बुंगद्यः जात्राया तयारी

यल (रासस) – स्वनिगलय् लकडाउन छ्वासुकूगुया लिसें कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)या जोखिम म्हो यायेत स्वास्थ्य सावधानी नालेगु नापं भीडभाड म्हो यानाः स्वनिगलय् वर्षा व सहकालया बुंगद्यःया जात्रा यायेगु तयारी जोडतोडं न्ह्यानाच्वंगु दु। लकडाउनया कारणं संचालन जुइ मफुगु द्यः जात्रा संचालनया निंतिं द्यःखः (रथ) निर्माणया ज्या शुरु जुइवं यल देय्लिसें स्वनिगःन्यंकं जात्राया रौनकता शुरु जूगु दु ।

न्हापाया दँय् थें सहज मजूसां नं दिनाच्वंगु जात्रा संचालन जुइत्यंगुलिं थनया स्थानीयवासिन्दा धाःसा लय्तायाच्वंगु दु। गुथि संस्थान यल शाखां नं आवश्यक सावधानीसहित जात्राया तयारी याना हःगु दु ।

वर्षा व सहकालया द्यःकथं कयातःम्ह बुंगद्यःया जात्रा थुगुसी दिके मजिउ धासें यलवासीतय्सं तःक्वः तःक्वः हे गुथि संस्थानयात घ्वात्तुघ्वायेगु ज्या यानाच्वंगु खः । आः रथ निर्माण यानाः जात्रा संचालन यायेत थनया धार्मिक संघसंस्था, भक्तजन व पुजारी नं लगे जुयाच्वंगु दु। गुथि संस्थान यल शाखां लकडाउन न्ह्यः हे रथ दयेकेत माःगु हलंज्वलं मुंकेधुंकूगु खः । व हे हलंज्वलंपाखें आः सामाजिक दूरी कायम यानाः वंगु असार १० गतेनिसें दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु शाखाया प्रमुख राजन भुजुं कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘यल महानगरपालिका, ज्यापु समाज, रथ निर्माणलिसे सम्बन्धित व्यक्ति, संघसंस्था व बुंगद्यःया पान्जुपिंसं तःक्वः तःक्वः इनाप यायेवं थ्व ज्यायात न्ह्याकागु खः ।’

रथ दयेकेगु ज्याय् संलग्न व्यक्ति व समुदायया स्वास्थ्यय् ध्यान बियागु वय्कलं कनादिल । आः चाकुबाःद्यः (मिमनाथ)या रथ निर्माणया निंतिं नं घःमाः दयेकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। वय्कलं धयादिल, ‘वंगु एकादशिनिसें चाकुबाःद्यःया रथ निर्माण यायेगु ज्या शुरु जुइधुंकूगु दु ।’

बछलाथ्व पारुया दिंकुन्हु द्यः रथय् बिज्याकेमाःगु खःसां नं उकुन्हु याये मफुगुलिं भिंगु दिं स्वयाः द्यः रथय् बिज्याकेगु दैवज्ञ ज्योतिष कीर्तिमदन जोशीं कनादिल । वंगु असार १० गते रथ दयेकूगुली बाःछिया दुने सिधयेकाः वइगु असार २४ गते द्यः रथय् बिज्याकेगु तयारी जुयाच्वंगु दु। द्यः रथय् बिज्याकेगु साइत वनेधुंकूगुलिं नं विधिपूर्वक मेगु साइत स्वयेगु स्वयां नं भिंगु दिनय् लाकाः यायेत्यंगु खः । जात्राया अवधिया दुने विधिपूर्वक मंगलबजारय् च्वंगु सोह्रखुट्टे फल्चाय् च्वनाः साइत स्वइ । थुगुसी धाःसा उकथं स्वये म्वाःगु वय्कःया धापू दु। जात्राया विधि पूवंकाः व हुलहाल मजुइक सम्पन्न याये फइगु वय्कलं कनादिल । वयकलं धयादिल, ‘थ्व इलय् हुलहाल याये मजिउगुलिं द्यः सालेत वा मेगु विधिइ माक्व जक मुनाः याये फइ ।’

