अपराधीया मुक्ति, गणतन्त्रया शक्ति

मुलकय् ११ क्वःगु गणतन्त्र दिवस हनेगु ज्या क्वचायेकूगु दु । निसः पीदँया शाह सत्तायात वांछ्वयाः मुलुकय् गणतन्त्र स्थापना जुल । गणतन्त्र जूगु हे कारणं छगू इलय् राज्यय् सशस्त्र आन्दोलन यानाः द्वलंद्वः मनूतय्गु प्राण अकालं वंगु स्पष्ट दु । आःया इलय् उगु हे राज्य विद्रोह यानाः सत्ताय् थ्यंकेफुगु छगू पक्ष उगु ईया विद्रोही शक्ति माओवादीत खः ।

मुलुकय् गणतन्त्रया आपालं अभ्यास लिपा निगू राजनीतिक शक्ति नेकपा एमाले व माओवादी केन्द्र आः छगू हे राजनीतिक पार्टी दुने समाहित जुयाः देय्या दकलय् तःधंगु राजनीतिक पार्टी जुइत नं सफल जुइधुंकूगु दु । थुलिमछि राजनीतिक उपलब्धि लिपा नं आम जनतां गणतन्त्रया नामय् छु उपलब्धि जुल धकाः न्ह्यसः तयेगु ज्या दिकूगु मदुनि ।

मुलुकय् आः वामशक्तिं शासन न्ह्याकाच्वंगु दु । तर थ्व परिवर्तित शक्तिया राज्य संचालनं आम जनतायात परिवर्तनया आभास बी मफुगु वास्तविकता खः । राज्यया राजनीतिक स्थिति परिवर्तन जूसां सत्ता शासन न्ह्याकाच्वंपिनिगु मानसिकता हिले मफुगु कारणं मुलुकय् अमन चयन कायम जुइगु स्वयां नं अनियमितता व आर्थिक भ्रष्टाचार न्हापा स्वयां ग्यानापुक्क अप्वयाच्वंगु आभास जुयाच्वंगु दु ।

मुलुक गणतन्त्र जुइधुंकाः आम मनूया स्थिति छु गज्याःगु परिवर्तन वल धयागु न्ह्यसःया लिसः अथें तिनि । तर राज्य सत्ताय् थ्यंपिं राजनीतिक पार्टीतय्सं याना वयाच्वंगु गतिविधि मुलुकय् परिवर्तन खास राजनीतिक पार्टी दुने हे जक वःगु खः धयागु खँ विश्वासय् हिला वनाच्वंगु दु ।

प्रधानमन्त्री ओलीं भ्रष्टाचार आः सह्य जुइ मखु धायेगु याःसां सरकारी सयन्त्र दुनेया मनूतय्सं ब्यापककथं आर्थिक अनियमितता यानाच्वंगु, भ्रष्टाचारयात खने मदयेक तिबः बियाच्वंगु यथार्थ आः नं समाचार जुयाः पिदनाच्वंगु हे दनि ।
मुलुक गणतन्त्र जुइधुंकाः आम मनूया स्थिति छु गज्याःगु परिवर्तन वल धयागु न्ह्यसःया लिसः आः नं अनुत्तरित हे तिनि ।

तर राज्य सत्ताय् थ्यंपिं राजनीतिक पार्टीतय्सं याना वयाच्वंगु गतिविधि मुलुकय् परिवर्तन खास राजनीतिक पार्टी दुने हे जक वःगु खः धयागु खँ विश्वासय् हिला वनाच्वंगु दु । मुलुकया न्हूगु संविधानं विविध जातिया मनूतय्गु थ्व देशय् उमिगु पहिचान हे न्हंका बिउगु दुसा मुलुकय् राजनीतिक परिवर्तनया कारकतत्व जुयाच्वंगु समावेशीया मुद्दायात हे वाय्त्यः फ्वाय्त्यः याना बिउगु दु । थौं संविधानत बहुसंख्यक जनता पहिचानविहिन जुयाच्वंगु दु ।

हरेक ख्यलय् छगू हे जाति व वर्गया मनूतय्गु हालिमुहालि जुयाच्वंगु दु । समानुपातिक समावेशी आः राजनीतिक पार्टीतय्गु निंतिं मात्र भाषणया विषय जुयाच्वंगु दु । बहुमतीय सरकार नीस्वने फयेवं थःपिनिगु खँ हे सर्वेसर्वा जूगु व थःपिनिगु न्ह्याथेंज्याःगु ज्या व निर्णययात सुनां नं हाथ्या बी मफइगु मान्यता थुमिसं कयातःगु दु ।

गणतन्त्र प्राप्ती थेंज्याःगु महत्वपूर्ण दिंयात तकं सार्वजनिक विदा मबिसे थुकिया महत्वयात हीन यायेगु ज्या आःया बहुमतीय सरकारं यानाच्वंगु दु । राष्ट्रप्रमुख जुयाच्वंम्ह राष्ट्रपतिया सार्वजनिक ब्यवहार न्हापाया जुजु महाराजापिनिगु स्वयां झन उत्ताउला जुजुं वयाच्वंगु दु ।

