सम्झौता जुइ, पुनःनिर्माण जुइमखु

२०७२ साल बैशाख १ गतेया तःभुखाय् व वयां लिपाया पराकम्पया कारणं क्षतिग्रस्त जूगु रानीपुखू व उकिया दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माणया इलंनिसें हे विवादास्पद रुपं चर्चाय् वयाच्वंगु दु । गबलें पुनःनिर्माण ठेक्काय् बीगु विषयय् व गबलें पुनःनिर्माणय् आधुनकि निर्माण सामग्री छ्यःगु धइगु खँय् विरोधया कारणं रानीपुखू व बालगोपालेश्वर देगः चर्चाय् वयाच्वंगु खः ।

थुपिं निगुलिं सम्पदा निगू हे निकायं दयेकेगु सहमति जुयाः पुनःनिर्माण न्ह्याःगु नं खः । थ्व दथुइ येँ महानगरपालिकां दयेकेगु जिम्मा काःगु रानीपुखू गुलि विवादय् लात, उलि हे पुरातत्व विभाग थम्हं दयेकेगु धाःगु बालगोपालेश्वर देगः नं विवादमुक्त जुइ फुगु मदु । लिपांगु इलय् पुनःनिर्माणया निंतिं सम्झौता धाःसा जुइगु तर, पुनःनिर्माणया छुं हे प्रक्रिया न्ह्याः मवंगु सम्पदाया रुपय् छगू ज्वलन्त दसु जुया बिउगु दु रानीपुखूया हे दथुइ च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः ।

ऐतिहासिक सम्पदा रानीपुखू व बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माणया निंतिं निक्वःतक थप जूगु म्याद नं सिधयेधुंकूगु दु । तर पुनःनिर्माणया ज्या धाःसा न्ह्याये फयाच्वंगु मदु । इलय् पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याये मफयाच्वंगुलिं गुगुं इलय् प्यखेरं लखं जायाच्वंगु पुखू थौं चकंगु ख्यःया रुपय् हिला वनाच्वंगु दु । शायद प्रताप मल्लं उगु थासय् पुखू दयेके न्ह्यः उकथंया हे ख्यः जकं दुगु खःला !

रानीपुखूया मध्य भागय् च्वंगु बालगोपालेश्वर देगः (जमलेश्वर महाःद्यः) पुनःनिर्माण वि.सं. २०७५ साल असार मसान्ततकया दुने सिधयेकेगु यानाः निर्माण व्यवसायी व पुरातत्व विभागया दथुइ २०७४ साल बैशाख ४ गते सम्झौता जूगु खः । थ्व सम्झौता धइगु निक्वःखुसी जूगु खः । पुनःनिर्माणया म्याद सिधये धुंकाः नं पुनःनिर्माणया ज्यां गति काये फुगु मदु ।

छगू करोड पीगू लाख ५८,०२८ या लागतय् पुनःनिर्माण यायेगु सम्झौताय् धयातःगु दु । विभागं न्यूनतम अंक कबुल याःगु कँडेल÷राम जेभीयात ठेक्का बिउगु खः । थ्व स्वयां न्ह्यः येँ महानगरपालिकां नं थ्व हे निर्माण व्यवसायीयात बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माणया निंतिं न्हापांखुसी ठेक्का बिउगु खः ।

महानगरपालिकां ऐतिहासिक देगः पुनःनिर्माणय् आधुनिक निर्माण सामग्रीसहित कंक्रिट छ्यःगु धासें विभागं उकियात थुनेत आदेश बिउगु खः । वि.सं. २०७३ कात्तिक ३ गते राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणय् जूगु बैठकय् विभागं परम्परागत रुपं हे पुनःनिर्माण यायेगु सहमति याःगु खः । प्राचीन स्मारक संरक्षण ऐन २०१३ कथं सम्पदा पुनःनिर्माणया जिम्मा नं विभागया हे खः ।

विभागं मौलिकस्वरुप मस्यनीकथं पुनःनिर्माण यानाच्वनाु महानिर्देशक भेषनारायण दाहालं जानकारी बियादिल ।‘मन्त्रिपरिषदं थगुने पुस १३ गते विभागया मापदण्ठकथं पुनःनिर्माण यायेत निर्देशन बिउगु दु, पुरातात्विक सम्पदा पुनःनिर्माणसम्बन्धी विभागया मापदण्डकथं हे जुइ, थुकी छुं कथंया सम्झौता जुइमखु’ वय्कलं धयादिल ।

