नेवाः मुद्दा झन अन्तर्राष्ट्रियकरण

संयुक्त राष्ट्र संघया मानव अधिकार स्वइगु निकायय् उजुरी याःगु कारणं आः स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु मुद्दा नेपाः जक मखु अन्तराष्ट्रिय जगतया जू वंगु दु । नेपाल सरकारयात राष्ट्र संघया स्वंगू विषयगत समितं गुंगू पेज ताःहाकःगु पौ छ्वया हःगु खः ।

संस्कृति विषयक समिति, आदिवासीया अधिकार स्वयेगु समिति व विस्थापन नाप सम्बन्धित समितिपाखें स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु, उमिगु संस्कृति व सभ्यता हे समाप्त यायेत्यन धकाः वःगु उजुरी वास्तवय् छु खः धइगु न्ह्यसः तयाः पौ छ्वया हःगु धइगु थ्व मुद्दायात अन्तर्राष्ट्रिय जगतं नं गम्भीर रुपं काःगुया दसु खः ।

संयुक्त राष्ट्र संघय् आःया अवस्थाय् गुकथं नेपाल सरकारं स्वनिगलय् गैर न्यायिक सतक विस्तार यानाच्वन, बाह्य चक्रपथ दयेकेत्यन, फाष्ट ट्राय्क दयेके त्यन, हाइटेन्सन लाइन हयाच्वन उकिं यानाः स्वनिगःया आदिवासी नापं थन न्हापांनिसें च्वनाच्वंपिं १ लाख ५० हजार मनूत विस्थापित जुइगु अवस्था दु धकाः उजुरी लाःगु खः ।

जबर्जस्ती विस्थापनया खँ, आन्तरिक रुपं मनूतय्त छेँबुँ मदयेकीगु खँ, सांस्कृतिक सम्पदा नष्ट याइगु खँ, अले स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत नापं थन च्वनाच्वंपिं मनूतय्त सुचं तकं मबिसे व मन्जुरी हे मकासे विकास निर्माणया नामय् ज्या याःगु धइगु अन्तर्राष्ट्रिय कानूनया अःखः जूगुलिं हे थुकथंया पौ वःगु खः ।

नेपाल सरकारं अन्तराष्ट्रिय कानुनयात उल्लंघन याःगु खँ न्ह्यथसें खास यानाः नेपाल पक्ष राष्ट्र दुगु अनुबन्धन आर्थिक सामाजिक व सांस्कृतिक अनुबन्धन १९६६ व अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक तथा राजनीतिक अधिकार सम्वन्धी अनुबन्धन ६, नेपाल सरकारं अनुमोदन याःगु अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन महासन्धी नम्बर १६९ व नेपाल हे पक्ष राष्ट्र जूगु आदिवासीतय्गु अधिकार सम्वन्धी संयुक्त राष्ट्रसंघ घोषणा पत्रय् स्पष्ट रुपं नेपाल सरकारं उल्लंघन याना स्वनिगःया सांस्कृतिक सम्पदात नष्ट यायेगु, थनया आदिवासी जनतायात विस्थापन यायेगु खँ नापं सुकुम्बासी याइगु खने दुगुलिं थनया उर्बरा भूमियात लँ दयेकाः, भौतिक संरचना दयेकाः नष्ट यायेगु ज्या याःगु अले थुकिं यानाः थन गम्भीर कथंया लिच्वः लाइगु जुयाः आः मानव अधिकार परिषद्या बैठकय् अन वःगु उजुरीया खँ छु खः ?

नेपाल सरकारं यानागु खः ला कि मखु ? स्पष्ट याना हजि धकाः पौ छ्वयेगु ज्या जूगु खः । राष्ट्रसंघया मानव अधिकार स्वइगु दकलय् उच्च निकाय खः मानव अधिकार परिषद् । नेपाल सरकारया प्रतिवेदनयात कयाः अन छलफल जुइ । नेपाल सरकारं उल्लंघन याःगु खःसा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरपाखें निर्देशन बीफु अले गम्भीर जुयाः स्वयेफु ।

अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकारय् सुयागु संस्कृति समाप्त यात, भाषा समाप्त यात धाःसा, सुयातं नं थःगु आदिभूमिपाखें विस्थापित यात धाःसा उकियात सांस्कृतिक जनसंहार यायेगु ज्या जुल धकाः थुइकी । उकिं नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु योजना सहित राज्यसत्ता न्ह्याः वनाच्वंगुलिं आःया अवस्थाय् नेपाल सरकारयात गम्भीर लिच्वः लाइगु सम्भावना अप्वया वःगु दु ।

अथे हे राष्ट्रसंघया हे जातीय विभेद स्वइगु समितिइ नं नेपालय् जातीय विभेदयात कयाः नेपाल सरकारं प्रतिवेदन दुथ्याकीगु जूगु दुसा नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं नं ब्यागलं कथं प्रतिवेदन तयाः सहलह ब्याकेगु ज्या तकं न्ह्याकाच्वंगु दु । आदिवासी जनजातितय्सं स्वनिगः, नेवाः नापं नेवाः सभ्यता नाप स्वानाच्वंगु खँ दुथ्याकाः प्रतिवेदन तयार याःगु दु ।

