शोषणं मुक्त जुइमखु

देशय् राजनीतिं द्रुत गति कयाच्वंगु खनेदु । थीथी महत्वपूर्ण शीर्ष पदया निर्वाचन सम्पन्न जुइ । राष्ट्रपति पदय् न्हूगु चुनाव जुइ । पुलांम्ह हे राष्ट्रपति । न्हूम्ह राष्ट्रपति जुयाः पुनःनिर्वाचित जुइ । राष्ट्रपति पदय् एमालेया प्रभावकारी नेता झलनाथ खनालजुं नं चुनाव ल्वायेगु इच्छा प्वंकूगु खः । नेता झलनाथजुं थः राष्ट्रपति जुइगु मनसाय यक्व न्ह्यः हे प्वंकूगु खः ।
तर । बहालवाला राष्ट्रपतियात हे हाकनं छक्वः राष्ट्रपति जुइगु अवसर दइ । वइ । संसदीय व्यवस्थाय्, देशया राजनीतिइ प्रधानमन्त्रीया तःधंगु भूमिका दइ । संसदीय व्यवस्था पिनें प्रजातन्त्रात्मक खनेदइ । तर दुनें अन प्रधानमन्त्रीया निरंकुशता हावी जुइ धाइ । अर्थात संसदीय व्यवस्थाय् प्रधानमन्त्री शक्तिशाली जुइ । उकिसनं वर्तमान प्रधानमन्त्रीया ला खँ ल्हानाः हे मब्याः । स्वब्वय निब्व स्वयां नं अप्वः मत बियाः संसदं प्रधानमन्त्री पदय् ओलीयात ल्यइ ।

नेपाःया इतिहासय् ओली दकलय् शक्तिशाली प्रधानमन्त्री सिद्ध जूगु दु । राजनीतिक विश्लेषकतय्सं धयाच्वंगु दु । प्रधानमन्त्री ओलीयात प्राप्त अभूतपूर्व मतया आधारय् निगू विचाः ब्वलंगु खनेदु । छथ्वः विचारकतय्सं धाइ ‘शक्तिशाली प्रधानमन्त्रीया नेतृत्वं देशं आः स्थिरता काइ । सुशासन निश्चित जुइ । देय् समृद्धिया लँपुइ द्रुत गतिं अग्रसर जुइ ।’ तर मेथ्वः आलोचकतय्सं धाइ ‘ओलीं प्राप्त याःगु विशाल शक्तिं ओली नेपाःया इतिहासय् मेम्ह जंगबहादुर जुइ ।’ सम्भावना दु । आशंका, चिन्ता व्यक्त याइपिं नं दइ । मत विविध जूसां यथार्थय् ओलीजुया शासन व्यवस्था छु गज्याःगु जुइ ? व्यवहारं हे जक धाइ । थथे हे धकाः धाये फइगु स्थिति मदु । अय्नं ओलीजु थौं तःधंगु परीक्षणय् दु । देशय् विद्यमान राजनीतिक अव्यवस्था, विसंगति, छाडापनं जनताया नुगलय् तसकं हे खिउँगु निराशा बुया वयेधुंकूगु दु । जनता थौं ख्वयेला ? न्हिलेलाया ? स्थितिइ दु । आः प्रम ओलीजुया शासनं जनतायात न्हिइकीगु खःला ? वा ख्वयेकीगु खः ? स्वयेमानी । क्वाइन रस यायेगु ई जूगु दु ।

संसदीय व्यवस्थाय् राष्ट्रपतिया खास राजनीतिक सक्रिय भूमिका दइमखु । राष्ट्राध्यक्षकथं राष्ट्रपति सम्मानित जुइ । तर राजनैतिक ख्यलय् राष्ट्रपतिं हस्तक्षेपकारी भूमिका म्हिते दइमखु । बेलायातया जुजु नं नां जकया जुजु जुइ । वया राजनैतिक, प्रशासनिक शक्ति दइमखु । अझ बेलायतया राजसंस्थायात ला श्रीपेचधारी गणतन्त्र धाइ । अनया जुजुया विशेष अधिकार छुं दइमखु । तर संवैधानिककथं अथे खयाः नं गबलें गबलें राष्ट्रपति व प्रधानमन्त्री दथुइ द्वन्द्व जुइयः । राष्ट्रपति विशेष व्यक्तित्ववान जुलकि जनताया पुचलय् वयागु प्रसिद्धिं राजनैतिक नैतिक उचाइ कया बी यः । उकिं प्रधानमन्त्री राष्ट्रपतिपाखें वइगु सम्भावित खतरा, हस्तक्षेप, खिचिखिचियात पनेत थम्हं धइथें दुम्ह राष्ट्रपति ल्यइ । हयेत स्वइ । अले थःगु ज्याखँय् राष्ट्रपतियात रबर स्टाय्म्प याइ । थम्हं मनं खंम्ह राष्ट्रपति दतकि शक्तिशाली प्रधानमन्त्री झन शक्तिशाली जुइ । विद्यादेवी भण्डारी राष्ट्रपति पदय हाकनं निर्वाचित जूगुलिं प्रधानमन्त्री ओली झन सबल जूगु दु ।

राष्ट्रपति पदय् विद्यादेवी भण्डारीया चयनयात कयाः प्रधानमन्त्री ओलीयात विद्यादेवी भण्डारी ‘धौयात भौ पासा’ जूगु दु । टिका टिप्पणी याइपिं दु । आः वयाः सर्वोच्चय् नं राजनीति तीव्र जूगु खनेदु । देय्या जनताया हक अधिकारया संरक्षाक खः सर्वोच । तर । नेपाःया सर्वोच्च अदालत राजनीतिक दुर्गन्धया शिकार जुइधुंकूगु दु । सर्वोच्च अदालतया प्रधानन्यायाधिश व न्यायाधिशत राजनीतिक दलया कार्यकर्तात थें जुइ । राजनीतिक मल्ल युद्ध खनेदइ । प्रधानमन्त्री जुइपिंसं सर्वोच्चय् थःगु हे ल्हाःपाय् प्याखं हुलीपिं न्यायाधिशत जुइमाः । अपेक्षा याइ । थुकथं न्यायपालिकाय् नं राजनीतिकरण जुइ । राष्ट्रपति, प्रधानन्यायाधिश नं थःगु खेमाया जुल कि ला प्रधानमन्त्रीया शक्तिया खँ ल्हानां ब्याइमखु । अपार जुइ । भारतय् भूतपूर्व प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीं थम्हं न्ह्यये फुम्ह राष्ट्रपति, प्रधानन्यायाधिश यायेत तःधंगु राजनैतिक पलाः न्ह्याकूगु खः । इन्दिरा गान्धीया उगु पलाखं भारतया राजनीतिइ ऐतिहासिक लिच्वःत लाकूगु खः । स्वयं भारतीय कांग्रेसयात हे कुचा थला बिउगु दु ।
प्रधानमन्त्री ओलीजुं थःगु अपार शक्तियात देय्या आर्थिक समृद्धिइ हिइकेगु प्रण याइ । आर्थिक समृद्धिया हल्ला तीव्ररुपं न्यने दइ । तर । देशय् थौं आर्थिक समृद्धिया खँ ल्हानाः जक मगाः । जबतक आम जनताया निंतिं आर्थिक समृद्धि लक्षित जुइमखु । जनता आर्थिक शोषणंमुक्त जुइमखु ।