नेपालभाषां स्थानीय विषय ब्वंकेगु येँ मनपाया निर्णय : नेवाः समुदायं म्हितेमाःगु भूमिका

न्हूगु संविधानय् व्यवस्था यानातः कथं आः हरेक स्थानीय तहपाखें थःगु लागाया म्हसीका बीके कथं स्थानीय विषय धकाः थःपिंसं हे पाठ्यक्रम दयेकाः ब्वंकेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु। थ्व झ्वलय् नेपाःया संघीय राजधानी समेत जुयाच्वंगु येँ महानगरपालिकां थ्व स्थानीय विषय स्थानीय नेपालभाषां हे ब्वंकेगु धकाः समेत निर्णय याःगु दु। येँ महानगरपालिकाया नगरसभापाखें हे स्थानीय निकाय नेपालभाषां ब्वंकेगु धकाः निर्णय याःगु कारणं थुकिं देय्या मेमेगु नगरपालिकातय्त समेत प्रभावित याःगु खने दयाच्वंगु दु। येँ महानगरपालिकाया नगरसभां याःगु थ्व निर्णयपाखें खास यानाः भाषिक समानताया लागिं आन्दोलन याना वयाच्वंपिं सकसितं लय्तायेका बिउगु दु। थुकिं छगू उत्साह नं हया बिउगु खनेदु। तर येँ महानगरपालिकापाखें थुलि निर्णय यायेवं थ्व याउँक व सफलतापूर्वक लागू जुया वनी धकाः धाये फइगु अवस्था धाःसा मखु। थ्व निर्णय येँ महानगरपालिकां याःगु खःसां थुकियात येँ महानगरपालिका याकःचां जक सफल याये फइगु खँ धाःसा मदु। उकिया लागिं भाषा अधिकारया लागिं कार्यरत सकल अभियन्ता व नेवाः समुदायपाखें नं गहन भूमिका म्हितेमाःगु आवश्यक जुइ । यदि नेवाः समुदाय थुकी निष्क्रिय जुया बिल धाःसा येँ महानगरपालिकां याःगु थ्व निर्णय सफलतापूर्वक लागू मजुइ नं फु, वा लागू जूसां क्वातु मजुइ नं फु। उकिं थुकिया लागिं नेवाः समुदाय अझ सचेत व सतर्क जुइमाःगु आवश्यकता दु ।

दकलय् न्हापां ला येँ महानगरपालिकां थ्व निर्णय याःगु जूगुलिं थुकियात क्वातुक व मदिक्क लागू याकेगु लागिं येँ महानगरपालिकायात हे नं निरन्तर दबाब बी मालेफु। छाय्धाःसां थ्व निर्णय येँ महानगरपालिकाया राजनीतिक तवरं जूगु निर्णय खः । थुकियात कार्यान्वयन यायेगु ज्या अनया कर्मचारी संयन्त्रं याइ । येँ मनपाया कर्मचारी संयन्त्रय् यक्व नेवाः मदुगु जूगुलिं आः दुगु संयन्त्रं थुकियात नेवाःतय् भावनायात पाय्छि जुइक कःघानाः लागू याये मफये नं फु। नापं थ्व येँ मनपाया लागिं नं न्हूगु विषय खः । यक्वसित थुइकेगु, स्यने–कने यायेमाःगु आवश्यकता दु। गनं पंगः वल धाःसा कर्मचारी संयन्त्र उकिं लिचिलीगु नं सम्भावना दु। उकिं थ्व निर्णय लागू याकीगु येँ महानगरपालिकाया सम्बन्धित विभागलिसे नेवाः समुदायं नापनापं हे च्वनाः हःपाः बिया वनेगु व गनं थाकुगु अवस्था वल धाःसा अन ग्वाहालि यायेगु ज्या यायेमाः ।

दकलय् न्हापां ला येँ महानगरपालिकां थ्व निर्णय याःगु जूगुलिं थुकियात क्वातुक व मदिक्क लागू याकेगु लागिं येँ महानगरपालिकायात हे नं निरन्तर दबाब बी मालेफु। छाय्धाःसां थ्व निर्णय येँ महानगरपालिकाया राजनीतिक तवरं जूगु निर्णय खः ।

येँ मनपां याःगु थ्व निर्णय कार्यान्वयन जुइगु थाय् मनपाया ज्याकू मखु। थ्व निर्णय कार्यान्वयन जुइगु थाय् थीथी व्यवसायिक व सामुदायिक विद्यालयत खः । विद्यालयतय् लागिं नं थ्व छगू न्हूगु विषय खः । लिसें मुक्कं नेवाः भासं ब्वंकीगु जूगुलिं विद्यालयतय्सं थुकियात थाकुगु विषयया रुपय् नं कायेफु। उलि जक मखु, नेवाः भासं छाय् ब्वंकेगु धकाः मब्वंकेगु मनस्थिति दुपिं विद्यालयत नं दयेफु। नापं ब्वंकेगु बांलाःगु मनशाय दुसां थीथी समस्यां यानाः ब्वंके मफयाच्वंगु अवस्थाय् लानाच्वंगु विद्यालयत नं दयेफु। गनं नं विद्यालयय् अज्याःगु छुं समस्या दुसा उमित अन हे वनाः ग्वाहालि यायेगु ज्या नं नेवाः समुदायं याना बीमाः । विद्यालयतलिसे प्रत्यक्ष नापं च्वनाः ज्या यायेबलय् छगू कथंया अपनत्वया भावना निर्माण जुइ ।