लकडाउन छ्वासुके धुंकाः जक जात्रा चले यायेगु योजना न्ह्याकागु यल महानगरपालिकाया प्रमुख चिरिबाबु महर्जनं कनादिल । जात्राया तयारीइ लगे जुइपिनिगु स्वास्थ्ययात ध्यानय् तयागु वय्कलं कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘जिमिसं इमित आवश्यक मास्क व स्यानिटाइजर बियाच्वनागु दु, कोभिड-१९पाखें बचे जुइगु स्वास्थ्य मापदण्ड पालना यायेत नं धया वयाच्वनागु दु।’

जीवनया न्हय्गू दशक पुलेधुंकूम्ह कपिल वज्राचार्य मू पान्जु जुयाच्वनादीगु दु। जात्रा संचालनया तयारी मजूगु धइगु जानकारीं यानाः वय्कःयात नुगलय् स्याःगु खः । वय्कः २२-२३ दँया उमेरंनिसें हे बुंगद्यःया पान्जुया रुपय् द्यःया सेवा याना वयाच्वनादीगु दु। विगतय् नं तःदँ तक मछिंगु अवस्था वःसां नं गबलें नं जात्रा मदिउगु वय्कःया अनुभव दु। आः महामारीया इलय् सहकालया द्यःया जात्रा अझ अप्वः महत्व दुगु वय्कःया धापू दु। २०७२ सालय् भुखाय् ब्वःगु इलय् नं छेँ दुंगु व चिरिबाःगुलिं रथ जात्रा छु यायेगु धइगु अन्योल दुगु खःसां नं उगु इलय् जात्रा संचालन जूगु खः । आः नं आवश्यक सावधानी नालाः हुलमुल मयासे जात्रा याये फइगु वय्कलं कनादिल । वय्कलं धयादिल, ‘द्यःया प्रभावं आः नं संकट चिलावनी, द्यः जात्रा दिकेगु बांलाइ मखु।’

वंगु २० दँ न्ह्यवंनिसें बुंगद्यःया रथ दयेकेगु ज्याय् लगे जुयाच्वनादीम्ह थौंकन्हय् ८३ दँ दुम्ह आशालाल महर्जनं थुगु दँ कोरोनाया कारणं इलय् जात्रा न्यायेके मखंगुलिं म्हाइपुसे च्वंगु धयादिल । लिबाक जूसां नं जात्राया तयारी शुरु जूगुलिं वय्कः दंग जुयादी । लकडाउन छ्वासुकूगुयालिसें रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याकूगुलिं थम्हं नं फक्व ग्वाहालि याना वयाच्वनादीगु दु। वय्कलं धयादिल, ‘आः रथ दयेकेगु ज्याय् ल्याय् म्हतय्त माःगु ज्या स्यनाच्वनागु दु।’

प्यंगू दशक न्ह्यवंनिसें उगु ज्याय् लगे जुयाच्वनादीम्ह ८१ दँया सिद्धिबहादुर महर्जनं रथ दयेकेगु ज्या न्ह्याः वंगुलिसें संस्कार व संस्कृति नं न्ह्याः वनीगु जूगुलिं थः लय्ताःगु खँ कनादिल । रथ दयेकेत १२ म्ह यंवाः, ३० म्ह सहायक यंवाः, २४ म्ह गुथियार सहभागी जुइगु ७० दँ दुम्ह यंवाः सूर्यमान डंगोलं कनादिल ।

बुंगद्यः रथय् बिज्याकेगु ज्या बैशाखय् जुइ मफयेवं द्यःयात आः नं तःबहालय् च्वंगु बुंगद्यःया परिसरय् तयातःगु दु। बुंगद्यःयात रथय् बिज्याके न्ह्यः यायेमाःगु दशकर्म सिधयेधुंकूगु दु। तःबहालय् तइगु इलय् दशकर्म सिधयेकाः दँय्दसं बछलाथ्व पारुकुन्हु सांस्कृतिक बाजं व पुजाआजालिसें खटय् तयाः पूच्वय् दयेकातःगु रथय् बिज्याकीगु खः । थुगुसी कोभिड-१९या संक्रमण म्हो यायेत सरकारं जारी याःगु लकडाउनया कारणं द्यः रथय् बिज्याकेगु व द्यः सालेगु जात्रा जुइ मफयाच्वंगु खः ।