स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भासं
अस्मीत मल्ल
न्हूगु शैक्षिक सत्र सुरु जुइ न्ह्यः येँ महानगरपालिकां थः मातहतया फुक्कं ब्वनेकुथिइ नेपालभाषाया स्थानीय पाठ्यक्रम ब्वंकेत पौ छ्वःगु दु । शिक्षा विभाग अधिकृत मोतिराज खनालं आधारभूत तह अथे धइगु १ कक्षा निसें ८ कक्षा तक स्थानीय पाठ्यक्रम अनिवार्य रुपं ब्वंकेत परिपत्र जारी याःगु खः । येँ महानगरपालिकाया ७ क्वःगु नगर परिषद् मुँज्यां थुगु शैक्षिक सत्रंनिसें स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भासं ब्वंकेगु निर्णय याःगु खः । थौं स्वयां नं दीर्घकालीन रुपं तसकं महत्वपूर्ण निर्णय याःगुलिं महानगरया मेयर, उपमेयर, नगर परिषदया सकल दुजः, महानगरया कर्मचारी, स्थानीय पाठ्यक्रम तयार यानादीपिं लगायत सकल संस्कृति व भाषा अनुरागीपिं सुभाय्या पात्र जुयादी । येँ महानगरपालिका नापं यल व किपुलिं नं स्थानीय पाठ्यक्रम स्थानीय भासं ब्वंकेगु निर्णय यायेधुंकूगु जुल ।
येँ महानगरं थः अन्तर्गत लानाच्वंगु सरकारी नापं निजी ब्वनेकुथिइ स्थानीय विषय अनिवार्य यायेधुंकाः थुकिया बारे टिकाटिप्पणी नं सुरु जूगु दु । विशेष यानाः एकल भाषा व संस्कृतिया महेन्द्रीय राष्ट्रवादपाखें ब्वलंपिं मनूतय्सं थुकियात सकारात्मक मिखां मस्वइगु स्वाभाविक खः । अथे खःसां अज्याःपिं मनूतय्सं प्वंकाच्वंगु बिचारय् धाःसा छुं नं दम खनेमखु । केवल नेवाः भाय् मथूपिंत नेपालभाषा ब्वंकेत थाकुइ धइगु हल्का टिप्पणी यानाच्वंगु खनेदु ।
दकलय् न्हापां थन थुइकेमाःगु मू खँ धइगु महानगरपालिकां ब्वंकेत्यंगु विषय भाषा मखु । थन नेपालभाषाया व्याकरण वा लिपि स्यनेत्यंगु मखु । ब्वंकेत्यंगु विषय स्थानीय पाठ्यक्रम खः । उकिया माध्यम भाय् जक थनया स्थानीय भाय् नेपालभाषा खः । गनं नं झीसं स्थानीय विषयवस्तु, कला, संस्कृति, सम्पदाया विषय ब्वनी उकियात ग्रहण यायेगु उच्चतम माध्यम धइगु अनया स्थानीय भासं ब्वंकेगु÷ब्वनेगु हे खः । झीगु कला संस्कृतिया बारे अध्ययन यायेगु निंतिं थन वःपिं आपालं विद्वानतय्सं थनया इतिहास व संस्कृतिया अध्ययन नेपालभाषां याःगु दसुत यक्व दु ।
मानवशास्त्री सिगफ्रेड लिनहार्ड निसें डा. डेभिड गेल्नरं तक नेवाः भाय् स्ययेकाः जक थनया बारे ज्ञान हासिल यानादीगु खः । नेवाःतय् सन्दर्भय् जक मखु गन नं संस्कृति, सम्पदा व इतिहासया बारे ब्वनेगु निंतिं मजिमगाःगु धइगु अनया स्थानीय भाय् खः । उकिं स्थानीय विषयवस्तुया अध्ययन अध्यापन स्थानीय भासं ब्वंकेगु स्वयां मेगु भासं ब्वंकाः दुग्यंक ज्ञान कायेत थाकुइ ।
