
विश्वय् कोरोना महामारीया कारणं तःधंगु लिच्वः लाकाच्वंगु दुसा नेवाः समाजय् नं तःधंगु लिच्वः लाकाच्वंगु दु। नेवाःतय्त व्यक्तिगत जीवनया नाप नापं सामुहिक जीवन पद्धति लगायत संस्कृति अले सभ्यताय् तकं तःधंगु लिच्वः लाकूगु खनेदु। द्वलंद्वःदँ न्ह्यवंनिसें नेवाःतय्सं न्ह्याका वयाच्वंगु अले नेवाःतय्गु संस्कृति सभ्यताया प्रतीक जुयाच्वंगु थीथी कथंया जात्रा पर्व तकं कोरोनाया कारणं स्थगित यायेगु ज्या नं मदिक्क जुयाच्वंगु दु। पाहांचःह्रेया जात्रा दित, जनबहा द्यःया जात्रा मजुल, बिस्काः जात्रा दित, पन्तिया जात्रा, सक्वया बज्रयोगिनी जात्रा, बनेपाया जात्रांनिसें कयाः थीथी कथंया जात्राय् तःधंगु लिच्वः लाकूगु खने दत । आःया हे अवस्था कथं वनाच्वन धाःसा मेमेगु नेवाः संस्कृतिइ नं लिच्वः लाकीगु अवस्था दु।
द्वलंद्वःदँ न्ह्यवंनिसें गबलें नं मदिउगु जात्रा पर्वत तकं थुगुसी दिकेत बाध्य जूगु दु। अथे संस्कृतियात निरन्तरता मबिल बाय् दिकल धाःसा कन्हय्व नाः छुं नं कथंया त्वहः तयाः अज्याःगु जात्रा मयाकेगुनिसें जात्राय् तकं थीथी कथंया हिउपाः वइगु अवस्था दु उकिं यानाः नेवाःतय्त तःधंगु लिच्वः लायेफु धकाः नं धायेगु याना हयाच्वंगु दु। पाहां चःह्रे जात्राया इलय् तिंख्यलय् द्यःखः यंकेगु ज्या थुगुसी मजूगुलिं लिपा लिपा नंथुगुसीयात हे नजिर दयेकाः राज्य पक्षं तिंख्यलय् जात्रा याके मबिल धाःसा उकिया लिच्वः छु जुइ ?
अथे हे मेमेगु जात्राया सवालय् नं थुगु हे कथंया न्ह्यसः ब्वलना वःगु दु। पाहां चःह्रेया इलय् तिंख्यलय् जात्रा यायेगु ज्यां व भूमि नेपाली सेना बाय्स रकारं कब्जा यानातःगु जूसां नं वास्तवय् नेवाः आदिवासीतय्गु हे खः धकाः प्रमाणित यानाच्वंगु दु अर्थात नेवाः भूमि धायेगु आधार जुयाच्वंगु खः । कोरोना महामारीया कारणं नेवाः संस्कृति व नेवाः समुदायया सामुहिक अधिकारया सवाल नाप स्वानाच्वंगु थ्व ला नेवाः संस्कृति नाप स्वापू दुगु छगू उदाहरण जक खः ।
स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय्गु संस्कृतिइ कोरोनां लाकूगु लिच्वःया बारे तिब्र रूपं बहस जुयाच्वंगु इलय् नेवाः सभ्यताया प्रतीक जुयाच्वंगु बुंगद्यःया जात्राया नितिं गुगु कथं तयारी यात थ्व तसकं सकारात्मक खँ खः । जात्राया का®णं कोरोना महामारी जुयाः समाजय् तःधंगु लिच्वः लाइ धकाः छखे मनूतय्सं धयाच्वंगु दुसा मेखे न्हियान्हिथं जुलुस पिकायेगु जक मखु स्वयं प्रधानमन्त्रीया पक्षय् तकं ¥याली पिकायेगु ज्या यानाच्वंगुयात नं बिचाः यायेबहः जू नापं थीथी कथंया न्ह्यसः नं ब्वलना वःगु दु ।
द्वलंद्वःदँ न्ह्यवंनिसें गबलें नं मदिउगु जात्रा पर्वत तकं थुगुसी दिकेत बाध्य जूगु दु। अथे संस्कृतियात निरन्तरता मबिल बाय् दिकल धाःसा कन्हय् वनाः छुं नं कथंया त्वहः तयाः अज्याःगु जात्रा मयाकेगुनिसें जात्राय् तकं थीथी कथंया हिउपाः वइगु अवस्था दु उकिं यानाः नेवाःतय्त तःधंगु लिच्वः लायेफु धकाः नं धायेगु याना हयाच्वंगु दु ।