निर्णयकथं आ.व. २०७३÷७४ य् विभागया स्वीकृत भुखाय् लिपाया पुनःनिर्माण ज्याझ्वःअन्त्र्गत बालगोपालेश्वर देगःया ज्या शुरु जूगु खः । ज्या सिधयेकेमाःगु मिति सिधयेधुंकाः नं पुनःनिर्माण तःक्वः तःक्वः दीवं विभागं वंगु असार ४ गे निर्माण व्यवसायीयात पौ हे च्वयाः याकनं ज्या सिधयेकेत निर्देशन बिउगु खः ।

विभागं पुनःनिर्माण शुरु याये धुंकाः नं मापदण्डकथं देगः दनेगु ज्या मजुइवं उकियात रोके यायेत माग यासें सर्वोच्चय् मुद्दा लात । थगुने माघ २ गते फैसला यासें सर्वोच्चं रोके यायेमाःगु कारण मदु धासें पुनःनिर्माण न्ह्याकाच्वनेत निर्देशन बिउगु खः । अदालतं ज्या न्ह्याकाच्वनेत आदेश बिउसां बालगोपालेश्वया ज्या अलपत्रय् लानाच्वंगु दु ।

सर्वोच्चं ज्याया प्रगतियात कयाः लय्पतिकं लिखित रुपं पेश यायेत निर्देशन बिउगु खः । निर्माण व्यवसायीं विभागय् पेश याःगु कार्यतालिकाकथं ज्या मयाःगु इन्जिनियर पूर्णबहादुर श्रेष्ठया धापू दु । बालगोपालेश्वर, रानीपुखू, मरुसतः लगायतया सम्पदा पुनःनिर्र्माणं गति काये मफयेवं संस्कृति, पर्यटन व नागरिक उड्डयन मन्त्री रवीन्द्रप्रसाद अधिकारीया उपस्थितिइ थगुने चैत २२ गते विभाग व येँ महानगपालिकाया अधिकारीलिसे बैठक जूगु खः ।

बैठकं रानीपुखू व बालगोपालेश्वरनापं पुनःनिर्माण यायेबलय् परम्परागत निर्माण सामग्री हे छ्यलेगु निर्णय याःगु खः । आतक प्रयोग जूगु आधुनिक निर्माण सामग्री (कंक्रिट) विभाग व येँ मनपां चिइकेगु व पुनःनिर्माणये मौलिकता मस्यंकेगु निर्णय नं जूगु खः । रानीपुखूया सौन्दर्यीकरणया निंतिं विभाग व येँ मनपाया समन्वयय् ज्या यायेगु सहमति जुल ।

थ्व स्वयां न्ह्यः येँ मनपां हे बालगोपालेश्वर देगः पुनःनिर्माण शुरु याःगु खः । येँ मनपां पुनःनिर्माणय् आधुनिक निर्माण सामग्री छ्यःगु धासें विभागं ज्या दिका बिउगु खः। देगः पुनःनिर्माणया निंतिं येँ मनपां विभागं तयार याःगु लागत अनुमान व निर्माण नमुनाया लिधंसाय् बजेट उपलब्ध याकूगु खः ।

निक्वःतक सम्झौताया ई फुइ धुंकाः नं ज्या सम्पन्न मयाःगु निर्माण व्यवसायी कम्पनीं निक्वःखुसी जूगु सम्झौता लत्या लिबाःगुलिं ज्या पूवंके मफुगु दावी याःगु दु । सरकारं १८ क्वःगु भूकम्प सुरक्षा दिवस कुन्हु २०७२ माघ २ गते रानीपुखूया दथुइ बालगोपालेश्वु देगः पुनःनिर्माणया निंतिं राष्ट्रपतिं विद्यादेवी भण्डारीं शिलान्यास यानादीगु खः । शिलान्यास याःगु स्वदँ दयेधुंकाः नं निगुलिं सम्पदा पुनःनिर्माण अलपत्र दु ।