अघोषित रुपं जुयावंगु ‘लकडाउन’

थुगुसी नेपाःमि सकसिनं कोरोना महामारीया कारणं ‘लकडाउन’या अनुभव यायेत बाध्य जुल । न्हापा गबलें नं न्यने मनंगु अले मसिउगु ‘लकडाउन’ न्हापा न्हापांया इलय् कफ्र्यू थें तकं मनूतय्सं महसूस याःगु खः । न्हापां ला लकडाउनया लछि तकया ई मनूतय्त तसकं न्ह्यइपुथें नं ताल । आपालं मनूत थः परिवारनाप च्वने मखनाच्वंगु नापं परिवारय् नं पालांपाः भुतुलिइ च्वनेगु तकं यात । मस्तनाप च्वनेगु न्ह्यइपुकेगु नापनापं थीथी परिकार दयेकाः नयेगु नं यात । सामाजिक संजालय् तकं थःपिंसं नयेगु परिकार, जोरे यायेगु किपा ब्वयेगु ज्या यात । जब लछि पुला वन अनंनिसें बुलुहुं बुलहुं मनूतय्त पिहां वयेगु चाहना जुयावल । कोरोना जूगु खःसा बाःछिया दुने उकिया संकेत खने दयेमाःगु खः तर खने मंत ।

अबलय् विदेशं वयाच्वंपिं मनूतय्त जक फात्तफुत्त खने दयाच्वंगु खः । व हे इलंनिसें सरकारं जनजीवन सामान्यकरणपाखे यंकेमाःगु खः तर उकियात बेवास्ता यात । अन्ततः लकडाउनया दथुइ हे राजनीति यायेकथं थीथी विधेयक हयेगुनिसें पार्टी दुनेया कचवं ज्यंकेगु व विपक्षीं नं आक्रमण याये मफइगु अवस्था लकडाउनया ई खः धइगु तायेकल । अन्ततः लकडाउन छ्वासुकेगु पलेसा ताःहाकः याना यंकाच्वन । लकडाउन
गुलि गुलि ताःहाकः जुल उलि उलि सतकय् पिहां वयेगु, प्रदर्शन यायेगु नापं लकडाउनयात बेवास्ता यायेगु ज्या जुया वल । मनूतय्त छेँय् जक च्वनाच्वने थाकुया वल । उलि जक मखु थःथःगु छेँय् च्वनाच्वनेगु अवस्थाय् आम्दानी मदयाः आर्थिक रुपं नं समस्या ब्वलना वःगु खः ।

थीथी व्यवसायीतय्सं तकं सरकारया आलोचना यानाः लकडाउन खुल्ला यायेमाःगु माग यानाहःगु खः । गुकिं यानाः सरकार लकडाउनयात भच्चा छ्वासुकेत बाध्य नं जुल । चैत्र महिनाया निगूगु वालंनिसें सुरु जूगु लकडाउन च्यय्न्हु तक लागू यानातुं च्वंगु खःसा अनं लिपा लकडाउन छ्वासुकेगु ज्या याःगु खः । लकडाउन छ्वासुकेगु ज्या याःसां नं आर्थिक गतिविधि शुन्य हे जूगु अवस्था ब्वलन । सरकारयात नं लकडाउनया कारणं आर्थिक रुपं समस्या ब्वलनावःगु खने दत । नागरिकतय्त कर पुलेगु वातावरण दयेकेमाःगु बाध्यकारी अवस्था वल । उकिं साउन महिनाया न्हापांगु वालय् थ्यंकाः अन्ततः सरकारं लकडाउन हे अन्त्य जूगु घोषणा यात । लकडाउन अन्त्य यायेगु अवस्था तक थ्यंगु इलय्स रकारयात आर्थिक रुपं तसकं थाकुइ धुंकूगु स्थिति खः । अनंलि सरकारं पिने वःपिं मनूत स्वनिगलय् दुकायेगु नं सुरु यात । व धइगु मूल रुपं आर्थिक गतिविधि चलायमान याकेगु निंतिं खयेमाः धकाः मनूतय्सं तायेकल ।

न्हापा कोरोना संक्रमितत तसकं म्हो जक दुगु अवस्थाय् सरकारं कोरोना संक्रमण नियन्त्रण व रोकथामया निंतिं धकाः गुकथं नीति दयेका जनजीवन सामान्य कथंया यंकेगु ज्या यायेमाःगु खः अथे मयासे राजनीति यायेगु जक स्वयाच्वन ।

