ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

विश्वया थीथी साहित्य नखः

थगुने शुरु जूगु नेपालभाषा साहित्य नखःया निक्वःगु संस्करण कथं कन्हय् हानं मेगु साहित्य नखः जुइत्यंगु दु । यलया भन्दाः क्यबय् जुइगु निक्वःगु साहित्य नखः अर्थात नेपालभाषा साहित्य महोत्सवय् नेपालभाषा साहित्यया छुं महत्वपूर्ण पक्षय् चर्चा याइगु ग्वसाः दु । अथे खःसां नेपालभाषा साहित्य ख्यःया सकलें च्वमि, ब्वँमि, शुभचिन्तक व साहित्य प्रति रुची तइपिं छथासं मुनाः सहलह ब्याकेगु छगू खुल्ला अवसर जुइगु धाःसा निश्चित खः ।

नकतिनि हे जक पोखराय् खस नेपाली भाय्या साहित्य महोत्सव सम्पन्न जुल । प्यन्हु लगातार न्ह्याःगु उगु महोत्सवया छवाः लिपा हे स्वनिगलय् नेपालभाषा साहित्य महोत्सव जू वनाच्वंगु दु । खस नेपाली भाय्या ‘नेपाल साहित्य महोत्सव’ थें नेपालभाषा साहित्य महोत्सव तःन्हु तक जुइगु ज्याझ्वः ला मखु, अथे नं थुकिया महत्व नेपाल साहित्य महोत्सव स्वयां कम धाःसा मखु ।

थज्याःगु साहित्य महोत्सवया इतिहास मामां वनेबलय् भारतया राजस्थान प्रान्तया राजधानी जयपुरय् जुइगु महोत्सवया नां सकस्यां कायेगु याइ । थ्वहे महोत्सवपाखें प्रेरणा कयाः थनिं च्यादँ न्ह्यवंनिसें नेपाल साहित्य महोत्सव आयोजना जूगु खः । जयपुर साहित्य महोत्सवयात थौंकन्हय् संसारया हे दकलय् तःधंगु साहित्य मेलाया रुपय् कायेगु यानाच्वंगु दु ।

थ्वहे वइगु जनवरी २४ निसें थ्व महोत्सवया नं १२ औं संस्करण जुइत्यंगु दु । करिब १ लाख साहित्यानुरागीतय्सं ब्वति काइगु थ्व महोत्सवय् विश्वया थीथी देय्या तःधंपिं साहित्यकार जक मखु विचारक, कलाकार, उद्योगी व कासामित समेत सहभागी जुइ । आः साहित्यया कुम्भमेला हे जुइधुंकूगु जयपुर साहित्य महोत्सव सन् २००६ लय् सुरु जूबलय् मुक्कं सछिम्ह मनूतय्सं ब्वति काःगु खः ।

नकतिनि हे जक पोखराय् खस नेपाली भाय्या साहित्य महोत्सव सम्पन्न जुल । प्यन्हु लगातार न्ह्याःगु उगु महोत्सवया छवाः लिपा हे स्वनिगलय् नेपालभाषा साहित्य महोत्सव जू वनाच्वंगु दु ।

अले शोभा डे, हरि कुंजरु, नमिता गोखले थेंज्याःपिं झिंच्याम्ह साहित्यकारतय्सं उकी थःगु बिचाः प्वंकूगु खः । २००८ या महोत्सवय् सहभागीया ल्याः २५०० थ्यन । २००९ लय् छक्वलं १२ द्वः सहभागीं ब्वति काल । २०१० तक थ्यंबलय् सहभागीया ल्याः ३० द्वः थ्यन । सन् २०१२ या महोत्सवय् विवादास्पद च्वमि शलमान रुस्दी व वय्कःया चर्चित सफू ‘सेटेनिक भर्सेज’ बारे चर्चा यायेगु धकाः प्रचार जूगु खः ।

तर भारतीय प्रहरीं यदि रुस्दी जयपुर वल धाःसा वय्कःया हत्या यायेगु धकाः छगू पुचः हे वयाच्वंगु खबर वल धकाः जानकारी यायेवं रुस्दीं थःगु भारत भ्रमण रद्द याना बिल ।उलि जक मखु, महोत्सवय् रुस्दीलिसे भिडियो संवाद यायेगु धकाः तयातःगु ज्याझ्वः तकं प्रशासनं याके मबिल । सन् २०१५ य् जूगु महोत्सवय् साहित्यय् नोवेल सिरपाः त्याकादीम्ह भी.एस. नयपालं नं ब्वति काःगु खः ।

