इमान्दारितां नं सम्पत्ति मुंके फइ

मनूया जीवनय् नयेत्वने जक दयां मगाः । थुकिया नापनापं पुनेत वसः व च्वनेत थाय्बाय् नं माः । थ्व सकतांया लागिं कमे यायेमाल । कमे यायेत ज्या यायेमाल । थःगु सकतां आवश्यकता पूवंकेत, थः सुखी व सम्पन्न जुइत । आरामदायी जीवन हनेत धन मुंकी । धन मुनेगु मूल श्रोत लजगाः खः । थौंया सुविधा सम्पन्न समाजय् छेँजः लही उलि अःपू मजू । मचाखाचा ब्वलंकेगु। इमित ब्वंकेगु। नके त्वंके अझ इमिगु बांलाःगु भविष्यया लागिं यक्व खर्च माः । थुकिया लागिं फयांफछि आपाः ध्यबा मुंकेत स्वइ । उकिं थन इमान्दारीकथं थःगु लजगाः याइपिं म्हो । इमान्दार जुयाः ज्याखँ यायेवं धन मुंके फइमखु, बांलाक जीवन हने फइमखु, धइगु धारणा दु। तर थःगु लजगाः निष्ठापूर्वक यानाः नं सम्पत्ति मुंके फु धइगु बौद्ध ग्रन्थय् न्ह्यथनातःगु दु ।

दकलय् न्हापां बुद्धकालया छम्ह वैद्यया खँ न्ह्यथने । जीवक वैद्य बुद्धकालया छम्ह वैद्य खः । झिंखुदँ दुबलय् विद्या सयेकेत व गुरुया आश्रमय् वन । अन न्हय्दँ तक च्वन । थःगु विद्या सयेकल । अनंलि थःगु विद्या क्वचायेकाः थःगु नगरपाखे लिहां वल । थुगु इलय् वयात वया गुरुं म्हो जक लँ खर्च बियाः छ्वयाहल ।

जीवक साकेत नगर थ्यन । अन थ्यनेवं वयाके दुगु लँ खर्च नं फुत । उकिं वं थम्हं सःगु वैद्य ज्या यानाः लँ खर्च मुंकेगु विचाः यात । दकलय् न्हापां वं नगरया छम्ह सेठया छ्यं स्याःगु ल्वय् लायेकल । थुकिं लय्ताया सेठं वयात झिंखुद्वः दां दासदासी व अशोरथ नं बिल । थुगु हे ध्यबां व थःगु नगरय् याउँक थ्यंकः वल । नगरय् थ्यनेवं वं आपालं मनूतय् ल्वय् लायेकल । जीवकं राजगृह नगरया सेठया छ्यंया शल्यक्रिया यात । थुकिं वं छगू लख दां कमे यात । अथेहे बाराणसिइ सेठया पुत्रया प्वाःया शल्यक्रिया नं यात । शल्यक्रिया सफल जुइवं वयात झिंखुद्वः दां बिल । प्रजातय् जक मखु वं अज्वेन जुजु चन्द्रप्रद्योतया ल्वय् तकं लाये काबिल । उकिं वयात न्यासः गाडा नापं अन्न, भिंगु बांलाःगु दोसल्ला छज्वः नं बिल । थुकथं जीवक वैद्यं थःगु लजगाः इमान्दार जुयाः यात । थुकिं वं आपालं आपाः धन सम्पत्ति मुंकल । म्वायेत, नयेत्वने यायेत लजगाः याइगु खः । लजगाः यायेगु नं थःगु हे तरिका दइ । गुलिसिनं नोकरी याइ । गुलिसिनं ब्यापार । ब्यापार यायेगु इलय् नं गुलिं आपाः लबः कायेत स्वइ । गुलिं म्हो जक लबः कयाः ज्या याइ । इमान्दार जुयाः ज्या यानाः नं थःगु जीवन हनेफु धइगु खँ घटिकार ब्राम्हणं क्यं ।

घटिकार बुद्धकालया छम्ह ब्राम्हण खः । वया मिखां मखंपिं मांबौपिं दु। इमित लहीगु ज्या वं हे याइ । वं थः व मांबौया म्वायेया लागिं कुम्हाःया ज्या यात। व बुद्ध, धर्म व संघया शरणय् वंम्ह । ब्रम्हाचार्य नापं शील नं पालना याःम्ह ब्राम्हण खः ।

घटिकार कुम्हानं थःगु लजगाः इमान्दारकथं याः । वं चाया थलबल दयेकी । न्ह्याबलें बांलाःगु बल्लाःगु थलबल दयेकी । तर उकिया मू तइमखु। उकियात छेँखापतिकं वनाः मिउ नं वनीमखु। वं थम्हं दयेकागु दक्व थलबल छगू थासय् तया बी । थः अन च्वनी नं मखु। थः जंगलय् वनी । जंगलया सिँ घाँय् मुनी ।

म्वायेत, नयेत्वने यायेत लजगाः याइगु खः । लजगाः यायेगु नं थःगु हे तरिका दइ । गुलिसिनं नोकरी याइ । गुलिसिनं ब्यापार । ब्यापार यायेगु इलय् नं गुलिं आपाः लबः कायेत स्वइ । गुलिं म्हो जक लबः कयाः ज्या याइ ।

