ने. सं. ११४३ तछलाथ्व दशमी -

मिसा वैज्ञानिक सम्मेलनय् नेपाःया इरिना स्थापित

विश्वन्यंकं हे थौंकन्हय् विज्ञान व प्रविधिया ख्यलय् न्हून्हूगु कथंया विकास जुयाच्वंगु दु । थ्व युग हे छगू कथं विज्ञान व प्रविधिया युग धाःसां जिउ । तर थज्याःगु युगय् नं विज्ञान व प्रविधि थेंज्याःगु ख्यलय् मिसापिनि सहभागिता धाःसा तसकं म्हो जक दु । उकिं विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनीयरिङ व गणित थेंज्याःगु विषयय् मिसापिनि सहभागिता अप्वयेमा धइगु ताः तयाः नकतिनि हे अमेरिकाय् इन्टरनेशनल भिजिटर्स लिटरशीप प्रोग्राम, ‘हिडन नो मोर ः इन्पाओरिङ वमेन इन एसटीईएम (साइन्स–टेक्नोलोजी–इन्जिनीयरिङ–म्याथ्स) नांया छगू विशेष ज्याझ्वः जुल ।

विज्ञान प्रविधिया ख्यलय् छुं न छुं कथं सक्रिय जुयाच्वंपिं ४८ गू देय्या मिसापिनि सहभागिता दुगु उगु ज्याझ्वलय् नेपाःपाखें मय्जु इरिना स्थापितं थःगु प्रतिभा ब्वयेगु अवसर चूलाकादीगु खः ।खतुं थ्व मुक्कं स्ववाः जक न्ह्याःगु ज्याझ्वः खः । तर थुकिं मय्जु स्थापितयात इन्जिनीयरिङ ख्यलय् छुं न्हूगु ज्या यायेगु उर्जा बिउगु जक मखु विश्वय् मिसापिंसं विज्ञान व प्रविधिया ख्यलय् छु गज्याःगु ज्या याना वयाच्वन धइगु तःजिगु जानकारी नं बिउगु दु । थ्व ज्याझ्वःजःछि अमेरिकाया प्यंगू ततःधंगु प्यंगू राज्य वाशिङडन डीसी, सिराकस, शिकागो व लस एन्जेलसय् च्वंगु शिक्षण संस्था, थीथी व्यावसायिक कम्पनी व सञ्चार माध्यमय् यंकाः स्यने–कने यायेगु ज्या जूगु खः ।

संसारया आपालं देय्या विज्ञान – प्रविधि ख्यलय् मिसापिंसं नं थीथी कथंया ज्या याना वयाच्वंगु दु । तर उमिसं यानाच्वंगु ज्याया बारे बांलाक प्रचार मजू । मिसापिं वैज्ञानिकत थवंथवय् परिचित मजू । लिसें रोल मोडेलया रुपय् उलि यक्व मिसापिं वैज्ञानिकत नं पिहां वये मफु । थ्व अवस्थायात पार यानाः विज्ञानया ख्यलय् ज्या यानाच्वंपिं मिसापिंत नं न्ह्यःने हयेगु ताः तयाः उगु ज्याझ्वः जूगु खः । थ्व अवधि दुने थीथी देय्या मिसापिं वैज्ञानिकतय्सं थःपिंसं यानाच्वनागु ज्यालिसे सम्बन्धित थीथी कथंया प्रस्तुतीकरण नं बीगु ज्या जुल ।

गुलिसिनं डल्फिन बारे जानकारी बिल, गुलिसिनं चिकंलापाया बारे जानकारी बिलसा गुलिसिनं गणितया न्हून्हूगु विधि कनेगु ज्या यात । गुकी मध्ये नेपाःया मय्जु इरिनां डिजायन थिंकिङ प्रोसेस धकाः छगू कार्यशाला यानाः क्यनादिल । थुकिं छुं नं न्हूगु सिर्जना यायेबलय् दकलय् न्हापां सोचे यायेगु, दयेकेगु, प्रयोग यायेगु अले हानं सुधार यायेगु तहगत विधि प्रस्तुत यानाः क्यनेगु ज्या जूगु खः । थ्व प्रक्रिया स्यनेगु लागिं वय्कलं छगू भ्वंया तजाःगु टावर दयेकाः थुइकादीगु खः ।