प्रतिवेदनयात कयाः अप्रिलया ३० तारिकंनिसें सहलह जुइ । जातीय विभेद सम्बन्धी महासन्धि निर्देशिकाय् आदिवासीतय्गु पुख्र्यौली थासय् आदिवासीतय्गु भूमिइ अधिकार दइ । अन च्वनीपिं गैर आदिवासीत नं जुइफु, मनूत जुइफु इमिगु जग्गा व जमिनय् अधिकार दइ । जग्गा जमिनय् अधिकार व भूमिइ अधिकार धइगु पाःगु खँ खः ।

जग्गा जमिनय् अधिकार व भूमिइ अधिकार धइगु पाःगु खँ खः । भूमिया अधिकार धइगु सामुहिक अधिकार खः । स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु भूमिइ अधिकार दइ । थ्व सामुहिक खः । उज्वःगु थासय् अन्तर्राष्ट्रिय कानूनया आधारय् यकःति कथं छुं हे याये फइ मखु ।

भूमिया अधिकार धइगु सामुहिक अधिकार खः । स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु भूमिइ अधिकार दइ । थ्व सामुहिक खः । उज्वःगु थासय् अन्तर्राष्ट्रिय कानूनया आधारय् यकःति कथं छुं हे याये फइ मखु, मानव अधिकारया आधारय् । उज्वःगु थासय् सम्बन्धीत आदिवासीतय्सं जक निर्णय याये फइगु अधिकार दु । व धइगु स्वनिगलय् गुज्वःगु, गपाय्बाला लँ दयेकेगु वा भौतिक संरचना छु दयेकेगु धकाः निर्णय यायेगु अधिकार नेवाः आदिवासीतय्त जक दइ, मेपिन्त दइ मखु ।

थनया सभ्यतायात स्यंकेगु ज्या याये फइ मखु । उकिया उल्लंघन यायेगु ज्या राज्यसत्तां यानाच्वंगु दु । वहे कानूनया उल्लंघन यानाः नेवाः सभ्यतायात न्हंकाः नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु ज्या यानाच्वंगु दु । सांस्कृतिक व पहिचानया सवालय् ला राज्यं सम्बन्धित समुदायया अनुमति अर्थात मन्जुरी बिना थी तकं मदु । नेपाःया संविधान व कानून कथं नं स्यंके दइ मखु ।

संयुक्त राष्ट्र संघया आदिवासी जनजातितय्गु मुद्दाया सवालया स्थायी मञ्चय् तक सः थ्वयेकेगु ज्या याःगु दु । आदिवासी जनजातितय्सं स्वनिगलय् नेवाः आदिवासीत दयेक दयेकं मदु धकाः तकं जिम्मेवार मनूतय्सं न्ववाःगु अले नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु योजना कथं हे वनाच्वन धकाः तकं सः थ्वयेकेगु ज्या याःगु दु ।

आदिवासी जनजाति मदु धकाः धायेगु अवस्थाय् जक सरकारं संरक्षण व दायित्वं मुक्त जुइ धकाः हे स्वनिगलय् सुं नं आदिवासी जनजाति मदु धकाः तायेकाः हे स्वनिगलय् सुं नं आदिवासीत मदु धकाः जिम्मेवार मनूतय्सं न्ववायेगु यानादीगु खः । २०५८ सालय् नेपाल आदिवासी जनजाति प्रतिष्ठान हयाः आदिवासी जनजातिया धलः कथं ५९ जनजाति सूचीकृत यानातःगु दु । उकी नेवाःत नं आदिवासी जनजाति धकाः उल्लेख यानातःगु दु ।

थुगु ल्याखं स्वल धाःसा गुलि गुलि आदिवासी जनजातिया अधिकारयात न्हंकेगु व क्वत्यलेगु स्वयाहल उलि उलि हे आदिवासी जनजातिया अधिकारया सवालय् अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् सः थ्वयेकेगु ज्या जुयावःगु अले अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलं नं गम्भीर रुपं कयाहःगु खनेदु ।

नेपाःया राज्यसत्तायात ग्वाहालि याना वयाच्वंगु युरोपियन युनियन, दातृ निकायया दथुइ नं थुगु खँय् आः आदिवासी जनजातितय्सं सहलह ब्याकेगु ज्या यायेमाः । आदिवासीयात विस्थापित यायेगु कथंया ज्याया नितिं छुं नं कथंया ग्वाहालि मयायेत इनाप यायेमाः । थुकथंया पलाः ल्ह्वना वने फत धाःसा नेपाःया राज्यसत्तां बेवास्ता याःसां नं नेवाः नापं आदिवासी जनजातितय्सं थःपिनिगु अधिकार काये फइ ।