प्रदेशसभाया सांसदपिंत तकं जातीय स्वशासन बीमजिउ धकाः ध्वाथुइकेगु ज्या व हे सुप्रिम कमाण्डरं याःगु दु। थुकिं क्यं प्रचण्डया वास्तविक रुप छु खः ।

राजनीतिइ गन सिद्धान्तं च्यूत जुइ, अन राजनीतिक मूल्य मान्यता नं दइमखु। नेकपां याःगु निर्णय नं राजनीतिक मूल्य मान्यता अःखः खः । २०६२-६३ सालया नआन्दोलन सफल जुइधुंकाः तक नं तत्कालीन माओवादीं जातीय स्वशासनया खँ ल्हायेगु याना वयाच्वंगु जक मखुसें २०६५ सालपाखे तत्कालीन नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चां येँया बसन्तपुरय् ग्वसाः ग्वःगु नेवाः स्वायत्त गणराज्य घोषण ज्याझ्वलय् सम्बोधन यासें जातीय स्वशासन सहित नेवाः राज्य घोषणा यायेगु बचं बिउगु खः । तर थौं वयाः थम्हं हे घोषणा यानागु नेवाः स्वायत्त राज्य ला छखे ति प्रदेशया नामांकरणय् तकं वय्कलं असहमति क्यनादिल । थुकिं आः छुं खँ स्पष्ट याः धाःसा नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी व उकिया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल आदिवासी जनजातिया सवालय् आः छुं नं राजनीतिक अधिकार बीत न्ह्यचिली मखु ।

माओवादी जनयुद्धया इलय् थःगु शक्ति अप्वयेकेत जक तत्कालीन अध्यक्ष प्रचण्डं जातीय अधिकारया नारा बिउगु खः धइगु थौं वयाः स्पष्ट जूगु जक मखु अध्यक्ष दाहालया नुगः दुनेया धात्थें इच्छा धइगु एकल जातिवादी राज्य सत्ता हे खः धयागु नं क्यंगुदु ।

खः माओवादी जनयुद्धया इलय् थःगु शक्ति अप्वयेकेत जक तत्कालीन अध्यक्ष प्रचण्डं जातीय अधिकारया नारा बिउगु खः धइगु थौं वयाः स्पष्ट जूगु जक मखु अध्यक्ष दाहालया नुगः दुनेया धात्थें इच्छा धइगु एकल जातिवादी राज्य सत्ता हे खः धयागु नं क्यंगुदु। । अले उकी प्रचण्ड सफल नं जुयादीगु दु।

नेकपाया अध्यक्ष दाहालं पृथ्वीनारायण शाह लिपा थः हे राष्ट्रया नायक जूगु खँ धायेगु यानाच्वंगु दु। माओवादी जनयुद्ध निसें आदिवासी जनजातिया लिसें उत्पीडित वर्गया उत्थानया खँ ल्हानाच्वंगु इलय् तक वय्कः धात्थें राष्ट्रया नायक हे जुयाच्वंगु खः । तर थौं वयाः वय्कलं गुगु कथं पृथ्वीनारायण शाह लिपा थः नायक जूगु खँ धयादिल । उकिया दुवालेगु खःसा वय्कः आः एकल जातिवादीतय् निंतिं नायक जुइफु। तर आम आदिवासी जनजातितय्सं गुकथं पृथ्वी नारायण शाहयात खलनायक धकाः नाला वयाच्वंगु खः उकथं हे आः दाहालं नं खलनायक बाहेक मेता जुइ फइमखु ।

पृथ्वीनारायण शाहं नेपाः एकीकरण याःगु खँयात आदिवासी जनजाति लगायत उत्पीडित वर्गं स्वीकार याःगु मदु। थुकिया मू कारण धइगु आदिवासी जनजाति लिसें उत्पाडित वर्ग राज्यय् थःगु पहिचान मदुगुलिं खः । उमिसं राज्यय् थःपिनिगु उपस्थिति मदु धकाः धायेगु यानाच्वंगु खः । आः प्रदेशया राजधानीया नां क्वःजी धुंकाः नं आदिवासी जनजाति लिसें उत्पीडित वर्गं थःपिनिगु पहिचान मदुगु धासें उकियात अस्वीकार याना वयाच्वंगु दु। अले गुबलय् तक आदिवासी जनजातिया लिसें उत्पीडित वर्गया पहिचान कायम जुइ मखु उगु इलय् तक राष्ट्रिय एकताया खँ ल्हायेगु नं फगत बुद्धिविलास जक जुइ ।

आः नं राजनीतिक पार्टीतय्सं भौगोलिक एकतायात जक राष्ट्रिय एकता खः धकाः गुगु थुइकेगु ज्या यानाच्वन, दकलय् ग्यानापुगु खँ थ्व हे खः । गुगु महेन्द्रकालीन नीतियात नालेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। थुकिं गुगुं इलय् देशय् छकः न्हूगु कथंया द्वन्द्व ब्वलंकीगु सम्भावना आपालं दु। खः देशय् झिदँय् छकः ततःधंगु आन्दोलन जुयाच्वंगु दु। आः उत्पीडित वर्गयात अधिकार मबिल धाःसा अज्याःगु आन्दोलन हाकनं नं मजुइ धाये फइमखु ।