शहरी विकासया ताःचा नेवाः मन्त्रीया ल्हातय्

स्वनिगः दुनेया पुलांगु ऐतिहासिक थाय्मध्ये छगू खः, चाबही । थन सम्राट अशोकया म्ह्याय्चारुमतिं दयेकातःगु बौद्ध विहारनापं गणेद्यःया देगः पुलांगु महत्वपूर्ण सांस्कृतिक सम्पदा खः । स्थानीयतय्कथं लिच्छवीकालनिसें चाबहीयात छगू सांस्कृतिक रुपं महत्वपूर्ण थाय्कथं कायेगु यानाच्वंगु खः । न्हापा उगु लागाय् खुसि नं बाः वइगुलिं अन स्थानीयतय् दिप नं दु। तर लिपांगु इलय् उगु दिपय् सी उइ त्येयकाः झडपया अवस्था ब्वलना वयाच्वंगु दु। छुं ई थुखे उगु लागाय् छेँ दयेकाः च्वना वयाच्वंपिंसं अन सी उइगु इलय् पंगः थनेगु ज्या याना वयाच्वंगु खः । थज्याःगु अवस्था ज्यंकेगु निंतिं स्थानीय, अभियन्तात व महानगरपालिकाया प्रतिनिधित च्वनाः समस्या ज्यंकेगु ज्या नं जूगु खः । समस्या समाधान यायेकथं अनया दिपयात महानगरपालिकां हाकनं बांलाक दयेकेगु क्वःछिउगु खः ।

वहे कथं वंगु बुधवाः (अनलागा द्वादशि) कुन्हु दिप दयेकेगु तयारी यानाच्वंगु इलय् पिनें वयाः उगु लागाया जःखः बसोबास यानाच्वंपिं मनूतय्सं हाकनं पंगः थनेवं दिप दयेकेगु ज्या दिकेमाल । संयोग जुइफु बुधवाः हे बहनी शहरी विकास मन्त्रीकथं कृष्णगोपाल श्रेष्ठ नियुक्त जुयादिल । स्वनिगः दुनेया छगू महत्वपूर्ण सम्पदाय् पंगः थनेगु ज्या जुयाच्वंगु इलय् स्वनिगःया हे छम्ह कायमचा शहरी विकास मन्त्री नियुक्त जुयादीगु संयोग जुइफु। तर छताः खँ छु सत्य खः धाःसा स्वनिगःया सम्पदा व संस्कृतिइ उगु न्हिकुन्हु जक पंगः थनेगु ज्या जूगु मखु। प्रत्येक न्हि छगू नं छगू रुपय् स्वनिगः दुनेया सम्पदाय् प्रहार जुयाच्वंगु दु। शायद मन्त्रिमण्डल विस्तार छन्हु निन्हु उखे थुखे जूगु खःसां नं उगु हे न्हिकुन्हु स्वनिगःया मेगु थासय् च्वंगु संस्कृति व सम्पदाय् अतिक्रमण जुयाच्वंगु जुइफु।

मन्त्रिमण्डल विस्तार लिपा स्वनिगःया छम्ह नेवाः कायमचां शहरी विकास मन्त्रालयया जिम्मेवारी ग्रहण याःगुलिं कमसेकम नेवाःतय् दथुइ छगूकथं न्हूगु उर्जा व आशाया लकस ब्वलंगु दु। उगु मन्त्रालयया राज्यमन्त्री न्हापा हे छम्ह नेवाः जुयाच्वंगु जूसां फुल मन्त्री नं नेवाः हे जूगुलिं अझ उत्साहित जूगु खः । शहरी विकास स्वयां रक्षा व गृह वा अर्थ व संचार थेंज्याःगु ‘पावरफुल’ मन्त्रालय हे नेवाःतय् ल्हातय् वःगु खःसां नं थुकथंया लकस ब्वलनीगु खइ मखु जुइ । तर शहरी विकास मन्त्रालयपाखें नेवाःतय् वस्तीया निंतिं याये फुगु योगदानयात थनया स्थानीयतय्सं बांलाक थू । वहे कारणं नं शहरी विकास मन्त्रालय स्वनिगःया हे छम्ह स्थानीय नेवाः मन्त्रीया ल्हातय् वःगुलिं नेवाःत आशावादी जूगु खः ।

स्वनिगः दुनेया छगू महत्वपूर्ण सम्पदाय् पंगः थनेगु ज्या जुयाच्वंगु इलय् स्वनिगःया हे छम्ह कायमचा शहरी विकास मन्त्री नियुक्त जुयादीगु संयोग जुइफु। तर छताः खँ छु सत्य खः धाःसा स्वनिगःया सम्पदा व संस्कृतिइ उगु न्हिकुन्हु जक पंगः थनेगु ज्या जूगु मखु ।

