नेकपाया संकटय् व्यक्तिवादी चरित्रया भूमिका

गृहमन्त्री रामबहादुर थापा बादलया खँ न्यन धाःसा कम्युनिस्ट नेता मखसें पूरा हे पंचायतकालया गृहमन्त्रीया झझल्को खनेदु। हाकनं नकनिति पिहां वःगु देव गुरुबया अन्तर्वार्ता न्यन धाःसा सत्तारुढ दलया सचेतक मखसें विपक्षी कम्युनिस्ट नेताया भाय् व लवज पिहां वः । थ्वय्कःपिं निम्हं जनजातिया मनू खः, अले माओवादी जनयुद्धकालय् सना जूपिं नेतात नं खः । हाकनं लिपा वनाः सैद्धान्तिक ल्याखं वैद्य माओवादीइ च्वनाः लिपा प्रचण्डया माओवादीइ दुहां वःपिं खः । २०४७ सालया संविधानय् संसद विघटन जूसां सभामुख व उपसभामुख पद दयाच्वनीगु व्यवस्था यानातःगु मतलब हे संसद मदुगु इलय् नं जुजुं थःयसें पावर एक्सरसाइज याये मफयेक जनताया प्रतिनिधि नं तयातयेमाः धकाः दयेकातःगु खः । तर अबलय् सभामुख जुयाच्वंम्ह तारानाथ रानाभाट पदय् च्वनाच्वंबलय् सत्ताया दास जुल । थः पासापिं थें तुं सतकय् संसद च्वनेत वयात पदं हे चिनाबिल । थुलिजक मखु, सत्ताया दास जुयाः हे भटटट….धकाः न्ववानाः सिधया वन । अबलय् उपसभामुख चित्रलेखा यादव खः । उपत्यका बन्द जूबलय् वय्कःया कायया मोटरसाइकलया ताःचा कांग्रेस कार्यकर्तां हे लाकाबिल ।

थ्व दसु स्वल धाःसा सत्ता व पदया राजनीति गुज्वःगु खः धइगु थुयावइ । थ्व ल्याखं मस्वसे थौंकन्हय् गुज्वःगु कम्युनिस्ट पार्टी गय् जुल, गुज्वःगु कांग्रेस पार्टी गय् जुल धकाः धाइपिं मनूत झीसं त्वाः त्वालय् नापलाः । वास्तवय् आः ला राजनीतिया अर्थ म्हिगःया नीति, विचार, सिद्धान्त, आदर्श व मूल्य व मान्यता मखये धुंकल । आः न्ह्यानाच्वंगु धइगु ला माख पोलिटिक खः, सत्ता राजनीति खः । कम्युनिस्टया समाजवाद वा कांग्रेसया लोकतान्त्रिक समाजवादया खँ त्वःताः देय्या संविधान, ऐनकानूनकथं हे देय् न्ह्यायेमाः धकाः स्वयेबलय् नं आः राष्ट्रपति हे राष्ट्रपति मखसें पार्टीया गुटया मनू राष्ट्रपति जुयाच्वंगु, प्रधानमन्त्री हे प्रधानमन्त्री मखसे पार्टी दुनेया गुटया नायः जुयाच्वंगु, सभामुख नं सभामुख मखसे प्रचण्डया मनू जूगु अले विपक्षी दलया नेता नं विपक्षी दलया नेता मजुसें सत्तानाप भागबण्डा मिले जूसा ठीक जू, मखुसा ओलीया मनू नियुक्ति यायेत थःपिं संवैधानिक परिषद्या मिटिङ्गय् छाय् हाजिर बुझे याःवनेगु धकाः च्वनाच्वंगु नं झीसं खँ हे खं ।

न्हापा न्हापा अफिसय् अबु पियन, काय हाकिम जुयाः नं व हे पदया ल्याखं ज्या चले जुयाच्वंगु अफिस नं झीसं खना हे वयाच्वनागु खः । मनू रामबहादुर, श्यामबहादुर न्ह्याम्हं जुइफु, छेँय् कलाः, कायम्ह्याय् दुपिं हे खः । अथेसां अफिसय् पदय् च्वनाच्वंगु जुसेंलि वं नं पदकथंया यायेमाःगु ज्या यन्त्रवत् याइ धाःसा मेपिंसं नं उकथं हे व्यवहार याइ । थुलि नियम पुरा जुल धाःसा ज्या जुइ धकाः उलि नियम पुरा जुल धाःसा खुरुखुरु ज्या जुइ, मखुसा जुइमखु। मानौं अन मनू मखु, मेशिन च्वनाच्वंगु थें च्वं । न्ह्यागु अफिसय् निवेदन दर्ता याः वं सां काः । हाकिमया तोक हे म्वाः । मिले हे मजूगु निवेदन जुल धाःसा जवाफ वइ । आःला पदकथंया ज्या याइपिं मनूत मखसें थःगु हे आनीबानी, स्वभाव व व्यवहार दुपिं मनूतसे पद क्याप्चर यानातःगु थें खनेदयाच्वन ।

