ने. सं. ११४४ कछलागा पारू -

छाय् मधायेगु …..?

चक्रवार । धाकुफय् । ताण्डव नृत्य यायां वइ । बारा, पर्सा स्वघौया दुने पाःताः जुइ । चकनाचुर । धू धू । मनूत हताहत जुइ । प्यखेरं अन्धकार । भीषण वा वइ। प्वं गाइ । मानौं प्रलयया क्षण वयाच्वंगु दु । गांन्यंकं हाहाकार । मचा, बुराबुरी दक्व खुल्ला सर्गतय् क्वय् । वितण्डकारी वाफय्या मारय् । बारा पर्साय् वःगु प्राकृतिक प्रकोपया बुखँ न्यने । टि.भीइ दृश्यत खनी । म्ह पिइसे च्वनी ।

गुलिखे मनूत सित । गुलिखे मनूत घाःपाः । सम्पूर्ण प्रभावित गांत चरम विध्वंसया शिकार जुइ । खतुं । उखेर न्हापा लिपा नं वाफय् वः । वाफय् वइगु मौसम हे खः । तर थुगुसी, वःगु वाफय् अभूतपूर्व जुयाबी । गांया गुलिखे वृद्धवृद्धातय्सं धाइ, ‘थज्याःगु निर्मम, कठोर वाफय् जिमिसं आतक फये मनंनि । थ्व अभूतपूर्व खः ।’ वा वइ, फय् वइ । सामान्य मौसमी अनुमान मौसम विभागं भविष्यवाणी यानामच्वंगु मखु ।

तर थुगुसी भीषण चक्रवातया भविष्यवाणी मौसम विज्ञतय्सं याये मफुत । मौसमविज्ञतय्सं अन्तर्वार्ताय् धाइ ‘थज्याःगु आकस्मिक धाकुफय्या भविष्यवाणी यायेत देशय् माःगु यन्त्र, औजारत हे मदुनि । पुष्टि याइ । बारा, पर्साय् वःगु थ्व वाफय् सामान्यकथंया मखु । थ्व ‘टोर्नाडो’ खः । नेपाःया निंतिं थ्व खतरनाक मौसमी दुर्घटना जुइ । अखबारय् ब्वने ।

बारा, पर्साय् वःगु थ्व भीषण, विध्वंसकारी प्राकृतिक प्रकोपं सम्पूर्ण देशवासीवासीतय्त हे संवेदनशील यानाबी । थौं । प्रभावित क्षेत्रया मनूतय्त क्षतविक्षत परिस्थितिं दुःखित याना बिउगु दु । पीडितजनतय् बेहाल स्थितिपाखें दुःखित जुइ । स्वाभाविक खः । तर । थौं । देय्या विवेकशील नागरिकतय्सं बारा, पर्सावासीतय् कष्टप्रद स्थितियात कयाः औपचारिकता जक प्वंकां मगाः ।

गम्भिर चिन्तन यायेमाःगु नं ई जूगु दु । थौं बारा पर्साय् जूगु वितण्डकारी प्राकृतिक प्रकोप न्हापांगु व अन्तिम धाये फइमखु । तराईपाखे वाफय्या भय सदां दयाच्वनी । आकस्मिक प्राकृतिक प्रकोपया सम्भावना अन दयाच्वनी । प्राकृतिक प्रकोप हे दिके फइगु तागत मनूयाके मदुनि । तर सम्भावित प्राकृतिक प्रकोपपाखें जुइगु क्षतियात न्युनीकरण यायेगु उपायतय् व्यवस्थापन याये फत धाःसा विनाशयात नियन्त्रण याये फइ ।

तराईपाखे वाफय्या भय सदां दयाच्वनी । आकस्मिक प्राकृतिक प्रकोपया सम्भावना अन दयाच्वनी । प्राकृतिक प्रकोप हे दिके फइगु तागत मनूयाके मदुनि । तर सम्भावित प्राकृतिक प्रकोपपाखें जुइगु क्षतियात न्युनीकरण यायेगु उपायतय् व्यवस्थापन याये फत धाःसा विनाशयात नियन्त्रण याये फइ ।

