कुशल कर्म याइपिंसं नरकभोग याये मालिमखु

समाज थीथी कथंया धर्म, संस्कृति व संस्कार नाला कायेगु पुचः खः । उकिं थन छगू पुचः नापं मेगु पुचः पाः । छगू पुचलं हनीगु संस्कार मेगु पुचलं हनेम्वाः । संस्कृति, संस्कार नापं धर्म नं पाः । धर्म कथं आस्थाया आधार नं पाः । छगू पुचलं आस्था कथं काइ तर मेगु पुचया लागिं अनास्थाया विषय नं जूवनी । थःथःगु आस्थाय् सकसिनं विश्वास याइ । उगु विश्वास कथं ज्याखँ याइ । परापूर्वकालंनिसें थःथःगु कथं विश्वास यानाच्वंगु दु। थुकियात थौं तलें निरन्तरता बियाच्वंगु दु । तर थःम्हं आस्था तयेवं उकि विश्वास यायेवं लाभ हे जुइ धयागु नं मदु। थःगु आस्थां याःगु ज्याया बांलाःगु फल वइ धयागु नं मदु। थुगु खँ स्पष्ट यायेत बुद्धकालया घटना स्वये ।

बुद्धकालय् नं नृत्य आचार्य नापं प्राचार्यपिं दु। उमिसं सकसितं धाइगु- सुनां नृत्य रंगमंच वा पुचःया दथुइ सत्य वा असत्य खँ ल्हाइ । जनतायात न्हिकी, ख्वयेकी । उमित न्ह्यइपुका बी । उम्ह मनू सिनावनाः पहास नांया देवलोकय् जन्म जुइ । थुगु खँ तालपुट नाटगामिनिया शंका जुल । उकिं तालपुट तथागत च्वनाच्वंगु थासय् वल । वं थुगु खँया सत्यताया बारे तथागतयाके न्ह्यसः तल । अनलिं तथागतं धयाबिज्यात, पूर्वकालय् सत्वपिं रागबन्धनय् तक्यना च्वन । इपिं अवितरागी जुल । उकिं उपिं नृत्य रंगमञ्चय् लय्ताया जुल । अथेहे सत्वपिं द्वेष बन्धन व मोह बन्धनय् नं तक्यना च्वन । थुकिं यानाः उपिं पुचः पुचः मुनाः न्ह्यइपुकः जुल । असत्यय् लय्ताया जुल । अभिनयय् लय्ताया जुल । उपिं सिना वनाः पहास नांया नरकय् उत्पन्न जूवन । थ्व नरक अवीची नरकया छगू ब्व खः । अन प्याखं हुला च्वं थें, म्येय् हालाच्वं थें नृत्य धारणा यानाः भोग याइ ।

अथेहे सलय् सवार याइपिं आचार्यपिनि नं थःगु हे कथंया मत दु। इमिसं सल गयाः लडाईं वनीपिंत हःपाः बिइगु जुयाच्वन । इमि दथुइ नं छगू धारणा दु। जब सुं सल गयाः युद्धय् ब्वति काः वनी, उगु इलय् गुम्हं सहासी जुइ । आपालं आपाः बलवान जुइ । वं थःगु बलं मेपिंत स्याइ । मेपिनि ज्यान काइ । सुनां आपासिया ज्यान काइ । उम्ह योद्धा सिनावनाः पराजित नांया द्यःपिं च्वनीगु थासय् जन्म जुइ । थुकिं यानाः युद्धय् ब्वति काइपिनि ल्याः अप्वल । योद्धातय्सं फयां फति अप्वः स्यायेगु यात । तर अस्सारोह गामिनीयात थुकिं शंका ब्वलन । वं थुगु खँया सत्यता थुइकेगु बिचाः यात ।

उकिं व तथागत बिज्यानाच्वंगु थासय् वन । वं तथागतया न्ह्यःने थःगु खँ तल । वया उत्सुकता शान्त यायेत वसपोलं धयाबिज्यात, ‘थ्व मिथ्या धारणा खः । मिथ्या दृष्टि खः । मिथ्या दृष्टिं गबलें सुगतिइ वनीमखु। इमिसं नरक योनी व तिरश्चीन योनीइ जक जन्म कायेमाली ।’

सुनानं धाल, मेपिंसं नाला काल धायेवं मित्थ्या दृष्टियात थःम्हं नाला कायेमाः धइगु मदु । हरेक प्राणीं थःगु कर्म कथं भोग याइ ।’निर्दोषयात दोष व दोषयात निर्दोष खंकाः मिथ्या दृष्टि ग्रहण याइम्ह दुर्गतिइ थ्यनी । दोषयात दोष व निर्दोषयात निर्दोष खंकाः सम्यक दृष्टि ग्रहण याइम्हं स्वर्ग प्राप्ति याइ ।’