थुकथं राष्ट्रपतिनिसें कयाः पियनतक चरम व्यक्तिवादी चरित्रया कारणं हे वर्तमान नेपाःया सत्ता व राजनीतिइ संकट खनेदुगु खः । थुगु संकटं यानाः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाःयात गुगु समृद्धिया लँपुइ यंके धाःगु खः, व वास्तवय् झ्वाकलय् दुन धकाः धाइपिं मनूत नं दु। तर चीनं रेल हयेगु खँ जक मखु, चुच्चे नक्साया सवाल तक तंकाः नेपाल व भारत थ्व हे सरकारया अवधिइ मिले जुइधुंकूगु दु। जःखःच्वंगु देय्तसें हे नेपाःयात दानदक्षिणा बियाः म्वाकातयेगु तर थःगु तुतिं गुबलें चुइके मबीगु यानाः दयेकातःगु दुसा थन सु वयाः देय्यात समृद्ध याइगु खः ? थ्व खँ हे पत्याः यायेबह मजू । उकिं थ्व खँ सिउपिंसं क्वँय् छकूचाय् खिचा ल्वाये थें ल्वाइ धकाः धाःसा थुकी अजूगति चायेमाःगु मदु ।

थौंकन्हय् गुज्वःगु कम्युनिस्ट पार्टी गय् जुल, गुज्वःगु कांग्रेस पार्टी गय् जुल धकाः धाइपिं मनूत झीसं त्वाः त्वालय् नापलाः । वास्तवय् आः ला राजनीतिया अर्थ म्हिगःया नीति, विचार, सिद्धान्त, आदर्श व मूल्य व मान्यता मखये धुंकल । आः न्ह्यानाच्वंगु धइगु ला माख पोलिटिक खः, सत्ता राजनीति खः ।

वास्तवय् नेपाःया राजनीतिइ खड्ग ओलीया उदयया खँ स्वयेगु खःसा इतिहासय् फलानाम्ह मनूया उदय व पतनया इतिहास ब्वनेथें खनेदइ । झापा आन्दोलनया जगय् नेकपा माले धइगु दुगु खःसां झापा आन्दोलनय् संपिं मनूत जेलय् दुने लात। पिने भूमिगत च्वनाः दयेकूपिंसं हे नेकपा मालेया संगठन याःगु खः । जेलय् दुने च्वंपिं मनूतसें पिने संगठन याये फइगु व संगठनय् ल्हाः दइगु खँ नं मजुल । थथे जूबलय् न्यखु जेलय् सुरुब म्हुयाः पिहां वःम्ह सीपी मैनाली हे महासचिव जुयाः २०३५ सालय् पार्टी नीस्वंगु खःसा ४ दँ लिपा हे वय्कः अपदस्थ जुयाः झलनाथ खनाल महासचिव जुल । मुक्ति मोर्चा धइगु पत्रिका पिकयाः कम्युनिस्ट संगठन दयेकाः दुहां वःपिं मदन भण्डारी व माधव नेपालपिं हे पार्टीइ हावी जुल । २०४६ सालय् जूगु महाधिवेशनं ला मुक्ति मोर्चां दुहां वःम्ह मदन भण्डारी हे महासचिव जुल । २०४६ सालया जनआन्दोलनय् पार्टीं जेलं पिहां वःम्ह राधाकृष्ण मैनालीयात फागुन ७ गतेनिसेंया जुलुसया नेतृत्व याकेछ्वत, चैत्र २६ गते चान्हय् दरवारय् वनाः वार्ता यायेगु व पिने विजयकुमार पाण्डेयात अन्तर्वार्ता बीगु ज्याय् तक वय्कः मैनाली हे खनेदत। कन्हय्कुन्हु धाःसा मैनाली गायब जुयाः खुलामंचया सभाय् झलनाथ खनाल हे खनेदत अले अन्तरिम मन्त्रिपरिषद्य् नं खनाल हे कृषिमन्त्री जुल । अनंलि माले याम्ह प्रवक्ता धकाः मदन भण्डारीयात खुलामंचय् हे पिकयाः जननेता नं दयेकाबिल । हाकनं १७ वर्ष जेलय् च्वनाः नेपाःयाम्ह नेल्सन मण्डेला धायेकूम्ह मोहनचन्द्र अधिकारीयात वांछ्वयाः २०२५ सालय् जुजुया वैधानिक नेतृत्व माने याये धकाः सही यानाः पिहां वःम्ह माक्र्सवादी पुचःया नायः मनमोहन अधिकारीयात हे अध्यक्ष दयेकाः एमाले नामं पिहां वल ।

थ्व धइगु विदेशलिसेया सम्पर्क व चुनावय् नं ज्या लगे जूगु ख्वाःपाः हे ल्यःगु जुल । थुकथं भूमिगत च्वनाः संगठन यानाच्वंपिंसं हे जेलय् च्वनावःपिंत वांछ्वयाः न्ह्याकूगुलिं हे केन्द्रीय कमिटीइ विरोध याना जुइम्ह व पिने प्ररायुसंघया नायः जुयाच्वंम्ह खड्ग ओलीं गुट दयेकाः पार्टी ल्हातय् लाकेगु अभियान न्ह्याकूगु खनेदु। अन्ततः २०७१ सालय् तिनि वय्कः सफल जुल । आः भूमिगत च्वनावःपिं माधव-झलनाथ पक्षं हे वय्कःयात चीकेगु कुतः यानाच्वंगु खनेदु। वस्तुतः ओलीया आःतकया उपलब्धि धइगु हे व्यक्तिगत उपलब्धि खः धइगु खँ नं थुकिं सीदु ।