सीमा अतिक्रमणया सवाल

छगू इलय् वरिष्ठ पत्रकार भैरब रिसालया नेतृत्वय् दयेकूगु सीमा बचाऊ अभियानं प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीयात नापलानाः लिपुलेक व लिम्पियाधुरा नापं नालातःगु नेपाःया नक्सा सार्वजनिक यायेमाःगु धारणा न्ह्यब्वःगु इलय् प्रधानमन्त्रीं ‘नक्सा ला प्रेसय् छापे यायेवं दयेधुंकी, व ला तःधंगु खँ मखु, झीसं ला अतिक्रमित भूमि हे लित कायेत स्वयाच्वना’ धकाः तसकं क्रान्तिकारी धारणा न्ह्यब्वयादीगु खः । तर वयां लिपा धाःसा उगु मामलाय् सिन्का छपु हे त्वथुला मदी । अतिक्रमित भूमि वयां लिपा गथे खः अथेहे जुयाच्वन ।

भारतं उगु क्षेत्रयात थःपिनि राजनीतिक नक्साय् दुथ्याकूगु सच्छिन्हु मदुबलय् उगु लागा जुयाः तिब्बतया मानसरोवर वनेगु लँ दयेकूगु खबर सार्वजनिक जुल । सन् २०१९ य् भारतं नेपाःया जमीन थःपिनि नक्साय् लाकाः सार्वजनिक याःगु व सन् २०२० या सुरुवाती महिनाय् थथे उगु नक्सायात यथावत तयाः भारतीय भूमि जुयाः नेपाःया उगु अतिक्रमित वा विवादित भूमिं चीनया तिब्बततकं वनेगु सतक दयेकाः भिडियो कन्फरेन्स मार्फत् उगु सतक उलेज्या तकं याःगु गम्भीर खँ खः ।

अन्तर्राष्ट्रिय नियम कथं सीमा लागाय् वा लिक्कया ५० किलोमिटर जःखः तकं छुं नं कथंया निर्माण ज्या यायेमाल धाःसा मेगु पक्षया सहमति कायेमाः । तर नेपाली भूमि खः धइगु गाक्कं प्रमाण दुगु उगु जग्गा जुयाः सतक लँ दयेकूसां नेपाल सरकार धाःसा मौन च्वनाच्वन । थ्व हाकनं मेगु अजू चायापुगु रहस्यया खँ जुयाब्यूगु दु । सुरुं उगु खँ सञ्चार माध्यमय् वःगु इलय् प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं सञ्चार माध्यममार्फत् थःम्हेसियां उगु खँ न्यनागु अभिव्यक्ति बियादिल । थ्व पाय्छि खँ धाःसा मखु । थःपिनि जमीन त्यलाः विदेशीं सडक दयेकूगु खँ सञ्चार मध्यमय् वयालिं जक सिल धइगु अभिव्यक्तिं प्रधानमन्त्री गैर जिम्मेवार जूगु, प्रधानमन्त्रीं थः प्रधानमन्त्री मखु धइकथंया अभिव्यक्ति ब्यूगु खः । छाय्धाःसा प्रधानमन्त्री जूसेलिं हरेक गतिविधिया न्हापांगु खबर वयागु न्हय्पनय् दयेमाःगु खः । उकिं जक वयात प्रधानमन्त्री धाःगु खः । तर झी प्रधानमन्त्री वयां लिपा नं जमीन लित कायेगु खँ, एकतर्फि सतक निर्माणयात बन्द यायेगु खँ व अन्तर्राष्ट्रिय समुदायय् वनाः नापं राष्ट्र संघयात ग्वाहालि कायेगु खँ छुं नं यानामदी । परराष्ट्रमन्त्रीं तकं उपयुक्त इलय् जक उगु मामलायात अन्तर्राष्ट्रिय समुदायय् यंकेगु अभिव्यक्ति बियाः नेपाली जनतां यानाच्वंगु आन्दोलनयात सामसुम यायेत स्वयाच्वन । थुकिं यानाः नं सीमा अतिक्रमण प्रति नेपाल सरकारया ध्यान गुलि दु धयागु खँ स्पष्ट यानाक्यं ।

वार्ता, कुटनीतिक पहल व माल धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय अदालत वा राष्ट्र संघयात ग्वाहालि कायेगु तकया कुतः नेपालं यात धाःसा नेपाल सरकारं जारी याःगु न्हूगु नक्सा कथं नेपाः आः नं पूर्व मेचीनिसें पश्चिम महाकाली तकं निर्वाध रुपं कायम यायेत सक्षम हे दु ।

