ने. सं. ११४४ कछलागा द्वादशी -

नेकपा दुने युद्धविराम

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीया इतिहास धइगु मूलतः फुट वा विभाजनया इतिहास खः । तर आः नेकपा तज्याइमखु, विभाजन जुइमखु छाय्कि विभाजन जुइवं नयेगु दइमखु। थ्व विश्लेषण विश्वभक्त दुलाल आहुतिया खः । तर वय्कःया विश्लेषणय् तनाः धायेमाःगु खँ छु धायेबलय् नयेगु दत व नयेगु ल्यंकातयेमाल धाःसा विभाजन जुइफु ।

नेकपाया विभाजन २०१९ सालपाखे जूगु स्वंगूगु महाधिवेशन लिपा जूगु खः । थुगु इलय् देसय् पञ्चायत वयेधुंकल । कम्युनिष्ट पार्टीया गुलिखे मनूतसें जुजुं हे कम्युनिष्ट मोडेलया राजनीतिक संरचना हःगु धकाः खुला व दुनेदुनें समर्थन यात । कम्युनिष्ट पार्टीया महाधिवेशनया रेकर्ड हे दरबारय् थ्यंकल । तुल्सीलाल अमात्य महासचिव जूगु थासय् केशर जंग रायमाझीं थः महासचिव जुयाः पार्टी कुचा थलाः यंकल । पञ्चायती दमन जक मखु, दरबारं गुलिखे कम्युनिष्ट नेतातय्त न्यानाकाःगु नं खनेदत । तर काँग्रेसयापिं पञ्चायती राजनीतिइ पञ्च जुयावंथें कम्युनिष्ट पार्टीपिं अथे जुयाः पिहाँ मवः । कम्युनिष्ट हे जुयाः राजनीति यानाच्वनेगु तर दरबारयात दुनेदुनें फाइदा जुइगु ज्या यायेगु, सिआइडिया ज्या यायेगु, कम्युनिष्ट पार्टीयात छप्पँ जुइके मबीगु इत्यादि ज्या याःगु खनेदु। मेखे सच्चापिं कम्युनिष्टत धाःसा तसकं पीडित जुल । इमिसं थःगु सिद्धान्त व सिद्धान्त कथंया व्यवहारयात मत्वःतू । थ्व हे झ्वलय् कम्युनिष्टतय्त छप्पँ यायेगु धकाः २०३२ सालपाखे प्यंगूगु महाधिवेशन जुल । थुकिं नेपाःया कम्युनिष्ट आन्दोनलय् छगू न्हूगु धार विकास यात ।

मेखे २०२८ सालय् झापा विद्रोह याःपिसं नं संगठन यानाः न्ह्यायेत २०३३ सालपाखे कोअर्डिनेशन केन्द्र माले धकाः चायेकल । थुकिं नं मेगु छगू धार विकसित जुल । थुकथं २०३० या दशकंनिसें नेपाःया कम्युनिष्ट आन्दोलनय् निगू प्रतिस्पर्धी धार विकास जुल- छगू चौथो महाधिवेशन अर्थात् चौम व मेखे माले । थ्व निगू धार न्ह्याबलें प्रतिस्पर्धी जुयावल । चौथो महाधिवेशन अर्थात् चौम व मेखे माले । थ्व निगू धार न्ह्याबलें प्रतिस्पर्धी जुयावल । विद्यार्थी ख्यलय् अनेरास्ववियुया पाँचौँ व छैठौँ धकाः थुपिं प्रतिस्पर्धाय् खनेदत । पातलो मसाल व मोटो मशाल धइगु २०४३ सालपाखे विभाजन जूगु चौमया हे खेमा खः ।

२०४६ सालया आन्दोलन लिपा माले पार्टी माक्र्सवादीनाप एकीकरण जुयाः एमाले जुल । मेखे चौमया धारया मसालपिं छप्पँ जुयाः एकता केन्द्र दयेकल । एमालें थःगु हे पार्टीया नामं संसदीय चुनाव ल्वात धाःसा एकता केन्द्रं जनमोर्चाया नामं चुनाव ल्वात । लिपा थ्व हे एकता केन्द्रं विभाजन जुयाः माओवादी पिहाँ वल व २०५२ सालंनिसें झिदँ तक जनयुद्ध ल्वात । माओवादी शान्तिपूर्ण राजनीतिइ वयेधुंकाः पुलांगु एकता केन्द्र नं माओवादीइ दुहाँ वनाः एमाओवादी धकाः पार्टी दयेकल । थुथाथ् तक २०३२-२०३३ सालं विकसित जूगु निगू धारया कम्युनिष्टत न्ह्याबलें प्रतिस्पर्धी हे जुयाः वयाच्वंगु खनेदु। गुबलें छप्पँ मजू । २०७२ सालय् संविधान जारी यायेगु इलय् तक नं थुमि दथुइ मारकाट चले जुयाच्वंगु हे जुल । छथ्व पहिचानवादी व मेथ्वः पहिचानविरोधी जुयाः न्ह्यानाच्वंगु हे जुल । २०७१ माघ ५ गते केपी ओलीयात संविधान सभाय् हे कुर्सी ल्ह्वनाः कयेकेत्यंगु काण्ड ला ल्वापुया उत्कर्षया छगू नमुना खः ।