भाय् ब्वनेगु सन्दर्भय् छता खँ । थनिं २३ दँ न्ह्यः छम्ह पासा थः छेँजः नाप भारतया महाराष्ट्रय् वनेमाल । पासाया बाया ज्याया सन्दर्भय् उखे वनाः ब्वनेमाःगु वया बाध्यता जुल । अन वनेधुंकाः वया फुक्कं शिक्षण अंग्रेजी भासं यायेगु ज्या जुल । तर छगू विषय वं मराठी नं अनिवार्य रुपं ब्वनेमाःगु जुल । अनया स्थानीय भाय् जूगुलिं उगु भाय् ब्वने मदु धइगु छुट वयात मन्त । न व मराठा, न व भारतया मेमेगु जातिया मनू । छम्ह अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थी जूसां अनया स्थानीयताया सम्मानय् वं मराठी भाय् अनिवार्य ब्वनेमाल । थौं वहे मराठी भाय् ब्वनेखंगुलिं वं पुणेया छगू तःधंगु कम्पनीइ बांलाःगु ज्या याये खनाच्वंगु दु । मराठा मसःगु जूसा पुणेय् वयात व ज्या मदइगु खः ।
स्थानीय संस्कृति व सम्पदा चाहिँ ब्वंकेमाः धायेगु अले स्थानीय भाय् धाःसा छ्यले मजिउ धायेगु । थ्व शिक्षा बीपिं शिक्षित वर्गपाखें ल्हानाच्वंगु ‘डबल स्टान्डर्ड’ खँ खत । अज्याःपिं शिक्षित वर्गं भाय् धइगु स्वयम् हे छगू संस्कृति व अमूर्त सम्पदा खः धकाः गथे ल्वमंकूगु ? संस्कृति व सम्पदा स्यनेमाः तर वहे संस्कृति व सम्पदा जुयाच्वंगु भाय्या माध्यमं धाःसा ब्वंके मजिउगु ला ?
च्वमि स्वयम्यात नं माध्यमिक तह लिपा चीनय् वनाः ब्वनेगु ह्वःताः चूलात । इतिहास व संस्कृतिया अध्ययन यायेत वनागु नं मखु । तर भाय् मस्यंसा अनं ब्वनेगु अवसरपाखें बञ्चित जुइ मालीगु । उकिं अनिवार्य रुपं चिनिया भाय् ब्वनेधुंकाः जक उच्च शिक्षा हासिल यायेफत । थौं चिनिया भाय् स्यना काये खंगुलिं रोजगारीया न्हूहूगु ह्वःताः चूलानाच्वंगु जुल । भारत व चीनय् जक मखु फ्रान्सय् वनेबलय्, क्यनाडाया क्युबेकय् वनेबलय्, फिनल्याण्ड, नर्वे, जर्मन आदि आपालं थासय् नं थःगु भाय्यात उलि हे महत्व बियातःगु दु । आधारभूत, माध्यमिक व उच्च शिक्षा जक मखु भाय्या महत्व ज्या यायेत वनेबलय् तकं दु । थौं कोरियाय् वनीपिं कोरियन भाय् स्यनेत भाय्या कक्षा कयाच्वंगु व जापान वनेत जापानिज स्यनाच्वंगु झीगु मिखाया न्ह्यःने हे दु ।
