४ नम्बर प्रदेशपाखें छु सयेकेगु ?

मुलुकया न्हय्गू प्रदेश मध्ये ४ नम्बर प्रदेशया नां गण्डकी प्रदेश तयेगु ज्या जूगुयात नेवाः नापं आदिवासी जनजाति व उत्पीडित समुदाय नाप नापं पहिचानवादीतय्सं गम्भीर रुपं कासें थःथःगु कथं विश्लेषण यानाच्वंगु दु । प्रदेशया नां गण्डकी तये धुंकाः आः मेमेगु नां तये ल्यं दनिगु न्यागू प्रदेशया नां नं उकथं हे खुसि बाय् प्रकृतिया नां तइगु सम्भावना अप्वया वल धकाः थुइकेगु याना हयाच्वंगु दु ।

नेवःतय्सं नं ४ प्रदेशया नां गण्डकी धकाः तःगुपाखें यक्व खँ सयेका कायेमाःगु अवस्था दु । पहिचानवादीतय्सं ला आः प्रदेशया नां तयेगु खँय् पिने जक हालां मजिल मूल रुपं राजनीतिक दलतय्गु हे ल्हातय् धकाः थुइकेगु नापं उकिया नितिं आवंनिसें हे माःगु कथं लबिङ यायेगु, दबाबया नितिं तयार यायेगुनिसें कन्हय् वना माल धाःसा सशक्त कथंया आन्दोलन यायेगु निंतिं नं तयार यायेमाः ।

उकिया नितिं आःया अवस्थाय् पहिचानया मुद्दाया सवालय् राजनीतिक दलतय्सं गुकथं प्रदेशया नां तयेगु यात छगू कथं निषेध यानाः खुसिया नां तया वन अले इमिगु रणनीति छु जुयाच्वन धकाः थुइकेमाः । ४ नम्बर प्रदेश धइगु गुरुङ व मगःतय्गु बाहुल्यता दुगु अले आदिवासी जनजातितय्गु बहुमत दुगु प्रदेश खः ।

झिंछगू जिल्ला लानाच्वंगु थुगु प्रदेशय् मुक्कं ६० म्ह सांसदत दु । निम्ह नयाँ शक्तियापिं खःसा मेपिं तत्कालिन एमाले व माओवादी अर्थात आःया नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा), नेपाली कांग्रेस अले राष्ट्रिय जनमोर्चाया सांसदत खः । प्रदेशया नांया सन्दर्भय् चुनाव जूगु अवस्थाय् नयाँ शक्ति पार्टीयापिं निम्ह सांसदतय्सं तमुवान गण्डकी प्रदेशय् मतदान याःगु खःसा नेकपा, कांग्रेस व चित्रबहादुर केसीया नेतृत्वय् दुगु राष्ट्रिय जनमोर्चाया सांसदतय्गु छगू हे थासय् मत गण्डकी प्रदेशय् वन ।

अझ स्पष्ट जुइमाःगु खँ छु धाःसा राय सुझाव संकलन समितिं ला जनप्रतिनिधि नापं छुं छुं मनूतय्त मुंकाः जक राय सुझाव काःगु खः । गण्डकी प्रदेश तयेमाः धकाः बहुमतं धाःगु मदुसां नं उमिसं यक्व मत अर्थात बढी मतया आधारयात न्ह्यःने तयाः तिहाई बहुमतं निर्णय याःगु दु ।

उकिं गण्डकी प्रदेश धकाः दुई तिहाई सिबें अप्वः मत वनाः पारित जुल । ४ नम्बर प्रदेशया संसदं प्रदेशया नां व राजधानीयात कयाः राय सुभाव कायेगु समिति दयेकूगु खःसा उगु समितिपाखें काःगु सुझाव कथं ४५ प्रतिशत जनतां गण्डकी प्रदेश धकाः नां तयेमाःगु अले ३४ प्रतिशतं तमुवान मगरात प्रदेश नां तयेमाःगु नापं ९ प्रतिशतं धौलागिरी व गोरखा नां तयेमाः धकाः मत बिउगु खः ।

संसदया समितिं हे तयार याःगुु रिपोर्टया आधारय् स्वल धाःसा बहुमत जनतां गण्डकी नां तयेमाः धाःगु मदु । बहुमत जनतां ला गण्डकी नापं तमुवान मगरातयात स्वाकाः ति धकाः मत बिउगु खनेदु । तर नं संसदं पारित यानाः अन्ततः गण्डकी धकाः नां तयेगु ज्या याःगु दु । अझ स्पष्ट जुइमाःगु खँ छु धाःसा राय सुझाव संकलन समितिं ला जनप्रतिनिधि नापं छुं छुं मनूतय्त मुंकाः जक राय सुझाव काःगु खः ।

गण्डकी प्रदेश तयेमाः धकाः बहुमतं धाःगु मदुसां नं उमिसं यक्व मत अर्थात बढी मतया आधारयात न्ह्यःने तयाः तिहाई बहुमतं निर्णय याःगु दु । छगू कथं धायेगु खःसा थ्व जनताया मतया अःखः संसदं निर्णय याःगु अवस्था खनेदु । प्रदेशया सांसदतय्सं राजनीतिक पार्टीया ह्वीप नालाः जनताया भावना कथं पहिचानया आधारय् तमुवान मगरात भूगोलया आधारय् गण्डक तकं स्वाकाः तमुवान मगरात गण्डकी धकाः बहुपहिचान नां तयेगु ज्या तकं मयात ।

थुगु प्रदेशय् स्वयेगु खःसा आदिवासी जनजातित सकलें हे तमुवान मगरात नां तयेमाः धकाः अभियानय् न्ह्याः वंगु खः । छगू कथं आन्दोलन तकं न्ह्याकूगु खः । तर पोखराय् च्वंपिं नेवाःतय्सं धाःसा थुकी साथ बिउगु खने मदु । पोखराया नेवाः संगठनया छुं छुं नेतात
ला गण्डकी प्रदेशया पक्षय् वंगु खने दत ।

अले मेमेगु जिल्लाया नेवाःत धाःसा आदिवासी जनजातिया मंकाः माग कथं तमुवान मगरात प्रदेश नां तयेमाः धकाः आन्दोलनय् हे सक्रिय जूगु खने दत । मुलुकय् न्हय्गू प्रदेशया चुनाव धुंकाः प्रदेशया नांया सवालय् दकलय् न्हापां ६ नम्बर प्रदेशया नां कर्णाली प्रदेश धकाः तःगु दु । कर्णाली प्रदेश धइगु तत्कालिन एमाले व माओवादी केन्द्रया दुई तिहाइ बहुमत प्रदेश सांसदत दुगु प्रदेश खः ।

उकिसनं जनयुद्धया कालंनिसें जाति, भाषा, संस्कृति, भाषाया विभेदयात अन्त्य यायेमाः धकाः पहिचानया आधारय् प्रदेशया नां तयेमाः धकाः सः तया जनतायात संगठित याना वयाच्वंगु तत्कालिन नेकपा माओवादी केन्द्रया मुख्यमन्त्री दुगु प्रदेश खः ।

माओवादी केन्द्रया महेन्द्रबहादुर शाही मुख्य मन्त्री जुयादीगु प्रदेशय् हे सर्वसम्मति कथं प्रदेशया नां खुसिया नामं तयेगु ज्या याःगु धइगु माओवादी केन्द्र आः पहिचानया आधारय् प्रदेशया नां तयेगु पक्षय् मदु धकाः क्यंगु नां पार्टीया नेता कार्यकर्ता नापं समर्थकतय्त तकं पहिचानया मुद्दायात ल्ह्वनाः अर्थ मन्त धकाः सन्देश बिउगु खः धकाः थुइकेमाः ।

अनं लिपा ४ नम्बर प्रदेशया नां नं खुसिया नामं तयेगु ज्या याःगु दु । तत्कालिन एमालेया जनजातिया नेता धकाः म्हसिउम्ह नापं न्हापांगु संविधानसभाय् ला झन पहिचानया मुद्दायात ज्वनाः जनजाति सभासद्या ककस तकं निर्माण यानाः सशक्त कथंया भूमिका म्हितादीम्ह पृथ्वी सुब्बा गुरुङ हे मुख्यमन्त्री जुयाच्वंगु प्रदेशया नां पहिचानया आधारय् मतसे खुसिया नामं तःगु धइगु वास्तवय् तत्कालिन एमाले दुने नं पहिचानया मुद्दा ल्ह्वनेगुया अर्थ मंत धकाः क्यनेगु कथंया योजना सहितया ज्या याःगु खनेदु ।

६ नम्बर प्रदेश व ४ नम्बर प्रदेशया नां छुं जाति, समुदायया माग कथं मखुकि खुसिया नामं तयेगु ज्या गुकथं यात थुकिं मेमेगु प्रदेशय् नं आः पहिचानया आधारय् नां तयेमाः धकाः पार्टी दुने व पिने सः तयेगुया अर्थ मदु धकाः क्यनेगु अले भचा भचा हालाजूपिंत नं छगू कथं ख्यायेगु कथंया रणनीति सहितया थुगुसी प्रदेशया नां तयेगु ज्या यात धकाः थुइकेमाः ।

४ नम्बर प्रदेशया नां गण्डकी धकाः गुकथं नां तल आः ३ नम्बर प्रदेशया नांया सवालय् नं नेवाः नेवाःतय्त विभाजित यायेगु, नेवाः व जनजातियात विभाजित यायेगु अले आदिवासी जनजाति नापं उत्पीडित समुदाय एकता जुया वन धाःसां नं बहुमत मदु धकाः पहिचानया नांया अःखः वनीगु सम्भावना यक्व दु धकाः थुइकेमाःगु अवस्था दु ।

उकिं थ्व इलय् नेवाः नेवाः ल्वानाः मखु जानाः अले आदिवासी जनजाति नापं उत्पीडित समुदाय छधी जुयाः ३ नम्बर प्रदेशया नां पहिचानया आधारय् तयेगु नितिं न्ह्याः वनेमाः धकाः ४ नम्बर प्रदेशं स्यना बिउगु दु ।

३ नम्बर प्रदेशय् आदिवासी जनजातित बहुमत दु धकाः थुइकाः थ्व इलय् आदिवासी जनजातित जाना वने मफुत धाःसा हाकनं ‘फुटाउ र शासन गर’ नीति ज्वनाः शासकत न्ह्याः वनीगु निश्चित दु । उकिं नेवाःत नापनापं आदिवासी जनजातितय्सं ४ नम्बर व ६ नम्बर प्रदेशपाखें सयेकाः न्हूगु कथंया रणनीति दयेका वनेमाः ।

 

सम्बन्धित बुखँ

LEAVE YOUR COMMENTS