ने. सं. ११४४ कौलाथ्व षष्ठी -

तत्कालया निंतिं स्वंगू हे प्रतिष्ठान

प्वनाच्वंगु पदय् लछि लिपा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानय् न्हूगु नेतृत्व वःगु दुसा स्वंगू प्रतिष्ठानयात छगू हे दयेकेगु विषय तत्कालया निंतिं ज्यंगु दु । नेपाल सरकारं चालु आर्थिक दया बजेट सार्वजनिक याःगु इलय् नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठान व ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानयात छगू हे थवंथवय् ‘मर्ज’ यानाः छगू हे दयेकेगु न्ह्यथंगु खः । उगु घोषणा तयारी विना हे याःगुलिं तत्कालया निंतिं पूर्ववत प्रतिष्ठान हे कायम जुइगु जूगु दु ।

प्रज्ञा प्रतिष्ठानया प्वनाच्वंगु कुलपति पदय् गंगाप्रसाद उप्रेतीयात नियुक्ति याःगुया लिसें मेगु निगू प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् नं न्हूगु नियुक्तिया निंतिं सरकारी तयारी याःगु खँ सीदुगु दु । वि.सं. २०६३ स्वयां न्ह्यः नक कमलादीइच्वंगु प्रज्ञा प्रतिष्ठानं हे स्वंगुलिं क्षेत्रया प्राज्ञिक ज्याया नेतृत्वय याना वयाच्वंगुलिइ लिपांगु जनआन्दोलनया भावना व विधागत सम्मान यासे २०६४ लय् बिस्कं बिस्कं ऐनपाखें स्वंगू प्रतिष्ठान दयेकूगु खः ।

बिस्कं बिस्कं प्रतिष्ठान जूसां कार्यक्षेत्र दोहोरे जूगु, भौतिक पूर्वाधार व जनशक्तिया अभाव जूगु व विचाः याःथें ज्या न्ह्याः मवंगु जक मखसे थवंथवय् हे विवादतकं जूगु कारणं हाकनं छगू यायेमाः धइगु रायतकं वःगु खः । देय् संघीय संरचनाय् वनेधुंकूगुलिं प्रादेशिक प्रज्ञा प्रतिष्ठान नं गठन जुइफु धाःसा राष्ट्रियस्तरया प्रतिष्ठानं थःगु सम्पर्क ज्याकू चायेकेगु तयारी याःगु दु ।

नेपाःया भाषा, साहित्य, दर्शनशास्त्र, संस्कृति व सामाजिक शास्त्रसम्बन्धी अभ्ययन, अन्वेषण यायेत, मौलिक सिर्जनात्मक वातावरण निर्माण यायेत, देय्या विद्वान व प्रतिभाया सम्मान यायेत सिर्जनात्मक चिन्तन व रचनात्मक ज्याय् जनताया सर्वागिंन सहभागिता चूलाकेत राष्ट्रिय व अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् प्राज्ञिक गतिविधिया संचालन यायेत वि.सं. २०१४ सालय् प्रज्ञा प्रतिष्ठानया स्थापना जूगु खः ।

तत्कालीन सरकारपाखें ‘नेपाल एकेदेमि ऐन २०१४’ पारित यानाः व हे ऐनकथं नेपाली साहित्य, कला एकेदेमिया नामय् उगु संस्था गठन याःगु खः । वि.सं. २०१४ य् गठन जूगु थ्व प्रतिष्ठान २०३१ य् हाकनं मेगु ऐनपाखें नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् हिउगु खः । प्रधानमन्त्रीलिसें प्रतिष्ठानया प्रमुख संरक्षक केपी शर्मा ओलीं प्रज्ञा प्रतिष्ठानया कुलपतिइ उप्रेतीयात नियुक्त यानाः पद व गोपनीयताया सपथ ग्रहण नं याकादीधुंकूगु दु ।

सदस्य सचिवय् जगतप्रसाद उपाध्याय नियुक्त जुयादीगु दु । वय्कःपिंसं नियुक्त जूगु न्हि (असोज २१ गते) आइतवाः पदभार ग्रहण यानाः ज्या शुरु यानादीगु दु ।
कानुनकथं संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयनमन्त्री रवीन्द्रप्रसाद अधिकारीया संयोजकत्वय् दुगु स्वम्हेयिा सिफारिस समितिया सिफारिसया लिधंसाय् वय्कःपिंत नियुक्त याःगु खः । समितिइ प्रा. डा. कैलाशनाथ प्याकुरेल व प्रा. डा. मोहनप्रसाद लोहनी च्वनादीगु खः ।

उपकुलपतिलगायत प्राज्ञ परिषद् व प्राज्ञसभाया दुजःपिं नं याकनं नियुक्त यायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु । नवनियुक्त कुलपति उप्रेती थ्व स्वयां न्ह्यःया कार्यकालय् कुलपति व वयां न्ह्यः उपकुलपति जुयादीगुलिं वय्कलं विगतय् दयेकूगु योजनायात निरन्तरता बीगु नापं छुं न्हूकथंया योजना नं न्ह्याकेगु धयादीगु दु ।
पदबहाली यायेगु झ्वलय् आदिकवि भानुभक्तनिसें आतकया दुने स्थापित च्वमि, स्रष्टाया जीवनी, इतिहास व इमिसं छ्यःगु सामग्री लगायत वस्तु संकलन यानाः संग्रहालय दयेकेगु घोषणा यानादीगु दु ।

वय्कलं चीन व दक्षिण एशिया साहित्य मंचया निगूगु सम्मेलन दछिया दुने नेपालय् यायेगु जुइ धासें थुगु क्षेत्रया साहित्यया विकासया निंतिं थीथी देशय् साहित्य गोष्ठि व सम्मेलनया निंतिं उचित वातावरणया व्यवस्था यायेगु नं जानकारी बियादिल । भुटान, मालदिभ्स व अफगानिस्तानयात नं मंचय् सहभागि याकेगु धाःगु दु । प्रज्ञा प्रतिष्ठानं पुस्तकालययात अत्याधुनिक दयेकाः विद्युतीय पुस्तकालय संचालन यायेगु व भुखाचं जीर्ण जूगु भवन पुनःनिर्माण यायेगु योजना नं दयेकूगु दु ।

थ्वयां न्ह्यःया कार्यकालय् थीथी देय्लिसेया प्राज्ञिक सम्बन्धयात विस्तार, न्हूगु पुस्तकालय भवन निर्माण, थीथी विधाय् कृति प्रकाशन लगायतया ज्या जूगु खः । थःगु हे नेतृत्वय् वंगु भदौ २२ गते जूगु ३३ क्वःगु प्राज्ञ सभां पारित याःगु वार्षिक ज्याझ्वः व १७ करोडया बजेट कार्यान्वयन यायेगु अवसर उपे्रती नेतृत्वयात वयाच्वंगु दु ।

सरकारं बजेट भाषणपाखें स्वंगू प्रतिष्ठानयात स्वानाः छगू हे दयेके धकाः घोषणा याःसां विना पूर्व तयारीइ उकथं घोषणा यायेवं उकियात कयाः व्यापक रुपं आलोचना जुया वयाच्वंगु खःसा वंगु भदौ १९ गते निसें स्वंगुलिं प्रतिष्ठानया पद प्वनाच्वंगु खः ।