तर्क यायेफु, थ्व दक्वं ला अन्तर्राष्ट्रिय भाय् जूगुलिं ब्वनातःसां फाइदा हे जुइ । तर न्ह्यसः नु, छु भाय् स्थानीय व छु भाय् अन्तर्राष्ट्रिय धकाः गुकथं स्वयेगु ? निगू दशक न्ह्यः चिनिया भाय् केवल चिनियातय् जक भाय् खः । तर भाय् प्रति चिनियातय्सं क्यंगु सम्मान व मतिनां थौं चिनिया भाय् विश्वया छगू प्रमुख भाय् जुया वल । उखे तामिल, पञ्जाबी व तेलुगु भाय्यात भारतया प्रान्तीय भाय् जक खः धकाः ध्याकुनय् तयातःगु खःसा पञ्जाबी पञ्जाबय् जक व तामिल तामिलनाडुइ जक ल्हाइगु जुइ । तर थौं सिंगापुरया साइनबोर्डय् तकं तामिल भाय्पाखें सुचं तयातःगु दइ । मेमेगू देशय् पञ्जाबी, तेलुगु, गुजराती भाय्यात नं महत्व बियातःगु दु ।
छगू इलय् हिब्रु भाय् अस्तित्वविहीन जुइगु अवस्था थ्यंगु खः । तर थौं हिब्रु अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् छगू महत्वपूर्ण भाय् जुयाबिउगु दु । उकिं छु भाय् स्थानीय जक खः छु अन्तर्राष्ट्रिय भाय् खः धइगु झीसं याइगु ज्याखँ व सोचया खँ खः । थौं स्थानीय विषय नेपालभासं ब्वनाः नेवाः भाय् ल्हाइपिं अप्वः जुया वनीगु खःसा थुलिमछि इतिहास व संस्कृति दुगु थ्व भाय् छाय् अन्तर्राष्ट्रिय भाय् जुइ फइ मखु ? अथें नं नेपाःया अस्तित्व विश्वया न्ह्यःने ब्वयेगु निंतिं संयुक्त राष्ट्र संघय् नेवाः भाय् व नेवाःतय् रञ्जना लिपि हे दर्ता जुयाच्वंगु दु । अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् थःगु देय्या अस्तित्व ब्वयाच्वंगु थःगु देय्या हे भाय् ब्वंकेत÷ब्वनेत छाय् समस्या ?
अथेला स्वनिगः दुने केवल नेवाःत जक मखु देय्न्यंकंया विद्यार्थीत वयाः ब्वनाच्वंगुलिं थ्व व्यवहारिक मजू नं धायेगु यानाच्वंगु दु । स्वनिगः दुने न्ह्यागु थासं वयाः नं ब्वनेफु, च्वनेफु तर अथे धायेवं स्वनिगःया संस्कृति व सम्पदा ब्वंकेमदु धायेगु ला छगू अतिवादी बिचाः खः । स्वनिगलं च्वनेत, ब्वनेत, न्ययेत थाय् बियाच्वंगु दुसा थनया स्थानीय विषय ब्वंकेत धाःसा छाय् समस्या ? अथे खःसा हलिंन्यंकंया मनूत वयाः च्वनाच्वंगु मुम्बई शहरय् मराठी मब्वंकेमाःगु खः । चीनया अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया ब्वनेकुथिइ चिनिया भाय्या पलेसा अंग्रेजीं ब्वंकेमाःगु खः । तर अथे मजू । देय् दुनेया जक मखु देय् पिनेयापिं नं अन वयाः याउँक शिक्षा कयाच्वंगु दु । कारण स्थानीय भाषा, संस्कृति व सम्पदाया सम्मान खः ।
छथी मनूतय्सं नेपालभाषा ब्वंकाः सामाजिक सद्भाव स्यनीगु तकं खँ ल्हायेगु शुरु याःगु दु । संसारय् स्थानीय विषय ब्वंकाः सामाजिक सद्भाव स्यनीगु खःसा थौं क्यानडाया क्युबेकय् फ्रेन्सेली भाय् ल्हाइपिं बाहेक मेपिं सुं मदइगु खइ । जर्मनी, फिनल्याण्ड, नर्वे आदि देय्या सामाजिक सद्भाव तसकं स्यंगु जुइमाःगु खः । मेथाय् छाय्, झीथाय् जक स्वयेगु खःसा गैर खस भाषीतय्त खस भासं ब्वंकाच्वंगुलिं थनया सामाजिक सद्भाव स्यना वनेमाःगु खः । तर अवस्था अथे मजू । न्हूगु संस्कृति, संस्कार, सम्पदा व भाय् सयेकाः मनूतय् दथुइ सद्भाव स्यंकीमखु, बरु सद्भाव अझ अप्वः क्वातुयावनी ।