थ्व महोत्सवयात ‘विविध बिचाःया कालबिलपाखें ज्ञान ग्रहण यायेगु अवसर’ कथं व्याख्या याना वयाच्वंगु दु । हरेक दँय् छगू हे इलय् जुइगु थ्व महोत्सवय् ब्वति कायेगु लागिं भारतीय साहित्यकारत विश्वया न्ह्यागु हे थासय् च्वनाच्वंसां जयपुर थ्यंकः वइ । महोत्सवयात उमिसं गुलि महत्व बी धइगु खँ थुकिं प्रस्ट याइ ।

थ्व महोत्सव जयपुरया पुलांगु दरवारय् चायेका तःगु डिगी प्यालेस होटलय् जुइ । लिसें जयपुरया हे मेमेगु झिगू थासय् समेत यानाः न्यान्हुया दुने ३०० गू ज्याझ्वः जुइ । इलय् ब्यलय् थ्वहे महोत्सवया विस्तारित ज्याझ्वः धकाः बेलायतया लण्डन व अमेरिकाया वाशिंगटनय् नं महोत्सवया आयोजना जुयाच्वंगु दु ।

उलि जक मखु थगुनेनिसें जयपुरय् जुइगु थ्व साहित्य महोत्सवयात लिसः बी कथं अनया प्रगतिशील लेखकतय्सं समानान्तर साहित्य महोत्सव धकाः हानं मेगु ज्याझ्वः नं शुरु याना हःगु दु । थुगुसी ला जयपुर साहित्य महोत्सवया न्ह्यानाच्वनीगु इलय् हे थ्व समानान्तर साहित्य महोत्सव यायेगु ज्याझ्वः दयेकातःगु दु ।

उलि जक मखु थगुनेनिसें
जयपुरय् जुइगु थ्व साहित्य महोत्सवयात लिसः बी कथं अनया प्रगतिशील लेखकतय्सं समानान्तर साहित्य महोत्सव धकाः हानं मेगु ज्याझ्वः नं शुरु याना हःगु दु

जयपुर साहित्य महोत्सव जनवरी २४ निसें २८ तक जुइसा समानान्तर साहित्य महोत्सव जनवरी २७ निसें २९ तक जुइ । थ्व महोत्सव अनया अम्बेडकर सर्कलया युथ होस्टेलय् यायेत्यंगु खः । थगुने जूगु समानान्तर महोत्सवय् नेपाःपाखें नं छुं प्रगतिशील लेखकतय्सं थःगु बिचाः तयेगु ज्या जूगु खः ।

जयपुर साहित्य महोत्सवं साहित्ययात मनोरञ्जनया विषय जक दयेकूगु व साहित्यया दबुली गैर साहित्यकारतय्त नं थने हःगु धासें उकिया विरोधय् समानान्तर साहित्य महोत्सव शुरु याःगु खः । नेपालय् शुरु जूगु नेपाल साहित्य महोत्सव धाःसा न्हापा येँय् याःगु खःसां थौंकन्हय् धाःसा पोखराय् सञ्चालन जुयाच्वंगु दु ।

थुगुुसीया महोत्सवय् संकिपा नायिका मनिषा कोइराला मू आकर्षण जूगु खः । न्हापा न्हापाया महोत्सवय् शोभा डे, इला त्रिवेदी, रविन्दर सिंह, प्रज्वल पराजुली, प्रकाश अयर थेंज्याःपिं भारतीय साहित्यकारतय्सं ब्वति काःगु खः । करिब २५ द्वः सहभागीतय्सं ब्वति काःगु थ्व महोत्सवय् थौंकन्हय् साहित्य बाहेक संगीत, राजनीति, कला आदि ख्यःया हस्तीत नं सहभागी जुयाच्वंगु दु ।

थ्व महोत्सव नं शुरुइ झम्सीखेलस्थित ज्ञान मण्डलया छगू चीधंगु ख्यलय् जूगु खः । आः पोखरास्थित फेवातालया नापसं दबू ग्वयाः ज्याझ्वः सम्पन्न याना वयाच्वंगु दु ।नेपाल साहित्य महोत्सव पोखराय् याः वंगु कारणं जुइमाः आः राजधानी येँय् खस नेपाली भाय्या हे ‘काठमाडौं लिटरेचर फेस्टिवल’ नं आयोजनाया तयारी जुयाच्वंगु दु ।