वय्कलं येँय् ‘कारखाना’ धाःगु संस्थाय् मस्तय्त विज्ञान सम्बन्धी सीप स्यनेगु कक्षा सञ्चालन याना वयाच्वंगु दु । थौंया युगय् वयाच्वंगु न्हून्हूगु वैज्ञानिक आविष्कार छु खः व उकिं गय् यानाः ज्या याइ धकाः प्रयोग हे यानाः मस्तय्त स्यनेगु वय्कःया ज्या खः । थ्व झ्वलय् वय्कलं मस्तय्त रोबोट दयेकेगु, एन्टेना दयेकेगु स्यनीगु खः । थज्याःगु कक्षा वय्कलं थीथी निजी व सरकारी स्कूलय् वनाः नं कायेगु यानादी । वय्कलं याना च्वनादीगु थ्व ज्याया मू उद्देश्य धइगु मचा उमेरंनिसें हे विज्ञानप्रति रुची अप्वयेमा व नेपालय् हे नं यक्व ज्याखँ यायेगु सम्भव दु धकाः क्यनेगु नं खः ।

खतुं मय्जु इरिना नेपालय् हे नं इन्जिनीयरिङया ख्यलय् थुकथंया ज्या यानाच्वंपिं तसकं म्हो जक मिसापिं मध्ये छम्ह खः । वय्कःया थ्वहे ज्याया कदर यासें नेपाःस्थित अमेरिकी राजदूतावासं वय्कःयात अमेरिकाया स्टेट डिपार्टमेन्टं याःगु उगु ज्याझ्वःया लागिं ल्यःगु खः । उगु ज्याझ्वलय् श्रीलंका, मेक्सिको, लाओस, स्वीडेन, बेलायत, फ्रान्स आदि देय्यापिं मिसापिं वैज्ञानिकतय्सं नं ब्वति काःगु खः । उकी मध्ये नं नेपाःया मय्जु इरिना दकलय् कम उमेरयाम्ह सहभागी जुयाच्वन ।

तर उमेरं कम खःसां ज्याय् धाःसा इरिनाया कुतः तसकं तःधं । नेपालय् वय्कलं १२ फिट तजाःगु छगू एन्टेना थम्हं हे दयेकादीगु खः । थ्व एन्टेनां मौसम सम्बन्धी जानकारी कायेगु ज्या याइ । खास यानाः थुकिं सुपाँय् सम्बन्धी तथ्यांक मुंकी गुकियात कम्प्युटरया माध्यमं विश्लेषण यानाः मौसमया भविष्यवाणी याये फइ । थथे आपालं ज्या यानादीगु खःसां वय्कः व वय्कःया ज्याया बारे खास प्रचार धाःसा मजू । तर थ्व वय्कः जक मखु विश्वन्यंकं हे च्वंपिं मिसापिं वैज्ञानिकतय्गु समस्या जुयाच्वन ।

विज्ञान प्रविधि, इन्जिनीयरिङ, गणित थेंज्याःगु विषय ब्वनीपिं मिसापिं हे कम जक दु । ब्वनीपिं कम जुइबलय् ज्या याइपिं नं कम हे जुइगु जुल । अन्ततः विज्ञानया ख्यलय् मिसापिं हे कम जू वनी । वास्तवय् अमेरिकाय् जूगु ज्याझ्वःजःछि थुपिं ज्याखँया बारे स्यने–कने यायेगु, तःधंपिं मनूत नापलानाः नेपालय् नं गय् यानाः स्थिति सुधार याये फइ धकाः सहलह ब्याकेगु ज्या जूगु खः । थुकिं वय्कःयात आः थःगु ज्याय् अझ हे समर्पित जुयाः न्ह्याः वनेत प्रेरणा प्राप्त जूगु दु । धयादी, ‘आः इन्जिनीयरिङ व विज्ञान बारे जिं यानाच्वनागु ज्यायात अझ तःधंक यंकेगु मती तयागु दु ।’