ने. सं. ११४४ ञलागा पारू -

देश गरिब–धनी जुइगु शासकतय् ल्हातय्

भारतय् अंग्रेज साम्राज्य वये न्ह्यः, चीनय् नं जापानं उपनिवेश शासन याये न्ह्यः, नेपाः शक्तिशाली समृद्धिया अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु खः । शासकत भिंपिं जुलकि व शासकतय्सं देशयात उच्च विकास याना क्यनाबिइ धयागु लिच्छवी शासकतय्सं नं यानाः क्यनाबिल । शक्तिशाली, समृद्धिया आधारध यागु ज्ञान, विज्ञान व प्रविधिया विकास खः ।

ज्ञान, विज्ञानया सही सदुपयोग यानाः कृषि व उद्योग व व्यापार विकास यानाः थःगु देशय् आर्थिक अवस्था मजबुत जुइगु खः । लिच्छवीकालिन स्वर्णयुगया अवस्था धायेकेत सफल जूगु कारण नं देश अति विकासया अवस्थाय् थ्यनाच्वंगुलिं यानाः खः । अझ ला जनतातय्त शान्ति व आनन्द बीत सफल मजुलध ाःसा व देश विकास जूसां नं सउफल राज्य धाइमखु ।

दसुया लागि भारत नं विकास जुया वनाच्वंगु देश खःसां नं जनता सुखी जुयाच्वंगु मदु । विश्वया नजरय् भारत धनीम खु गरिब, सभ्य मखु, असभ्य राष्ट्् धायेगु यानाच्वंगु दु । साधारण जीवन उच्च सोच दुपिं नेतात सत्ताय् थ्यनकि देश विकास जुइगु खः । अथे धयागु सामन्ती सोच, संस्कार व संस्कृतिइ मस्त जुइगु त्वःताः देश व जनताया लागि कडा परिश्रम याइपिं नेतात साधारण जीवन उच्च बिचार दुपिं नेतात खः ।

जब सामन्ती चरित्र, संस्कार व संस्कृतिइ मस्त जुइपिं नेतात सत्ताय् थ्यनी, व नेतातय्सं देश व जनतायात बर्बाद यायेगु बाहेक मेगु छुं नं बांलाःगु ज्यायाइमखु । सामन्ती सोचं ग्रस्त जूपिं नेतातय्सं जनतायात खाली म्हुतुं जक ततःधंगु आश क्यनाः झंगः लायेगु ज्या जक यानाच्वनी ।

दसुया लागि थनया झंगः नेतातय्सं गुबलें देशयात सिंगापुर यानाःक्यनाबी धयावन, गुबलें देशया युवात विदेशय् भरिया जुइमाली मखुत, नेपालय् तुं रोजगारीया व्यवस्था यानाबी धयाच्वनी । गुबलें लःया धनी देश विद्युत जक मियाः नेपाः धनी जुइ धकाः आश क्यनाच्वनी । गुबलें मेलम्चीया लखं स्वनिगःयात सफा यानाः क्यनाबी धकाः आश क्यनेगु ज्या यानाच्वनी ।

झीगु देशया लागि विडम्बना न्हापां निसें धर्मकर्मया नामं समाजयात झंगः लानाच्वंपिं पुरोहितया सन्तान नेता जुयाच्वंगुलिं यानाः खः । धाथें विवेकी क्षमतावाद नेतात खःसा म्हुतुं छु धाल पुरा यानाः त्वःति ।

नेतातय्सं ततःधंगु आश क्यनेगु यानाच्वनी, तर अःखः देश व जनता धाःसा कंगाल जुजुं वनाच्वंगु दु । झीगु देशया पार्टीया अप्वः नेतात सामन्ती सोचं ग्रस्ट जुयाच्वंपिं जूगु कारणं यानाः आः नं ततःधंगु जनतायात आश क्यनाः झंगः लानाः धाथें सच्चा कम्युनिष्ट अथवा कांग्रेस नेतात सत्ताय् थ्यनाच्वंगु खःसा उमिसं नं सामन्ती संस्कारयात स्वीकार याइ, न अर्धउपनिवेशया अन्तगृतय् च्वनाः मस्ति जुयाच्वनी ।

प्रजातन्त्रया मुख्य लक्ष्य जातीय, धार्मिक, व साम्प्रदायिक या पहचिानया विरुद्धय् वनाः राष्ट््िय पहिचानयात जोड बिइगु ज्या यायेमाःगु खः । तर थन प्रजातन्त्रया नामं जनतायात धर्म, जातीय भावनाया विकास यानाः जनताया दथुइ कलह यानाच्वंगु दु । थ्वया अर्थ खः स्वयम प्रजातन्त्र वा गणतन्त्रयात संकटय् तयेगु नेतातय्सं यानाच्वंगु दु ।