थुकिया थाय् व ई धाःसा क्वःमजिउनि । थज्याःगु साहित्य महोत्सव नेपाः व भारत जक मखु विश्वया मेमेगु नं आपालं देशय् सम्पन्न याना वयाच्वंगु दु । पाकिस्तानया कराचीइ नं सन् २०१० निसें ‘कराची लिटरेचर फेस्टिवल’ आयोजना जुया वयाच्वंगु दु । उर्दू साहित्यकारतय्गु कुम्भ मेला धाइगु थ्व महोत्सवय् विश्वन्यंकंया छगू लाख स्वयां अप्वः साहित्यह्यमितय्सं ब्वति कायेगु याना वयाच्वंगु खँ ग्वसाः खलकं धाःगु दु ।

कराची साहित्य महोत्सवया छगू विशेषता छु धायेबलय् थन साहित्यलिसे सम्बन्धित थीथी सिरपाः नं बीगु व्यवस्था दु । नापं थ्वहे महोत्सवया दथुइ उर्दूया मचा साहित्य बारे नं छगू अलग्ग महोत्सव जुया वयाच्वंगु दु । उकथं हे बंगलादेशया राजधानी ढाकाय् बंगाली साहित्ययात कयाः ‘ढाका साहित्य महोत्सव’ आयोजना जुया वयाच्वंगु दु ।

सन् २०११ निसें सुरु जूगु ढाका साहित्य महोत्सव भारत व बंगलादेशया बंगाली साहित्यकारतय् कुम्भमेला सरह जुयाच्वंगु दु । अंग्रेजी साहित्यकारतय्गु साहित्य महोत्सव धाःसा बेलायतया राजधानी लण्डनय् वंगु झिंनिदँ न्ह्यवंनिसें सञ्चालन जुया वयाच्वंगु दु । लण्डन साहित्य महोत्सव बेलायत व अमेरिका जक मखु भारत लगायत विश्वया थीथी देशय् च्वनाः अंग्रेजी भासं साहित्य रचना याइपिं साहित्यकारतय्गु लागिं समेत थःत ब्वयेगु छगू खुल्ला फोरम जुया वयाच्वंगु दु ।

थुकथं स्वया वनेबलय् विश्वया आपालं देशय् आपालं भाषाया साहित्य महोत्सवत आयोजना जुया वयाच्वंगु दु । उकिया अर्थ फुक्क हे भाषाय् महोत्सव जू धइगु धाःसा मखु । थज्याःगु सन्दर्भय् नेपालभाषा साहित्य महोत्सवया आयोजना याये खनीगु धाःसा झीगु लागिं गर्वया खँ खः । थगुने न्हापांगु महोत्सव यासें थुकिया आरम्भ जुल ।

उकियात यक्वस्यां ययेकूगु जक मखु छगू बांलाःगु ज्याया आरम्भ धासें थुकिया निरन्तरताया लागिं भिंतुना समेत बीगु ज्या यात । उकियात हे ध्यानय् तयाः थुगुसी निक्वःगु साहित्य महोत्सवया आयोजना जुयाच्वंगु दु । कन्हय् यलया भन्दाः क्यबय् थ्व महोत्सव जुइ । थुकी स्वंगू सफूया विमोचन लिसें निगू प्यानल सहलह व नीम्ह साहित्यकारपिंपाखें साहित्य पाठया ज्याझ्वः जुइत्यंगु दु ।

थुगुसी जुइत्यंगु महोत्सवया छगू महत्वपूर्ण पक्ष धइगु थुकी नेपालभाषा ख्यालः विधाया ज्वः मदुम्ह हस्ती पद्मरत्न तुलाधरया अन्तिम ख्यालः नं प्रस्तुत जुइ । नेपालभाषा ख्यलय् अथे नं पद्मरत्नया ख्यालः धाल कि दर्शकया ध्यान सालेधुंकी । थ्व अन्तिम ख्यालकं नं न्हूपिं व पुलांपिं दर्शकतय्त उतिकं हे मनोरञ्जन बीगु आशा जुयाच्वंगु दु ।

थ्व महोत्सवय् साहित्यकार जक मखु साहित्यप्रति रुची दुपिं न्ह्याम्हं वयेफइगु व्यवस्था यासें थुकियात छगू नखःया रुपय् हनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । निःसन्देह थ्व निक्वःगु साहित्य नखः न्हापांगु स्वयां नं च्वन्ह्याइगु आशा कायेफु ।