किपू लाय्कू अस्तित्वय् हयेगु कुतः
येँ(रासस)÷करिब निसःत्या दँ न्ह्यः दुनाः भग्नावशेषतकं लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु किपू दरवार (लाय्कू) हाकनं अस्तित्वय् हयेगु कुतः शुरु जूगु दु । किपूया दकलय् तःधंगु व महत्वपूर्ण सम्पदाकथं कयातःगु किपू लाय्कू ताःईतक नं राज्यपाखें ध्याकुनय् लानाच्वंगुलिसें स्थानीयवासीया अतिक्रमणय्तकं लानाः लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यंगु खः ।
किपू डाँडाया दकलय् च्वय् च्वंगु ब्वय् दुगु उमामहेश्वर देगःलिसें किपू लाय्कूयात न्हापायागु थें हे दयेकेमाःगु माग सम्पदापे्रमीतय्सं स्वदँ न्ह्यःनिसें याना वयाच्वंगु खः । थ्वहे कथं किपू नगरपालिकां किपू लाय्कूया छुं ब्व दयेकेत बजेटतकं फ्याःगु खः । वहे कथं परम्परागत दाचि अप्पा व मध्यकालीन शैलीया झ्याः खापा प्रयोग यानाः पुनःनिर्माणया ज्या न्ह्याकूगु दु ।
किपू नगरपालिका १ या वडाअध्यक्ष हिरालाल महर्जनयाकथं नगरपालिकां विनियोजन याःगु करिब स्वंगू करोडया बजेटय् किपू लाय्कू पुनःनिर्माण जुयाच्वंगु दु । नगरपालिकां वि.सं. २०७७ मंसिरय् किपू लाय्कू पुनःनिर्माण यायेगु धासें थ्व सम्बन्धी प्रमाण दुसा नगरपालिकायात बीत धासें सार्वजनिक सुचं जारी याःगु खः । व हे बमोजिम महर्जनसहितया १६ म्ह स्थानीयवासीं लाय्कू दरवारसम्बन्धी ऐतिहासिक दस्तावेज व तस्वीर नगरपालिका समक्ष पेश याःगु खः ।
उकी सन् १८५५ य् नेपाः वःम्ह पश्चिमा यात्री हेनरी वल्डफिल्डं लाय्कूया भग्नावशेषसहित तयार याःगु स्केच नं दुथ्याः । पंचायती व्यवस्था लागू जुइधुंकाः किपूया लाय्कू लागा व उगु तजाःगु थासय् च्वंगु उमामहेश्वर देगः व उकिया जःखःया लागायात कःघानाः लाय्कू गाउँ पंचायत दयेकूगु खः । वि.सं. २०५४ य् नगरपालिका जुइधुंकाः उगु लागायात वडा नं. १ व २ कायम याःगु खः ।
आः दयेकेत्यंगु लाय्कू नं पुलांगु हे आकारय् सम्भव मजूसां उकिया छगू अंश निर्माण जुइगु जानकारी किपू लाय्कूया विशेष जानकार शुद्धरत्न महर्जनं कनादिल । ‘पुलांगु किपू लाय्कू लागा दुने २१ खा छेँ निर्माण जुइधुंकूगु दु’ वय्कलं धयादिल ।
महर्जनयाकथं किपूया लाय्कू नेपाल संवत् ८०१ य् श्रीनिवास मल्लं निर्माण सम्पन्न याःगु धइगु धापू दु । उगु लाय्कू वि.सं. १८२२ य् किपू व गोर्खा फौज दथुइ जूगु ल्वापुया इलय् ध्वस्त जूगु जानकारतसें धाःगु दु । वयां लिपा राज्यं तर्कराज गुरुराज पण्डितयात उगु थाय्या रेखदेख यायेगु आदेशसहित विर्ता बिउगु महर्जनं कनादिल ।
लिपा पण्डितं लाय्कू लागा अतिक्रमति जुयाच्वंगु धासें सरकारय् उजुरी तःगु इतिहासय् नं लुया वःगु महर्जनं धयादिल । छुं दशक न्ह्यःतक दरवारया प्यखेरंया पःखाः खनेदुगुलिइ आः छसिकथं अतिक्रमित जुया वनाः निजी छेँखात निर्माण जुइधुंकूगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS