ने. सं. ११४४ ञलाथ्व दशमी -

स्वनिगः प्रदूषित सहरया धलखय्

येँ, यल व ख्वप अर्थात स्वनिगः । स्वनिगः अर्थात देय्या राजधानी । देय्या राजधानी स्वनिगःया थ्व स्वंगुलिं सहर वायु प्रदूषणं गुलि आक्रान्त दु धइगु खँ धयाच्वनेमाःगु मखु । स्वनिगःया थ्व स्वंगुलिं सहर वायु प्रदूषणय् १०० नं.य् लाःगु छगू अध्ययनं क्यंगु दु ।

वातावरणलिसे सरोकार तइगु अन्तर्राष्ट्रिय संस्था ‘ग्रीनपिस एण्ड एयर भिजुअलं’ याःगु छगू अध्ययनकथं सन् २०१७ या तुलनाय् स्वयां नं सन् २०१८ य् स्वनिगःया वायु प्रदूषणया मात्रा अझ अप्वःगु दु । उकिसनं वंगु सन् २०१८ फेब्रअरी महिनाय् येँय् दकलय् अप्वः वायु प्रदूषण जूगु क्यनातःगु दुसा वयां लिपा जनवरी व डिसेम्बर महिनाय् नं उकथं हे वायु प्रदूषण अप्वःगु क्यनातःगु दु ।

प्रतिवेदनयात लिधंसा कयाः धायेगु खःसा दछिया दुने स्वला स्वनिगःवासी दूषित फय् नयेत बाध्य जूगु दुसा दकलय् म्हो वायु प्रदूषण जूगु ई धइगु अगष्ट व जुलाई महिना जूगु क्यनातःगु दु । डिसेम्बर, जनवरी, फेब्रुअरी व मार्च महिनाय् स्वनिगःया वायु अतिकं प्रदूषित व अस्वस्थ जूगु प्रतिवेदनय् धयातःगु दु ।

जुननिसें सेप्टेम्बरतक स्वनिगःया वायुया स्थिति मध्यम जूगु व मे व अक्टोबर महिनाय् मस्त, ज्याथजिथिपिं व दीर्घ ल्वचं कयाच्वंपिं संवेदनशील व्यक्तितय् निंतिं तच्वकं अस्वस्थकर जूगु खने दुगु दु । स्वनिगःया वायु प्रदूषणं विश्व स्वास्थ्य संगठनया मापदण्ड स्वयां थहां वंगु दुसां नं स्वनिगःया वायु प्रदूषणया मात्रा अतिकं हे अस्वस्थ व संकटपूर्ण अवस्थाय् धाःसा मदुगु प्रतिवेदनय् धयातःगु दु ।

विश्वय् दकलय्मध्ये अप्वः वायु प्रदूषण जूगु झिगू प्रमुख सहरय् भारतया जक न्हय्गू सहर दुथ्यानाच्वंगु दु । उकिसनं भारतया राजधानी न्हू दिल्ली लिक्कसं लाःगु गुरुग्राम विश्वया हे दकलय् अप्वः प्रदूषित सहर जूगु क्यनातःगु दु । अथे हे निगूगु थासय् नं भारतया हे गाजियाबाद सहर लाःगु दु ।

ग्रीनपिस एण्ड एयर भिजुअलं याःगु अध्ययन प्रतिवेदनकथं अमेरिकी वातावरणीय संरक्षण एजेन्सी (इपीएं) मानव स्वास्थ्यया निंतिं क्वःछिनातःगु स्वयां गुरुग्रामया वायु प्रदूषण स्वदुगं अप्वः दुगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । प्रतिवेदनकथं थ्व स्वयां न्ह्यः धू व कुँ जायाच्वनीगु सहरया रुपय् परिचित जुयाच्वंगु चिनिया सहरं लिपांगु वायु प्रदूषण अध्ययनय् धाःसा सुधार याःगु दु ।

मेगु छगू अध्ययनकथं सन् २०१८ या निलाया दुने पीएम २.५ धाइगु फय्या कण भारतया गुरुग्राम सहरय् २०० स्वयां अप्वः थ्यंगु क्यनातःगु दु । इपीएं गुरुग्रामया फय् तसकं हे अस्वस्थ जूगु जक मखसे थ्व सहरय् वये वने याइपिं न्ह्याम्हेसित नं गम्भिरकथंया स्वास्थ्यय् समस्या खने दइगु ख्याच्वः तकं बिउगु दु ।

ग्रीनपिस एण्ड एयर भिजुअलं पिथंगु छगू रिपोर्टकथं वायु प्रदूषणया कारणं जक विश्वन्यंकं ७० लाख स्वयां अप्वः मनू अल्पायुया इलय् सिनाच्वंगु दु । लिसें थुकिं आर्थिक पक्षय् नं तःधंगु हे क्षति यानाच्वंगु धयातःगु दु । दक्षिण पूर्वी एशियाया निंतिं ग्रीनपिसया कार्यकारी निर्देशक योब स्यानों अप्वया वनाच्वंगु वायु प्रदूषणया कारणं मनूया जनजीविका व भविष्ययात हे खतराय् लाकाच्वंगु धयादीगु दु ।

थ्व हे कारणं छखे विश्वव्यापी रुपय् श्रमबजारय् २२५ अर्ब अमेरिकी डलर द्यापं लानाच्वंगु व मेखे चिकित्सा ख्यःया निंतिं नं खर्बौं डलर खर्च यायेमालाच्वंगु संस्थाया दावी दु । थुकिं यानाः मनया स्वास्थ्य व ज्या यानाः ध्यबा तयेगु म्हिचाय् तप्यंक प्रहार जुयाच्वंगु स्यानोया धापू दु ।