कयौं मनूत थःपिनिगु पहुँचया आधारय् भ्वं दयेकाः तकं स्वनिगलय् दुहां वयेगु यात । लगातार रुपं मनूत स्वनिगलय् वयेवं स्वनिगलय् कोरोना संक्रमिततय्गु ल्याः अप्वया वःगु खः । स्वनिगः दुने वइगु नाकाय् माःकथं कडा याये मफुत । उकिं यानाः कोरोना संक्रमिततय् ल्याः झन् झन्अ प्वया वल स्वनिगलय् । कोरोना अप्वया वःगु जक मखु बुलुहुं बुलुहुं कोरोना समुदायय् तकं थ्यन । प्रत्येक वस्तीइ कोरोना संक्रमितत मदु धकाः धाये मफइगु अवस्था ब्वलन । थ्व ईतकया दुने सरकारं कोरोनाया सवालयात कयाः केन्द्रपाखें लकडाउन मयायेगु, याये हे माल धाःसा स्थानीय सरकार व प्रदेश सरकारं यायेगु धइगु नीति ज्वंगु खने दत ।

सरकारं उकथंया नीति ज्वना वनेत बाध्य जूगुया कारण धइगु लकडाउन जुयाच्वंगु अवस्था व अनं छुं ई लिपा तकं जनतायात कर पुलेत वा धाये मफइगु अवस्था जुया हे खयेमाः धकाः अःपुक अनुमान यायेछिं । लिपांगु इलय् सरकारं स्वनिगलय् कोरोना संक्रमिततय्गु ल्याः अप्वया
वयाच्वंगु अवस्थाय् माःगुकथं पहल मयात धकाः स्वयं नागरिकतय्सं आलोचना याना हयाच्वंगु दु। न्हापा कोरोना संक्रमितत तसकं म्हो जक दुगु अवस्थाय् सरकारं कोरोना संक्रमण नियन्त्रण व रोकथामया निंतिं धकाः गुकथं नीति दयेका जनजीवन सामान्य कथंया यंकेगु ज्या यायेमाःगु खः अथे मयासे राजनीति यायेगु जक स्वयाच्वन अले आः कोरोना संक्रमितया ल्याः अप्वया वयाच्वंगु अवस्थाय् लकडाउन घोषणा मयासे खुल्ला यानातल धकाः स्वनिगःवासीतय्सं सरकारया तसकं आलोचना याना हयाच्वंगु दु ।

समुदायय् हे कोरोना संक्रमितत खने दयावःगु अवस्थाय् नागरिकत थः थम्हं हे सचेत जुइगु, म्वायेक म्वायेकं पिहां मवनेगु तकं यानाहल । कयौं स्थानीय सरकारं लकडाउन धकाः घोषणा मयाःसां सार्वजनिक यातायात बन्द यायेगु, बजाः नं निश्चित ईतक जक चायेकेगु धकाः सुचं जारी याःगु दु। थ्व धइगु छगू कथं अघोषित रुपं लकडाउन हे खः धकाः धायेफइ । स्वनिगः दुहां वयेगु नाकाय् गुलि कडा यायेमाःगु खः उलि कडा मयासे अर्थात सिल हे यायेमाःगु अवस्थाय् नं सिल मयासे केन्द्रीय सरकारं चान्हय् मनूत उखेथुखे जुइमदु धकाः घोषणायात तर न्हिनय्या सवालय् धाःसा मौन च्वनाबिल । थुकिया अर्थ छु खः धकाः मनूतय्सं आतक नं न्ह्यसः तयाच्वंगु दु ।

थ्व घटनाक्रमयात स्वयेगु व आःया अवस्थायात विश्लेषण यायेगु इलय् लकडाउन धकाः घोषित रुपय् मजूसां अघोषित रुपं स्थानीय सरकारं लकडाउन यानागु अले नागरिकतय्सं नं थः थम्हं हे लकडाउनया आवश्यकता महसूस यानाः छेँय् हे च्वनेगु ज्या यानाहःगु दु। सरकारं लकडाउन मयासे जनजीवन सामान्य यायेमाःगु अवस्थाय् माःकथं ध्यान मतइगु अले लकडाउन यायेमाःगु इलय् लकडाउन मयाःगु महसूस स्वनिगःवासीतय्सं यानाहःगु अवस्था दु ।