तर संविधान जारी यायेगु झ्वलय् छम्ह व्यापारीया थाय् जूगु ओली प्रचण्डया साँठगाँठं नेपाःया राजनीतिइ हानं न्हूगु स्थिति विकास यानाबिल । उबलय् तक प्रधानमन्त्री मजूनिम्ह केपी शर्मा ओलीयात संविधान जारी याये धुंकाः लिपा प्रधानमन्त्री बीगु धइगु खँ पिहाँ वल । थुकिं काँग्रेस सशंकित जुल । सशंकित जूम्ह काँग्रेसया उबलय्या सभापति सुशील कोइरालायात राष्ट्रपति बीगुधकाः ह्ययेकाः स्वम्ह नेताया साँठगाँठ लिपा संविधान जारी जुल । संविधान जारी जुइधुंकाः जूगु प्रधानमन्त्रीय चुनावय् केपी ओलीयात माओवादी व काँग्रेसं समर्थन यायेमाःगु थासय्काँ ग्रेसया सुशील कोइरालां बुइ धकाः सीकसीक नं उम्मेदवारी बियाः भद्र सहमति तोडे यात तर उबले निसें एमाले वा माओवादीया सहयात्रा न्ह्यात । तर लिपा वनाः भारतीय नाकाबन्दी विरुद्धया केपी ओलीया अडानया हुनिं थुगु गठबन्धनयात त्वःथुलेगु ज्या प्रचण्डयात घेरावन्दीइ लाकाः अन दुनेया नेतातसें यात ।

माओवादी व काँग्रेसया गठबन्धन जुयाः थः चिलावनेमाःगु व हानं थुगु गठबन्धन तछ्यानाः एमाले माओवादी गठबन्धन दयेकाः थः हाकनं प्रधानमन्त्री जुइगु महात्वकांक्षा कथं केपी शर्मा ओलीं २०७४ मंसिरं जूगु संसदीय निर्वाचनय् थुगु गठबन्धन दयेकाः चुनावय् थ्यंमथ्यं स्वब्वय् निब्व मत कयाः प्रधामन्त्री जुल । हानं गठबन्धन जक जुयाच्वनेबलय् गुबलें नं गुगुं शक्ति लगे जुयाः माओवादीयात फायाः यंकेफु धइगु पुलांगु त्रासया हुनिं हे प्रचण्डयात बराबरीया अध्यक्ष पद बियाः पार्टी एकीकरण यात । थुकिया अर्थ थ्व हे जुल कि केपी ओली प्रधानमन्त्री जुइत मेपिन्त माःगु भागबण्डा थ्याकाः व बच्छि ई फुकाः प्रधानमन्त्री पद नं बी धकाः धयाः याःगु एकीकरण खः ।

च्वय्या ऐतिहासिक घटनाक्रमं थ्व क्यनी कि आः वइगु समस्या धइगु नं शक्ति व सत्ताया भागबण्डाया हुनिं हे विग्रह पिहां वइगु खः । नेकपा दुने आःया ल्वापुयात नं थुगु हे नजरं स्वयेगु पाय्छि खः । गन तक विदेशीतय्गु ल्हाः धइगु सवाल दु, छेँय् ल्वापुया पुसा मदयेक पिने च्वंपिसं नं छुं यायेफइमखु। छेँ दुने च्वंपिसं नं थःत छुं मदइगु खँय् पिने च्वंपिनि खँ न्यनाः सनाजुइमखु ।

चिनिया राजदुत होउ याब्छिं माधव कुमार नेपाल व झलनाथ खनाल नाप लायेधुंकाः नेकपा दुनेया विवाद आः मत्थर जूगु खनेदु। तर आःतक नं गुगुं सहमति वा सम्झौता मजूनि । माधव नेपाल व झलनाथ खनालं साथ मबीक वा लिउनें तिबः मबीक प्रचण्ड नं न्ह्याः वनेफुगु स्थिति मदु। अथे जूगुलिं आः नेकपा दुने युद्ध विराम जुयाच्वंगु खनेदुगु दु। थुकियात युद्ध विराम हे धकाः धायेगु बेस जुइ, छाय्कि ओली व प्रचण्डया दथुइ गुगुं सहमति जुल धइगु खँ नं पिहाँ वःगु मदुनि धाःसा नेकपाया स्थायी कमितिया मुँज्या नं सिधःगु मदुनि । थ्व मुँज्या नं निरन्तर रूपं न्ह्याइ धकाः धयाच्वंगु दु ।