वास्तवय् प्रजातन्त्र वा गणतन्त्र खराब मखु, संस्था (पार्टी) संचालन यानाच्वंपिं नेतात नकारात्मक सोचं ग्रस्ट जुयाच्वंगुलिं यानाः जक राज्य असफल जुया वनाच्वंगु खः । वास्तवय् सामन्ती व तानाशाही व्यवस्था स्वयां प्रजातन्त्र व्यवस्था अति हे उत्तम व्यवस्था खः । राजनीति शास्त्रय् थथे धयातःगु दु, ‘यदि प्रजातन्त्रयात सफल यायेगु खःसा निगू खँयात अति महत्व बीगु यायेमाः, व खः छगू वैधता मेगु समता ।’

वैधताया अर्थ खः– जनविश्वास प्राप्तया लागि नेता निसें कार्यकर्तात सकारात्मक जुयाः बल्लाःगु कर्म यानाः जनविश्वास प्राप्त यायेगु खः । मेगु समताया अर्थ नेतानिसें कार्यकतात क्षमतावान जुल धाःसा न्ह्यागु ज्या नं याउँक समाधान याना वनेफइ । करिब एक दुई वर्ष न्ह्यः जूगु नेपाःया आम चुनाव वामगठबन्धन पार्टीयात दुईतिहाइ बहुमत जनतां बिउगुया कारणत यक्व दु ।

उकी मध्ये नं जनतायात महासंकत वयाच्वंगु इलय् भारतया प्रम मोदी नेपाःयात नाकाबन्दी यानाबिल, तर मोदीया नाकाबन्दीया कारणं यानाः स्वाभिमानी जनता झन संवेदनशील जुल । अथे धयागु जनतांविदेशया हस्तक्षेपयात ययेका च्वंगु मदु धकाः जनतां धैर्य जुयाः क्यनाबिल ।

खड्ग ओली नं व इलय् भारतया नाकाबन्दीया विरुद्ध अडान कयाच्वंगुलिं यानाः जनतां ओलीयात विश्वास याःगु खः । चुनावया इलय् नं शान्ति, समृद्धि व विकासया नारा ज्वनाःचुनावय् कुहां वःगु कारणं यानाः वामगठबन्धन पार्टी देश विकास यानाः क्यनाबी ला धकाः जनतां तःधंगु आश याःगु खः । तर जनतां आश याःगु व्यर्थ जुल ।

च्वय् उल्लेख याये धुन, धाथें सच्चा नेतातय्गु स्वभाव, संस्कार गथे जुइ धकाः प्रष्ट यायेधुन । झीगु देशया लागि विडम्बना न्हापां निसें धर्मकर्मया नामं समाजयात झंगः लानाच्वंपिं पुरोहितया सन्तान नेता जुयाच्वंगुलिं यानाः खः । धाथें विवेकी क्षमतावाद नेतात खःसा म्हुतुं छु धाल पुरा यानाः त्वःति ।

नेपाः १३ औं शताब्दीइ चरम विकास जूगु कारणं व इलय्या शासकत विवेकी, क्षमतावान जूगुलिं यानाः खः । झीगु देश स्वयां लिपा चीन १६ औं शताब्दीइ शक्तिशाली जुयाच्वंगु खः । शक्तिाली चीनयात नेपाः, बर्मा, भियतनाम, जापान, कोरिया दँ छकः मूल्यवान उपहार बियाः चीनया बादशाहयात खुसी यायेगु ज्या यानाच्वनी ।

सन् १७९३ साल पाखे चीनया बादशाह क्विनलङया इलय् तिनि विदेशी शक्तिं षडयन्त्र व हमला यानाः चीनयात तहस नहस यानाबिल । करिब निसः दँ लिपा डेङ्ग सियाउ पिंङ्गं चीनया आर्थिक गतिहिनया अन्त यानाः समृद्धि व शक्तिशाली जुइगु लागि पूर्वाधार विकास कार्यक्रमयात न्ह्यःने हल ।

देङ्गं पूर्वाधार विकास कार्यक्रम सफलया लागि देशया युवातयत विज्ञान, प्रविधि, अर्थशास्त्र, व्यवस्थापन विषयय् युरोप व अमेरिकाया बांबांलाःगु कलेजय् अध्ययन याके छ्वल । करिब खुगू लाख चिनिया विद्यार्थीत अध्ययन यानाः न्हून्हूगु ज्ञान विज्ञान, सीप व प्रविधियात सदुपयोग याकाः देङ्गं देशयात विकास यायां वनाच्वन ।

थौंया आधुनिक इलय् चीनं शक्तिशाली जुजुं विश्वया नम्बर १ जुइगु लँपुइ न्ह्याः वनाच्वंगु दु । तर झीगु देश धाःस नेता निसें कार्यकर्तात व कर्मचारीतन्त्र तकं अति भ्रष्ट जुया वनाच्वंगुलिं यानाः विश्वया नम्बर वान गरिब देश जुइगुलिं न्ह्याः वनाच्वंगु दु ।