गुलिं विद्यालयतय्सं अनिवार्य विषय जूगुलिं ब्वंकेगु ज्या ला याना बी तर उकिया कक्षा धाःसा क्वातुक मन्ह्याकेगु ज्या नं याना बीफु। थ्व विषय विद्यालयया प्राथमिकताय् मलाः धासें जाँच धाःसां न्ह्याःन्ह्याः थे नम्बर बीगु, नियमित कक्षा तकं मकायेगु थेंज्याःगु ज्याखँ नं याना बीफु। अज्याःगु खँय् येँ महानगरपालिकाया सम्बन्धित निकायपाखें अनुगमन ला यानाच्वंगु हे दइ, लिसें समुदायपाखें नं अनुगमन यात धाःसा थ्व ज्या क्वातुइ, विद्यालयतय्सं लाथेपाथे याइ मखु ।

थ्व विषय ब्वनेगु ज्याय् विद्यार्थीतय्त नं समस्या जूगु जुइफु। अज्याःगु घडीइ विद्यार्थी मस्तय्त छु याःसा ब्वने अःपुइ वा ब्वनेत ग्वाहालि जुइ, उकी नं समुदाय न्ह्यचिलेगु आवश्यक जुइ । थ्व विषययात विद्यार्थीतय् लागिं अभिरुचीपूर्ण दयेकेगु व थुकी विद्यार्थीतय्त आकर्षित यायेगु लागिं नेपालभाषाया माध्यमं ब्वंकीगु स्थानीय विषयलिसे केन्द्रित जुयाः थीथी ज्याखँ नं याना वयेगु ज्या यायेमाः । गथे कि थ्व विषयये केन्द्रित जुयाः थीथी कथंया धेंधेंबल्लाः कासा यायेगु (अंग्रेजी व गणित विषयया थीथी कन्टेस्ट याः थें) । अज्याःगु कासाय् त्याःपिंत आकर्षक सिरपाः बीगु। अथे हे येँ महानरपालिकान्यंकं थ्व विषयय् दकलय् अप्वः ल्याः हयाः पास जूम्ह विद्यार्थीयात छुं आकर्षक सिरपाःया व्यवस्था यायेगु। विद्यार्थीतय्त थ्व विषयलिसे स्वापू दुगु मेमेगु शैक्षिक सामग्रीत उपहार बीगु आदि । थुकथंया नियमित क्रियाकलापत याना वन धाःसा विद्यार्थीत थ्व विषयप्रति आकर्षित जुया च्वनी । थुकी उमिसं ध्यान बियाः ब्वनेगु याइ । नेपालभाषाया थीथी खलःपुचः वा नुगः क्वसाःपिं साहुमहाजनपिंसं अज्याःगु ज्याझ्वःयात आर्थिक ग्वाहालि यानादीफु। वा थःपिनिगु हे नापं विशेष सिरपाः नं घोषणा यानादीफु ।

उकथं हे येँ मनपां नेपालभाषाया माध्यमं स्थानीय विषय ब्वंकेगु धायेवं खास यानाः गैरनेवाः अभिभावकपिंपाखें थुकी न्ह्यसः तयेगु ज्या नं यायेफु। आः तक यात धाःगु खँ मवःनि । कन्हय् कक्षा शुरु जुइधुंकल कि खँ पिहां वयेफु। अज्याःगु इलय् अभिभावकतलिसे हे तप्यंक स्वापू तयाः थुकिया बारे थुइका बीगु व स्यनेकने यायेगु ज्या नं समुदायपाखें याना बीमाः । थ्व विषय छाय् ब्वनेमाः व थःपिं च्वंच्वनागु भूमिया लागिं थ्व ज्ञान छाय् आवश्यक जू धइगु महत्व थुइकेगु ज्या नेवाः समुदाय वा नेवाः व येँदेया महत्व बारे स्पष्ट जूपिं न्ह्याम्ह मनुखं नं थ्व ज्या यायेफु। नेपालभाषाया माध्यमं स्थानीय विषय ब्वंकेगु लागिं येँ मनपां याःगु निर्णययात सफल यायेगु लागिं स्थानीय नेवाः समुदायं थुलि भूमिका म्हितेमाःगु आवश्यक दु। यदि थुलि भूमिका म्हितेगु ज्या मजुल धाःसा येँ मनपां याःगु निर्णय कार्यान्वयनय् वःसां नं उकिया महत्व व गरिमा मदइगु खतरा जुइफु । थुकी झी सचेत जुइ हे माः ।