स्वनिगः छगू ऐतिहासिक व सांस्कृति शहर खत । थ्व खँ झी सकसिनं सिउगु खँ खः । थौं अव्यवस्थित शहरीकरण, अप्वयाच्वंगु आप्रवासीतय् ल्याः, विकासया नामय् संस्कृति व सम्पदाप्रति जुयाच्वंगु अतिक्रमणनापं राजनीतिक व प्रशासनिक अदूर्दर्शीताया कारणं स्वनिगःया अवस्था तसकं नाजुक जुया वनाच्वंगु दु। स्वनिगः दुने खाली जग्गाया अभावया कारणं थनया हरियाली न्हियान्हिथं म्हो जुयाच्वंगु दु। मनूतय्त माःगु आवश्यक प्राकृतिक वातावरण थनया खाली थाय् विनासया कारणं दयनीय अवस्थाय् लानाच्वंगु दु। थज्याःगु इलय् हाकनं स्वनिगःया लगभग ७ प्रतिशत जग्गाय् प्यंगू न्हूगु स्मार्ट सिटी दयेकेगु योजनां स्वनिगःवासीत सशंकित जुयाच्वंगु दु। सशंकित दयेकाच्वंगु छगू मेगु अज्याःगु हे योजना खः बाहिरी चक्रपथ ।

सतक विस्तार यायेगु नामय् स्वनिगःया प्राचीन देगः, विहार, चैत्य, फल्चा, हिति, सतःयात छुं हे महत्व मबिउसें अतिक्रमण यायेगु व अज्याःगु महत्वपूर्ण सम्पदात पूर्णरुपं स्यंकेगु ज्या नं मजुयाच्वंगु मखु। गुरुयोजनाया नामय् ग्वलनिसें ख्वनाय् तक मनूतय् वस्ती लगायत सांस्कृतिक महत्वया थाय् यात स्थानीयतय् सहमति विना अधिग्रहण यायेत स्वयाच्वंगु मेगु तःधंगु समस्या खः ।

थज्याःगु इलय् शहरी विकास मन्त्रालयया जिम्मेवारी छम्ह नेवाःया ल्हातय् लाःगु दु। नेवाःतय्सं तसकं ध्यान बियाः आः शहरी विकास मन्त्रालयं गज्याःगु योजना हइ वा गज्याःगु पलाः ल्ह्वनी धकाः स्वयाच्वंगु दु। शहरी विकास धायेवं उगु मन्त्रालयया जिम्मा केवल स्वनिगः जक स्वयेगु पक्कां मखु। समग्र देय्या शहर विकासया नेतृत्व यायेगु खः । तर नेपाःया मेमेगु थाय्या विकास यायेगु व स्वनिगःया विकास यायेगु योजना धाःसा ज्वःलाये फइमखु। नेपाःया मेमेगु जिल्लाय् यायेमाःगु विकासया मोडल थन ‘फिट’ जुइमखु। मन्त्री श्रेष्ठ स्वयम स्वनिगःया रैथाने जूगुलिं थुलि खँ मथूगु पक्कां खइमखु ।

अय्नं स्वनिगः धायेवं थन केवल रैथानेतय् जक ध्यान वनाच्वंगु खइमखु। स्वनिगःदुने विकास, योजना, परियोजना वा गुरुयोजनाया नामय् कयौं मनूतय् स्वार्थ केन्द्रित जुयाच्वंगु दइ । आपालं शक्ति केन्द्र व बिचौलियातय् म्हगस स्वनिगःया अज्याःगु योजना नाप स्वनाच्वंगु दइ । स्वनिगःयात माःगु धाथेंया विकास व योजना अज्याःगु शक्ति केन्द्रया स्वार्थं पूर्ण यायेफइला ? थौंतकया अवस्था स्वयेगु खःसा अज्याःगु विकास योजनां स्थानीय नेवाःतय् छुं नं कथंया फाइदा यानाच्वंगु खनेमदु। फाइदा जुयाच्वंगु दुसा केवल अज्याःपिं बिचौलिया व दलालतय्त जक खः । गुकिं स्वनिगःया सांस्कृति व सम्पदा क्षेत्र नष्ट यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

थज्याःगु इलय् न्हूम्ह मन्त्रीं सुयागु पं लीना स्वनिगलय् ज्या याइ उकिं हे वय्कःया भविष्य निर्धारण याइ । स्थानीय नेवाःतय्तसं आः न्हूगु विकासे योजना मालाच्वंगु मदु। मालाच्वंगु दुसा केवल स्वनिगःयात च्वनेबहः जूगु शहरकथं स्वये चाहे जुयाच्वंगु दु। अप्वः जनसंख्या दुगु शहर मखु, स्वच्छ व सफा शहरया म्हगसः खंकाच्वंगु दु। थनया संस्कृतिया उचित रुपं संरक्षण, संस्कृतिया निरन्तरताया माग यानाच्वंगु दु। स्वनिगःदुने न्हू न्हूगु शहर मखु सम्पदामैत्री शहरकथं विकास जूगु स्वये चाहे जुयाच्वंगु दु ।

स्वनिगःया नेवाःतय्सं न्हूम्ह मन्त्रीया मूल्यांकन थ्वहे घेराय् च्वना याइगु खः । उकिं आः स्वनिगःयात थप बर्बाद जुइगुपाखें बचे यायेगु खःसा थीथी राष्ट्रिय योजनात न्ह्यःने यंकेगु दिकेगु व लित काये फुसा शहरी विकास मन्त्रीया सफलता तायेकेफइ । बरु न्हूगु शहर निर्माणया ज्यानापं स्वनिगः केन्द्रित जुयाः दयेकाच्वंगु योजना स्वनिगलं पिने यंके फुसा स्वनिगःवासीतय्सं नं सन्तुष्टिया सासः ल्हायेफइगु व स्वनिगः पिनेया जनताया मन नं त्याकेफइ । न्हूम्ह शहरी विकास मन्त्रीं जनताया थुगु भावनयात कदर याइ धइगु भलसा काये ।