बीआरआई नेपाःया लागि महत्वपूर्ण जुइफु

९०या दशक न्ह्यः विश्वया शक्तिशाली राष्ट्«त सोभियत संघ व अमेरिका खः । व इलय् अमेरिका व सोभियत संघं विश्वया मेमेगु राष्ट्र अथे धयागु एशिया, युरोप, अफ्रिकी व ल्याटिन अमेरिकाया देशतय्त थःथःगु प्रभाव तयेगु लागि खूब होड चले जुयाच्वंगु खः । जब १९९० सालय् सोभियत संघय् राजनीतिक उठलपुठल जुल, सोभियत संघय् कुचा कुचा जुल ।

सोभियत संघ कुचा कुचा जुयावंगु कारणं यानाः सोभियत संघया अस्तित्व तकं धरापय् लात । लिपा खाली रुसया रुपय् न्ह्यःने न्ह्याः वन । तर रुसं अमेरिका नाप टक्कर कायेगु आँट यायेमफुत । सोभियत संघ कुचा कुचा जूगु कारणं यानाः रुस कमजोर जुइगु स्वाभाविक खः । ९० दशकया लिपा अमेरिका जक विश्वया नं. १ शक्तिशाली देय् जुइत सफल जुल ।

अमेरिका याकःचां जक सुपर पावर जुयाच्वंगुलिं यानाः अमेरिकाया स्वार्थय् सुं नं राष्ट्रघात यायेगु स्वइ व राष्ट्रयात अमेरिकां त्वह मदु त्वह तयाः कि व राष्ट्रया राजनीति उठल पुठल यानाः थःगु देशया भक्ती याइपिं नेतातय्त सत्ताय् छ्वयेगु याइ । कि त थःम्हं खुनी हमला यानाः व देशयात तहस नहस यायेगु ज्या याइ ।

दसुया लागि अफगानिस्तान, इराक व लिबियायात खुनी हमला यानाः थःगु देशया भक्ती याइपिं नेतात सत्ताय् छवयेगु ज्या यात । जब सन् २००८ सालपाखे अचानक अमेरिकाया अर्थतन्त्र डाँवाडोल जुल, अथे धयागु अमेरिकाय् मन्दी तकं वल । व इलय् निसें चीनं आर्थिक, कुटनीतिकया रणनीतिया खेल म्हिताः अमेरिकानाप टक्कर कायेगु ज्या सुरु यात ।

चीनया राजनीतिक उद्देश्य खः, अमेरिकाया नाम्बर वान शक्तियात कमजोर यायेगु । व खेल मध्ये छगू खेल खः अमेरिकाया डलरया मूल्ययात प्रभावहीन यायेफत धाःसा अमेरिकाया शक्ति माइनस अथें हे जुजुं वनी । मेगु वान बेल्ट वान रोड (ओबीओआर÷बीआरआई)या अवधारणा । चीनं जल, थल मार्गया लँपु चायेकाः एशिया, अफ्रिका व युरोप तक व्यापार वृद्धि यानाः आर्थिक रुपं अझ शक्तिशाली जुयाः अमेरिका नाप टक्कर कायेगु ताः तयाच्वंगु दु ।

चीनया परराष्ट्र नीति नं मेमेगु देश स्वयां फरक खनेदु । व नीति खः विशेष यानाः कमजोर राष्ट्रया आर्थिक अवस्था सुधारया लागि पूर्वाधार योजनात विकासय् जोड बिया वनेगु । जब कमजोर राष्ट्रया आर्थिक अवस्था मजबुत जुइ, व राष्ट्रं विदेशी वस्तु नं आयात यायेगु, थःगु वस्तुत नं निर्यात यायेगु क्षमताया विकास जुइ ।

वास्तवय् अमेरिका व चीनया दथुइ धेंधे.बल्लाः जुयाच्वंगु व्यापार युद्धया मूख्य कारण ऊर्जा व चिकंया लागि खः । विश्वया देश मध्ये अमेरिका व चीनं ७० प्रतिशत ऊर्जा व चिकं उपयोग यानाच्वंगु दु । विशेष यानाः खाडी राष्ट्र पाखें अप्वःअ ायात यानाच्वंपिं अमेरिका व चीन हे खः । चीनयात अमेरिका खनाः कपाः स्यानाच्वंगु मुख्ष्य कारणं अप्वः समुद्र मार्गयात अमेरिकां नियन्त्रण यानाच्वंगुलिं खः ।

यदि चीन व अमेरिकाया दथुइ अप्वः खिचलो जुल धाःसा अमेरिकां गुलि नं चीनं आयात याइगु वस्तु फुक्क पना बीफु । छाय्धाःसा थुपिं वस्तु अप्वः धयाथें समुद्री मार्गं वइगु खः । थ्व हे कारणं यानाः समुद्री मागया विकल्पया लँपुया लागि वन बेल्ट वन रोड योजना हःगु खः । थ्व योजना सफलताया लागि चीनं जोडतोडं ज्या यानाच्वंगु दु ।