गणतन्त्र दिवसया लसताय् जूगु सार्वजनिक ज्याझ्वलय् राष्ट्रपतिं पंचायतकालीन इलय् जुजुपिंसं स्वये थें विविध जातिपिनिगु सांस्कृतिक झाँकी व प्याखं स्वयेगुली मग्न जुयाच्वन, उखेर सुरक्षाया नामय् ब्यस्त सतकय् यातायात पना बीवं द्वलंद्वः मनूत सतकया दथुइ बन्दी थें च्वनेत बाध्य याना बिल ।

थुकिया लिच्वः नेपाःया प्रशासनिक क्षेत्र व स्कुलय् वनेत गाडीइ च्वनाः लँ चालीगु पियाच्वने मालेवं उमिगु निर्धारित स्कुल ई गुकथं सितिं वन धकाः लेखाजोखा याइगु सुनां ? सलंसः मनूत इलय् थःपिनिगु ज्याकुथि थ्यंके मफयेवं राष्ट्रं गुलि हानी नोक्सानी फयेमाल धयागु बिचाः तकं सुयां वंगु दु कि धयागु न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक हे जुल ।

झिदँ फुनाः झिंछदँ क्यंगु गणतन्त्र दिवसय् सरकारं बिउगु न्हापांगु उपहार हे सर्वोच्च अदालतं दोषी ठहर यानाः जेलय् कुनातःम्ह मनूयात वयागु ल्यं दनिगु सजाँय माफी धकाः जेलं त्वःता बिल । खय्त ला न्हापा जुजुया बुदिंया लसताय् अथे जेल जीवन हनाच्वंपिंत जुजुया ‘निगाहं’ ल्यं दनिगु सजाँय माफी बीगु चलन मदुगु मखु ।

तर आःया इलय् छम्ह अज्याःम्ह मनूयात जेल सजाँय माफी धकाः त्वःताहल, उम्ह मनू दोषी खः धकाः सर्वोच्च अदालतं फैसला न्यंके धुंकूगु खःसां राजनीतिक शक्तिया लिधंसाय् नेपाःया कानूनयात हे हाथ्या बियाः स्वतन्त्ररुपं चाःहिलाच्वंगु खः । उलि जक मखुसें वयात सजाँय न्यंकूम्ह न्यायाधीशयात हे भौतिक कारवाही यायेगु धकाः सार्वजनिक सभाय् तकं न्ववायेत लिफः मस्वल ।

आःया इलय् नं जेलं पिहां वयेसातं थःत सजाँय बीत सनाच्वंपिं मनूतय्त ‘त्वःते मखु’ धकाः नुगः खँ तःगुयात सार्वजनिक संचार माध्यमतय्सं प्रचार नं याये लाकल । जनयुद्धया ताकाय् जूगु सशस्त्र गतिविधियात कयाः न्याय संगतरुपं कारवाही जुइमाःगु खँय् सुयां निता बिचाः दइ मखु ।

आपालं माओवादीया नेतातय्त राज्य विद्रोहीया मुद्दा उगु इलय् न्ह्याकूगु नं खःसा आः अज्याःपिं किटानी जूपिं मनूत प्रधानमन्त्री निसें राज्यया विविध महत्वपूर्ण पदय् च्वनाः ज्या याना च्वनेधुंकूगु दु ।तर उगु इलय् थुकथं हे किटानी जाहेर जुयाः सर्वोच्च अदालतं तकं हत्याया दोषी करार यायेधुंकाः हाकनं वयात हे राज्यपाखें छुटकारा बीगु धयागु मुलुकय् दयाच्वंगु विधिया शासनयात हाथ्या बीगु ज्या जूवंगु दु ।

बहुमत व राज्यशक्तिया लिधंसाय् न्याय प्रणालीयात हे हाथ्या बीगु ज्या जुयावन धाःसा मुलुकय् झन हे अराजकता व अशान्ति ब्वलने फइ धयागु चिन्ता हरेक सचेत नागरिकतय् जुइगु स्वाभाविक हे खः । राज्यशक्तिया लिधंसाय् मनमानीकथं ज्या जुयावन धाःसा अन तानाशाही प्रवृत्ति नं न्ह्याः वइगु खँय् इलय् हे बिचाः जुइमाः ।

गणतन्त्र राज्यया स्थापना आम जनताया मौलिक अधिकार व शान्तिपूर्वक म्वाये दइगु अधिकारया सुरक्षण खः । थःपिनिगु पहिचान व आत्मगौरव सहितया जीवन यापन अधिकारया निंतिं हे मनूत शहीद जुइगु खः । तर राज्यं जनताया अधिकार सुनिश्चित यायेगु थासय् थःपिनिगु बहुमतीय अहंकार ब्वयेगु ज्या जुयावन धाःसा मुलुकया भविष्य सुनिश्चित यायेगु निंतिं हानं नं अधिकारया निंतिं ल्वापु मजुइ धकाः धाये फइ मखु ।