यक्व विकसित देय्तसें यानाच्वंगु दु । विश्वसनीय, अचूक मौसमी भविष्यवाणीं प्रभावित क्षेत्रया मनूतय्त अग्रिम सतर्क याइ । याये फइ । माःगु सुरक्षा प्रतिरक्षाया व्यवस्था यायेगु अवसर सृजना याइ । तर । थन । देशय् मौसमी भविष्यवाणी यायेगु स्तरीय यन्त्रत हे दइमखु । ‘चल्तीका नाम गाडि’ धाःथें । जिउँतिउँ चले यायेगु मनस्थिति ज्वनाः सम्बन्धित पक्षत न्ह्याः वनी ।

जब प्रकोप जुइ, धनजनया क्षति जुइ । अबलय् अनेक त्वहः तयाः वक्तव्यत पिहां वइ । यन्त्र मदु । जनशक्ति मदु । बजेट मदु ।दकलय् दुःखया खँ । आपद विपदयात कयाः जुइगु अधिकतम रानीतिककरणया खेल । विध्वसंकारी वाफय् वये न्ह्यः नं ग्रामवासीतय् जीवन यथार्थय् सहज मजू । खः हे मखु । अधिकांश जन गरिब, दरिद्र अवस्थाय् । जरजरतां ग्रस्त । अशिक्षित ।

सुपौ व पं थनाः दयेकातःगु भिखा छेँत । सिनाः सिनाः बुँ ज्याइ । परिश्रम याइ । बुँइ थःगु स्वामित्व दइमखु । गांया अधिकांश मनूतय् जीवन सामाजिक, आर्थिक दृष्टिं शोषित जुइ । राजनीतिक दृष्टिंला इमिगु जीवन शून्य हे जुइ । ध्याकुनय् लाइ । अझ अछुत, दलिततय् जीवन ला तसकं हे अपहेलित जुइ । ग्रामिण भेगया किसान, मजदूरतय् समाजशास्त्रं क्यनी इमिगु दैनिक जीवन स्वयम इमिगु निंतिं कठोर, चक्रवात खः, जुइ ।

गुकिं इमिगु जीवन सदां धाकुफय्या चाकलय् तक्यना इमित थाःगाः हे मदयेक ब्वयेकी ।थौं देशय् कम्युनिष्ट सरकार । कम्युनिष्ट सिद्धान्तया सामाजिक, इतिहासया विकासया बारे थःगु हे मान्यता दइ । वर्गीय शोषणं मुक्त यानाः शोषणरहित समाजया सृजना यायेगु लक्ष्य जुइ । थौं बारा पर्साय् वःगु प्राकृतिक प्रकोपयात प्राकृतिक दृष्टिकोणं जक विचाः यानां मगाः । समाजशास्त्रीया दृष्टिकोणं नं विवेचना, विश्लेषण यायेमाः ।

प्रभावित क्षेत्रया मनूतय् छेँ सुपौ, पंया मखसे सामान्य पक्की जूगु खःसा सायद प्राकृतिक प्रकोपं थुलि क्षति याये मफइगु जुइ । नांगा आकाशया क्वय् च्वनाः वाफय्या पीडा फयाच्वने म्वालीगु खइ । अथे हे गरिबया कारणं छछाः नयेगु छजु पुनेगु समस्यां सदां पीडित । गरिब जनता प्राकृतिक प्रकोपया इलय् छु नयेगु, छु पुनेगु समस्या ग्रस्त जुइ । प्राकृतिक प्रकोपया प्रभाव गरिब, निम्न वर्गतय्त अप्वः लाः वनी । इपिं अप्वः प्रभावित, पीडित जुइ ।

प्राकृतिक प्रकोपया इलय् राहत इनी । राजनीतिक नेतातयसं राहत वितरणया होडबाजी क्यनी । राजनीतिक लबः कायेत स्वइ । सरकारं तत्क्षण आपतकालीन पलाः छी । तर आम जनताया सामाजिक, आर्थिक स्तरय् न्यायपूर्ण धंगं रुपान्तरण जूसा जक प्राकृतिक प्रकोपया कुप्रभावयात न्युनीकरण याये फइ । बासा पर्साय् वःगु चक्रवात थौंया कम्युनिष्ट सरकारयात प्राकृतिक चुनौति जकमखु, सामाजिक आर्थिकया चुनौति नं खः । छाय् मधायेगु ?