अथेहे बुद्धकालय् पश्चिम भूमिइ कमण्डूधारी ब्राम्हणपिं नं दु। इमिसं झ्याउ पुनी । लखय् क्वब्वाइ । अग्नि परिचर्या याइ । इमिसं सीपिंत न्यासि वंकेफु। संज्ञापन यायेफु। नापं स्वर्गय् तकं छ्वयेफु धइगु विश्वास दु। उकिं इमित मान सत्कार याइपिं आपालं आपाः दु। इमिगु धारणाय् विश्वास कया जुइपिं नं दु । छन्हु तथागत नालान्दाया पावारिक आम्रवनय् च्वनाः बिज्यात । असिक बन्धकपुत्र गामिनीं नं तथागत नापलायेगु बिचाः यात । उकिं व तथागत बिज्यानाच्वंगु विहारय् वन । तथागतयात पश्चिम भूमिइ च्वनीपि ब्राम्हणपिनिगु धारणाया बारे कन ।

गामिनीया शंका निराकरण यायेत तथागतं निगू उपमा बिया बिज्यात । वसपोलं धयाबिज्यात, यदि सुं पुरुषं तग्वःगु ल्वहं छगः काल । उगु ल्वहं तज्जागु पुखुलिइ क्वफ्वात । अले अन सकलें मुन । सकसिनं याचना यात । प्रार्थना यात । बिन्ति यात । इमिसं धाल, ‘हे ल्वहं छ थहाँ वा ।’ तर थुगु इलय् इमिसं न्ह्याक्वः हे प्रार्थना याःसां ल्वहं थहां वइमखु ।

अथेहे सुं पुरुषं घ्यःया थल वा चिकंया थल काल । उगु थल तजागु पुखुलिइ क्वफ्वात । थुगु इलय् सकलें मुन । घ्यः थल लखय् तछ्याना बिल । थनया कुचा गुलिं लखय् दुन । गुलिं च्वय् लात । घ्यः लखय् च्वय् च्वय् थहां वयाच्वन । थुगु इलय् मुनाच्वंपिं सकसिनं बिन्ति यात । हे घ्यः छ लखय् दुबिना हुँ । थन नं न्ह्याक्वः हे बिन्ति याःसां घ्य लखय् दुबिना वनीमखु । गथे ल्वहं लखं थहां वइमखु। घ्य वा चिकं लखय् दुबीना वनीमखु। अथेहे सुनानं प्राणी हिंसा याइ । मखुगु खँ ल्हाइ । चुकली याइ । परपुरुष गमन याइ । क्रोधी जुइ । मिथ्या दृष्टि धारणा याइ । वया उद्धार यायेमाल धकाः सकलें मुना प्रार्थना याःसां उद्धार याये फइमखु। वया स्वर्गलोकय् जन्म जूवनेमाः धकाः कोटी कोटी बिन्ति याःसां वं स्वर्गलोक त्याके फइमखु ।

उकथं हे सुनानं प्राणी हिंसा याइमखु। मखुगु खँ ल्हाइमखु। परपुरुष गमन याइमखु। क्रोधी जुइमखु। सम्यकदृष्टि जुयाः जीवन यापन याइ । उगु इलय् वनापं इष्र्या याइपिं मुनी । इपिं सकसिनं प्रार्थना याइ, थ्व पुरुष सिना वनाः अपाय, दुर्गतिइ, विनिपात वा नरकय् वनेमाः । गथे ल्वहं पुखुलिइ थहां वइमखु। घ्य वा चिकं पुखुलिइ दुना वनीमखु। थ्व ध्रुबसत्य खः । अथेहे अकुशल कर्म याइपिं स्वर्गय् वने फइमखु। कुशल कर्म याइपिं नरकभोग याये मालिमखु ।

छम्ह नाप मेम्हेसिया धारणा पाइ । बिचाः नं सकसियां छगू हे जुइमखु। थः थःगु बिचाः नापं ल्वःगु धारणा माली । गबलय् मिथ्या दृष्टि ब्वलनी । अबलय् मिथ्या धारणा नं नाला काइ । उकिं थःयात तरे याइ । थःगु भिं जुइगु तायेकी । छम्ह निम्ह यायां आपालं आपासिनं थुकी विश्वास याइ । उकियात हे नाली । थःम्हं भिं यानागु कुशल कर्मय् पलाः तयागु तायेकी ।

तर सुनानं धाल । मेपिंसं नाला काल धायेवं मित्थ्या दृष्टियात थःम्हं नाला कायेमाः धइगु मदु। हरेक प्राणीं थःगु कर्म कथं भोग याइ । अँ पिना स्याउ सइमखु धयाथें अकुशल कर्म यानाः कुशल भोग याये फइमखु। अकुशलया पुसां बुयावःगु मा गबलें कुशल जुइमखु। उकिं तथागतं धयाबिज्याःगु दु, निर्दोषयात दोष व दोषयात निर्दोष खंकाः मिथ्या दृष्टि ग्रहण याइम्ह दुर्गतिइ थ्यनी । दोषयात दोष व निर्दोषयात निर्दोष खंकाः सम्यक दृष्टि ग्रहण याइम्हं स्वर्ग प्राप्ति याइ ।