थौं विद्यार्थीतय्त सही रुपं मार्गनिर्देश यायेमाःपिं गुलिखे शिक्षक/शिक्षिकातय्सं नं स्थानीय विषय नेवाः भासं ब्वंकेगु बारे नकारात्मक तर्क यानाच्वंगु खनाः । वय्कःपिनि तर्क दु– स्थानीय संस्कृति व सम्पदा ब्वंकेमाः, बांलाःगु खँ खः । तर फुक्कसिनं थुइगु खस नेपाली भासं ब्वंकेमाः । गैर नेवाःतय्त नेवाः भाय्या भार बी मजिउ । अजूचाःगु विषय, झीसं थःगु मांभासं ब्वने मखं । अथे खःसां नेपाःया छगू भाय् खः धकाः खय् नेपाली भासं ब्वना । खय् नेपाली भाय् झीगु मांभाय् मखुसां नं झीत थ्व भासं ब्वंकूगु इलय् वय्कःपिंसं थज्याःगु तर्क गबलें नं याःगु मखना ।
मांभाय् मखुपिं नेवाः लगायत तामाङ, गुरुङ, राई, लिम्बु, मगर, थारु, मधेशी लगायतं नं खय् नेपाली भासं ब्वंगु खः । तर उमित मेगु भाय्या भार लात धाइगु तर्क गबलें न्यनेमदु । उकिं नेवाः मांभाय् मखुपिंसं नेवाः भासं ब्वनेत थाकुइ धइगु तर्क अथें नं तार्किक मजू । थौं अज्याःगु हे ब्वनेकुथिइ अन्तर्राष्ट्रिय भाय् धकाः चिनिया, स्पेनिस व फ्रेञ्च भाय् स्यनाच्वंगु इलय् भार मजू, थःगु देय्या छगू भाय्या माध्यमं स्थानीय पाठ्यक्रम ब्वंकेगु इलय् भार जुइगु थ्व गज्याःगु तर्क ? उकिं भाय् ब्वनाः भार जुइ धइगु थ्व तर्क उपिं थःपिंसं हे खण्डन यानाच्वंगु दु ।
मेगु, स्थानीय संस्कृति व सम्पदा चाहिँ ब्वंकेमाः धायेगु अले स्थानीय भाय् धाःसा छ्यले मजिउ धायेगु । थ्व शिक्षा बीपिं शिक्षित वर्गपाखें ल्हानाच्वंगु ‘डबल स्टान्डर्ड’ खँ खत । अज्याःपिं शिक्षित वर्गं भाय् धइगु स्वयम् हे छगू संस्कृति व अमूर्त सम्पदा खः धकाः गथे ल्वमंकूगु ? संस्कृति व सम्पदा स्यनेमाः तर वहे संस्कृति व सम्पदा जुयाच्वंगु भाय्या माध्यमं धाःसा ब्वंके मजिउगु ला ? अले स्थानीय भासं स्थानीय पाठ्यक्रम मब्वंकीगु खःसा संस्कृति व सम्पदा प्रति क्यनाच्वंगु सहानुभूति केवल गोहीया मिखां हायेकूगु ख्वबि थें जक जुइ । छक्वः बिचाः याये, थज्याःगु ‘डबल स्टान्डर्ड’ खँ ल्हाइपिं शिक्षक-शिक्षिकातय्सं खोले यानातःगु ब्वनेकुथि व थज्याःपिंसं ब्वंकीगु ब्वनेकुथिइ छिगु/झीगु मस्तय्सं गज्याःगु शिक्षा हासिल याइ ?
LEAVE YOUR COMMENTS