थनिं झिंखुसःदँ न्ह्यवंनिसें न्ह्यानाच्वंगु अले विश्वया हे न्ह्यःने न्ह्यब्वये बहःगु कथंया नेवाः सभ्यताया प्रतिक जुयाच्वंगु बुंगद्यः जात्राया नितिं ब्यापक रूपं सहलह ब्याकाः कोरोनापाखें नं सुरक्षित जुया न्ह्याकेमाःगु हाथ्या वयाच्वंगु दु। मनूत म्हो याना गुगु कथं जिउ उगु कथं जात्रा यात धाःसा कोरोनाया इलय् नं हाथ्यायात सामनायाना ई कथं ल्वयेक नेवाःतय्सं ब्यवस्थित जात्रायाना संस्कृतियात निरन्तरताबिल धइगु तःधंगु सन्देश बिइफइगु अवस्था दु। आः तक गबलें नं मदिउगु यदि थुगुसी बुंगद्यःया जात्रा मयात धाःसा झिंखुसःदँ न्ह्यवंनिसेंया बुंगद्यःया जात्राय् नापं नेवाः संस्कृतिइ हे तःधंगु लिच्वः लाइ । बुंगद्यः धइम्ह संकटया इलय् समाधान याइम्ह, बुँज्यानाप स्वापू दुम्ह छम्ह कृषि वैज्ञानिकया रूपय् नं नाला वयाच्वंगु खःसा थौं संकटया इलय् बुंगद्यःया जात्रा यायेफत धाःसा सकारात्मक लिच्वः लाइगु अवस्था वइ ।
बुंगद्यःया जात्रा दित धाःसा बुंगद्यःनाप स्वापू दुगु गुथि दिना वनी अले गुथि दिना वन कि बुंगद्यःया गुथि नाप स्वापू दुगु भूमिइ नं राज्यं हस्तक्षेप यायेफु। गुथि धइगु नेवाःतय्गु प्रथाजन्य संस्था खः अले अन्तराष्ट्रिय कानुन कथं नं अज्याःगु संस्थायात राज्यं हस्तक्षेप यायेमदु धकाः उल्लेख यानातःगु दु। थौं उकिं हे नेवाःतय्सं स्वायत्तता व स्वशासन जुइमाः धकाः नेवाःतय्सं सः थ्वयेकाच्वंगु अवस्थाय् कन्हय् वनाः गुथियात स्वायत्तता बीमाःगु आवश्यकता मदु धकाः तकं धायेफु। अथे जुयाः जात्रा पर्व मात्र मनोरञ्जनया निंतिं यायेगु धकाः मतयेकुसे जात्रा पर्वय् दुने सुलाच्वंगु दर्शननिसें उकिं नेवाःतय्त बियातःगु अधिकार व नेवाः समुदायनाप स्वानाच्वंगु थीथी पक्षयात नं थुइका वनेमाःगु अवस्था दु ।
नेवाःतय्सं गुलि नं जात्रा पर्वत यानाच्वंगु दु व धइगु मौसमनाप स्वापू दुगु, ईयात ल्वयेक नसा नयेगु अले जीवनय् वइगु हाथ्यायात सामना यायेगु निंतिं यानाच्वंगु खने दु। गथे कि वातावरणय् प्रदुषित जुइगु अवस्थाय् उकिं मुक्त जुइगु नितिं लाभा नयेगु नखः नापं जात्राया रूपय् नालातःगु पाहांचःह्रे जात्रा खःसा थुगुसी व महामारीया कारणं पाहांचःह्रे जात्रा तकं मजुल । यदि पाहांचःह्रे जात्रा धइगु वातावरण नाप स्वापू दुगु, स्वास्थ्य नापं लाभा नयेगु अले ल्वय्यात प्रतिरोध यायेगु अले ल्वय्लिसे ल्वायेगु कथंया नसाया रूपय् लाभा नयेगु नखः जात्रा खः धकाः थुइकेफुगु खःसा विश्वया न्ह्यःने हे तःधंगु सन्देश वनीगु खः तर अथे जुइ मफुत ।
थौंकन्हय् कोरोना महामारीया दथुइ नं नेवाःतय्सं ईयात ल्वयेक समुदाययात तकं सुरक्षित याना थःगु कथं संस्कृतियात गुकथं निरन्तरता बी धइगु बारे तसकं वहस यायेमाःगु अवस्था दु। यदि संस्कृति धइगु छकः दिइ धुन कि मेगु इलय् उकिं मेगु हे रूप कायेफु वा दिना हे नं वनेफु। संस्कृतिं बियाच्वंगु मूल मर्मयात बेवास्ता याना वनेगु ज्या जुल बाय् संस्कृति हे दिना वन धाःसा उकियात भिंकेगु ज्या व निरन्तरता बीगु ज्याय् जक मखु नेवाः आदिवासीतय्गु संस्कृतिपाखें भूमिइ तकं अधिकार स्थापित याना वनेफइगु लँपु तकं बन्द जुइगु सम्भावना दु। नेवाःतय्गु मूल पक्ष धइगु संस्कृति, भूमि व भाषा खः । थ्व स्वंगू पक्ष छगू नाप मेगु स्वानाच्वंगु दु। संस्कृति दित धाःसा भूमिइ आदिवासी नेवाःतय्सं अधिकार दावी यायेगु कमजोर जुइफु। उकिं थ्व इलय् सचेत जुइमाः ।
थौंया इलय् नेवाःतय्सं कोरोना महामारीया कारणं नेवाः संस्कृतिइ लाकूगु लिच्वःयात कयाः ब्यापक रूपं बहस यानाः समुदाययात सुरक्षित नं यायेगु अले संस्कृतियात नं हनेगु उपाय छु जुइफइ धकाः तकं लँपु माला वनेमाःगु आवश्यकता दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS