ने. सं. ११४४ कौलाथ्व चौथी -

भूउपग्रह छ्वयेगु खँय् विवाद

अन्तरीक्षय् नेपाःया थःगु हे भूउपग्रह छ्वयेगु तयारी

येँ – नेपाःपाखें अन्तरीक्षय् प्रक्षेपण यायेमाःगु भूउपग्रह सरकारया हे निगू निकायतय् असझदारीं यानाः अन्यौलग्रस्त जूवंगु खँ सीदुगु दु।
अन्तरिक्षय् नेपाःयात बियातःगु निगू थासय् नेपाःया थःगु हे भूउपग्रह तयेगु लागिं सरकारया हे निगु निकायतय्सं थःथःगु हे कथंया पहल यायेवं थ्व अन्यौल पिहां वःगु खः।

छुं दँ न्ह्यवंनिसें नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणं अन्तरिक्षय् नेपाःया थःगु हे भूउपग्रह छ्वयेगु तयारी यानाच्वंगु खः। आः थ्वहे दथुइ विज्ञान तथा प्रविधि अनुसन्धान प्रतिष्ठान (नास्ट) पाखें नं नेपाःया थःगु हे भूउपग्रह छ्वयेगु लागिं विदेशी साझेदार संस्था माल धकाः विज्ञापन पिकायेवं दुने दुने जक न्ह्यानाच्वंगु अन्यौल सार्वजनिक जूगु खः।

नास्टपाखें जापानया क्युटेक नांगु संस्थालिसे जानाः भूउपग्रह छ्वयेगु तयारी याःगु दु। नास्टं मेगु दँया अगष्ट महिनाय् नेपाःया भूउपग्रह छ्वयेगु जुइ धकाः घोषणा समेत यायेधुंकूगु दु।नास्टपाखें थ्व तयारी याःगु खनाः दूरसंस्थान प्राधिकरण धाःसा अजूचाःगु दु। थःपिंसं पहल यानाच्वनागु दयेक दयेकं नास्ट न्ह्यःने वःगुलिं थ्व तप्यंक हे थःपिनिगु ज्याय् हस्तक्षेप जुल धकाः द्वपं बिउगु दु।

उखे नास्ट धाःसां भूउपग्रह छ्वयेगु धइगु विशुद्ध विज्ञानसम्बन्धी ज्या जूगु कारणं थ्व ज्या थःपिंसं हे यायेगु खः धकाः दावी याःगु दु।
सरकारया हे निगू निकाय दथुइ थज्याःगु महत्वपूर्ण ज्याय् समन्वय मजूगु खनाः मन्त्रालयया पदाधिकारीत अजूचायाच्वंगु खँ धाःगु दु।
आः सञ्चार मन्त्रालयं दकलय् न्हापां थ्व विवाद निं समाधान यायेत पहल याइ धाःगु दु। मन्त्रालयं विवाद दुसां नं भूउपग्रह छ्वयेगु नेपाःया ग्वसाः प्रभावित मजुइगु दावी नं याःगु दु।

थःगु भूउपग्रह दुसा छु जुइ ?

अन्तरीक्षय् संसारया फुक्क हे देशयात भूउपग्रह तयेगु लागिं स्थान छुटे यानाः बियातःगु दइ। थनिं ३५ दँ न्ह्यः अन्तर्राष्ट्रिय दूरसञ्चार संस्थानं नेपाःयात नं निगः भूउपग्रह तयेगु लागिं स्थान छुटे यानाः बिउगु खः। तर नेपालं थःगु क्षमता मदुगु कारणं यानाः थःगु भूउपग्रह छ्वये धाःसा मफयाच्वन।

थ्वया दथुइ नेपाःयात बियातःगु स्थान बालं कायेगु धकाः नं छुं तःधंगु देशतय्सं ‘अफर’ याःगु खः, तर नेपालं स्वीकार मयाः। नेपाःयात भूउपग्रह तयेगु लागिं बियातःगु म्याद फुइत्यंगुलिं थनिं निदँ न्ह्यः नेपालं स्वदँया लागिं उगु म्याद थपे याःगु खः। आकिवं थपे याःगु म्याद नं फुइत्यंगु दु।

यदि अन्तरिक्षय् नेपाःया थःगु हे भूउपग्रह दत धाःसा नेपालं ब्रोडब्याण्ड न्यायेगु लागिं दँय्दसं खर्च यानाच्वंगु २ अर्ब तका दां बचे जुइ। तर अन्तरीक्षय् छगः मध्यमस्तरया जक भूउपग्रह छ्वयेगु लागिं नं नेपालं ३० अर्ब तका दां खर्च याये माली। थ्व दां जापानी संस्थां ग्वाहालि यायेगु धाःगु दु।