ब्राम्हणं बांलाःगु स्यल्लाःगु थलबल दयेकूगु खँ सकसिनं सिउ । उकिं थःत माःगु थलबल कायेत सकलें अन वइ । थःत माःगु थलबल ल्यइ । माःकथं थलबल ज्वना वनी । उकिया पलेसा थःके दुगु जाकि केँ अन तया थकी । वया निःस्वार्थ ज्याया निगम छगुलिं नां दं । वया थलबल कायेत महाजनपिं नं वइगु। इमिसं जाकि, चि, चिकं, धौ, कस्ति, साखः आदि हलंज्वलं त्वःतावनी । थःयाके बीगु छुं मदुपिंसं म्हो जक बिउसां वं छुं धाइमखु। छु बिल उकिइ हे व सन्तुष्ट । उकिं वःगु ज्वलंपाखें वं थः व थः मांबौया जीवन हनी ।

इमान्दारकथं ज्या यातकि माःगु स्वयां आपाः दइ धइगु खँ जातकय् नं च्वयातःगु दु। छगू इलय् बोधिसत्व बञ्जाःया कूलय् जन्म जुल ।  छेँखापतिकं चाया थलबल मीगु वया ज्या । वया स्वभाव शिष्ट । शीलवान नापं इमान्दारम्ह । छन्हु व छगू नगरय् थ्यन । अन छम्ह मचां सिखः छपू माल धकाः अजियात पिरे यानाच्वन । इमिके ध्यबा मदु। तर पुलांगु देमा छपाः दु। अजिं बोधिसत्वयात उगु देमा बिल । उकिया पलेसाय् मचायात सिखः छपू माग यात । बोधिसत्वं देमा स्वल । वं लुँयागु देमा धकाः सिल । थःयाके देमाया मू वंगु थलबल मदुगु खँ कन । तर अजि माने मजू । न्ह्याथेसां म्वाःल मचायात सिखः छपू जक बिउ धाल ।

बोधिसत्वं थःयाके दुगु ध्यबानापं थलबल दक्व बिल । उकिया पलेसाय् लुँया देमा काल । थःके दुगु म्हो ध्यबा व थलबल बियाः नं वं छगू लख मू वंगु लुँया देमा काल । गुलिं पूवंक ज्या सइ । गुलिं भचा जक । तर थेंजाःगु ज्या जूसां भिंगु मती तयाः यायेमाः । थुकिं थःयात माःगु इलय् ज्या बी । थःगु जक मखु। कतःयात नं फाइदा जुइ ।

बाराणसिइ छम्ह मानक दु। व गुरुया तक्षशिलाय् अध्ययन याःवन। तर वं बांलाक ज्ञान लाभ याये मफुत। छन्हु वयात गुरुं जंगलय् ब्वना यंकल । अन मन्त्र छगू ब्वंकल । ‘छं प्रहार यायेत कुतः यानाच्वन। कुतः यानाच्वन। छाय् कुतः याना च्वनागु? उगु तथ्ययात जिं सिउ। जिं सिउ।’ थुगु मन्त्रयात वं सलंसःक्व धाल । अनंलि वं मन्त्र सयेकल ।

मन्त्र वयेवं व गुरुया तक्षशिलां लिहां वल ।  वँवं वं छेँ छखा खन । अन बाय् च्वनेगु विचाः यात । अन हे च्वन । उगु हे इलय् जुजु नं थःगु भेष हिलाः चाःहिउ वल । उखेंथुखें चाःहिहिउँ जुजु व च्वनाच्वंगु छेँपाखे थ्यन । अन खुँतय्गु पुचः वल । थ्व खनाः जुजु छगू किचलय् च्वं वन । जुजुं खुँतय् चर्तिकला स्वयाच्वन । खुँतय्सं अनच्वंगु छेँ तछ्यायेगु विचाः यात । उकिं इमिसं छेँय् पिने गाः म्हुल । गाः म्हुम्हुं इपिं छेँया दुने थ्यन । थुगु इलय् छेँय् च्वनाच्वंम्ह मानकया न्ह्यलं चाल । न्ह्यलं चायाःकथं वं थःम्ह गुरुं स्यना बिउगु मन्त्र ब्वन । ‘छं प्रहार यायेगु कुतः यानाच्वन । कुतः यानाच्वन । छाय् कुतः याना च्वनागु? उगु तथ्ययात जिं सिउ ।’

थ्व खँ तायेवं खुँत ग्यात । इपिं अनं बिसिउँ वन । थ्व सकतां ज्याखँ जुजुं स्वयाच्वंगु जुयाच्वन । जुजु नं लिहां वन । कन्हय्कुन्हु सुथ न्हापां जुजुं मानकयात सःतके हल । मानक जुजुयाथाय् वन । वया ज्या खनाः जुजु लय्ताल । जुजुं वयात द्वःछि दां बिल । वपाखें मन्त्र नं सयेकल । लिपा वयात सेनापति पद तकं बिल । थन मानक पूवंक ज्या सःम्ह मखु। तर वं निःस्वार्थ भावं थम्हं सःगु मन्त्र ब्वन । थुकिं यानाः छेँय् खुँ वये मफुत । उकिं यानाः वयात जुजुपाखें यक्व धन लाभ जुल ।

ज्या खँ यायेगु तःधंगु खँ मखु। थम्हं सःगु ज्याखं बांलाःक यायेगु हे तःमि नापं तःधं जुइगु खः ।

सुनिता मानन्धर

च्वमिया मेमेगु

• धैर्यवान कुम्भघोषक
• गबलें फुना मवनीगु सम्पत्ति !
• ऋद्धि व ऋद्धिवान
• प्रव्रजित, गृहस्थी व भोजन दान
• अकुशल कर्मया विपाक