यदि व न बेल्ट वन रोडया योजना सफल जुल धाःसा विश्वया न्ह्यागु देशय् नं चीनया सामान आयात व निर्यात यायेत सहज वातावरण जुइफइ । सन् २०१३ सालय् वन बेल्ट वन रोडया अवधारणा राष्ट्रपति सी जिनपिङ्गं हःगु खः । बीआरआर्य माफृत ६५ गू देशया १५० सिबें अप्वः शहर तक जल व थल मार्ग पाखें व्यापार यायेगु लक्षय खः ।

चीनया जियान प्रान्त पाखें सिचुआन प्रान्त व पूवीृ बन्दरगाह नं सुरु याइगु लँपुयात स्वंगू ब्वय् ब्वथलातःगु दु । १) उत्तरी सिल्क रोड, २) दक्षिणी सिल्क रोड ३) समुद्री मार्ग ।

१) जिया प्रान्तया उत्तरी सिल्करोडया थासं इरान जुयाः इराक, सिरिया, टर्किं, टर्किं हानं उत्तर पश्चिमी युरोप जुयाः मस्को (रुस), जर्मनी, नेदरल्यान्ड जुयाः इटलीया भेनस शहर तक थ्यंकेगु लक्ष्य खः ।

२) दक्षिणया युनान. वर्मा व बंगलादेश–भारत–नेपाल हानं तिब्बत लिहां वनीगु खः ।

३) समुद्री मार्गया लँपु थथे खः – इन्डोनेशिया–थाइल्यान्ड–भारत–श्रीलंका जुयाः अफ्रिकी राष्ट्रया केन्या तक प्रवेश जुइगु लक्ष्य खः । वन बेल्ट वन रोडया मेगु उद्देश्यत थ्व योजना लानाच्वंगु सम्बन्धित राष्ट्र नाप रेल्वे बन्दरगाह, सुरुङ मार्ग मार्फत चिकं व ग्याँसया पाइपलाइन जोडे याना वनेगु पूर्वाधार योजना दु ।

अझ मेगु रोचक पक्ष टेलिकम, इनर्जी प्लान्ट हाइड्रोपावर, उद्योगत व मेमेगु आर्थिक व सामाजिक पूर्वाधार योजनात नं दुथ्याकातःगु दु । राष्ट्रपति सीया उद्देश्य नं देङ सियाओ पिङया नीतिइ जोड बियाच्वंगु खनेदु । व नीति खः कमजोर अर्थतन्त्रयात उदारवाद लाइन ज्वनाः देशया आर्थिक अवस्थायात मजबुत यानाः राजनीतिक स्थायीत्व कायम यायेत सफल जूगु खः ।

राष्ट्रपति सी नं बीआरआई माफृत अझ देशया आर्थिक अवस्थायात मजबूत यानाः विश्वया नम्बर १ शक्तिशाली जुइगु रणनीतिइ बः बियाच्वंगु दु । चीनया परराष्ट्र नीति नं मेमेगु देश स्वयां फरक खनेदु । व नीति खः विशेष यानाः कमजोर राष्ट्रया आर्थिक अवस्था सुधारया लागि पूर्वाधार योजनात विकासय् जोड बिया वनेगु ।

जब कमजोर राष्ट्रया आर्थिक अवस्था मजबुत जुइ, व राष्ट्रं विदेशी वस्तु नं आयात यायेगु, थःगु वस्तुत नं निर्यात यायेगु क्षमताया विकास जुइ । अझ थुलि जक मखु जब देशया आर्थिक अवस्था मजबूत जुइ, विदेशी शक्तिया प्रभावय् लाइ मखु, अथे धयागु जनतातय्के नं राष्ट्रभक्तिया भावना अप्वया वनी ।

थ्व हे उद्देश्य ज्वनाः चीनं कमजोर राष्ट्रया आर्थिक अवस्था सुधारया लागि विशेष ध्यान बीगु रणनीति ज्वनाच्वंगु दु । यदि नेपालं वन बेल्ट वन रोड योजनाय् सक्रिय सहभागी जुयाः चीनया रेलमार्गया लँपु नेपाः तक हयेफत धाःसा चीन नाप यक्व आर्थिक कारोवार जुयाः देशया आर्थिक अवस्था नं सुधार जुया वनी, मेगु महत्वपूर्ण पक्ष खः देशया सार्वभौम रक्षा अखण्डता सुरक्षित जुइ । थ्वहे कारणं यानाः बीआरआई योजना नेपाःया लागि अति महत्वपूर्ण सावित जुइफु ।