धाइ नँयात क्वानाच्वंगु इलय् हे दायाः आकार बीमाः । यदि क्वाःगु इलय् लाकाः नँयात दायाः आकार बीमफुत धाःसा लिपा उकियात सही आकार बीगु ज्या तसकं थाकुइ । सीमा समस्या नं भारतं न्हूगु नक्सा जारी यायेवं हे उगु इलय् विज्ञ पुचलं बिउगु सुझावयात ध्यानय् तयाः सरकारं फक्वः याकनं न्हूगु नेपाःया नक्सा जारी यायेमाःगु खः । तर भचा लिपा हे जूसां आः चुच्चे नक्सा सदनं पारित यानाः जारी यात । थ्व लसकुस यायेबह जू । जनसंख्या, सार्वभौमसत्ता लिपा राज्य सञ्चालनया लागिं अत्यावश्यक चीज धइगु जमीन खः । जमीन अतिक्रमण यायेगु धइगु सार्वभौमिकताय् हे आक्रमण यायेगुु खः । अर्थात् गिद्दे नजरं स्वयेगु खः । थज्याःगु घडीइ निगू देय्या प्रधानमन्त्रीतय् दथुइ खँल्हाबल्हा यानाः अन्तर्राष्ट्रिय समुदाय समक्ष वनेगु वा राष्टसंघयात ग्वाहालि कायेगु ज्या नेपालं यायेमाःगु खः ।

लिम्पियाधुरा सहितया नेपाःया न्हूगु नक्सा जारी यायेमाःगु माग न्हूगु मखु । लिपुलेक, लिम्पियाधुरा क्षेत्रया जनगणनाया हाकीम जुयाः उगु क्षेत्रय् २०१८ सालय् जनगणना कयादीम्ह वरिष्ठ पत्रकार भैरब रिसालं ९३ दँया वैसय् नं थः हे न्ह्यचिलाः सीमा बचाऊ अभियान सञ्चालन यानाः उगु पुचलं न्हूगु नक्सा हस्तान्तरण याःगु खः । उगु नक्सायात प्रेसय् यंकाः छापे यानाः सरकारी ज्याकू, शैक्षिक संघ संस्था व समग्र नेपालय् प्रचार यानाः राष्ट्र संघयात तकं जिमिगु लागा थुलि खः न्हि धकाः जानकारी बिइमाःगु खः । तर नेपाल सरकारया प्रमुख वा कार्यकारी प्रमुख प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं अबलय् जोकर जुयाः नक्सा ला प्रेसय् छापे यायेवं तयार जुइ, जिपिं ला अतिक्रमित भूमि हे लित कायेत तयार जुयाच्वनागु दु धयादिल ।

खँ ल्हायेगु व ज्या यायेगु यक्व हे पाः । भारतयागु चर्को विरोध याःसां नेपालय् खास उपलब्धी चूमलात । सरकारयात दबाब बियेगु ल्याखं सतकय् गज्याःगु प्रदर्शन जुल, थ्व राष्ट्रया लागिं आवश्यक नं खः । उगु खँयात सरकारं ध्यानय् तयाः उघ्रिमय् नेपाःया न्हूगु नक्सा जारी यायेमाःगु खः । तर लिपा हे लाःसां आः नेपाःया यथार्थ नक्सा जारी यानाः उकियात निशानी छाप व थीथी थासय् नं छ्यलेगु क्रम जारी जुयाच्वंगु दु । थ्व धाःसा छगू कथं उपलब्धी हे तायेकेमाः । सन् १८१६ या नेपाल भारत दथुइया सुगौली सन्धी लगायतं नं उगु लागा नेपाःया खः धइगु यथेष्ट प्रमाण दु । उकिं यदि अन्तर्राष्ट्रिय अदालत वनेगु खत वा राष्ट्र संघयात ग्वाहालि कायेगु खत धाःसा थ्व ज्याय् नेपाःयात उगु भूमि स्वत्त हे प्राप्त जू ।

समग्रय् नेपाली भूमि अतिक्रमणया विरोधय् फेसबूक, ट्वीटर व सतकनिसें सदनतकया विरोध प्रदर्शन, दबाबमुलक ज्याझ्वः व विज्ञतय् सुझाब छगू हे थासय् लाये धुंकूगुलिं आः सरकार बाध्य जुयाः न्हूगु नक्सा जारी यानाः कुटनीतिक पहल यायेत तयार जुयाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् नेमकिपां थःपिनि वर्गीय संगठनय् तकं ताः ईनिसें छ्यलाच्वंगु झण्डाय् नेपाःया नक्साय् सदन व सरकारं जारी याःगु नक्सा कथं हिलेगु ज्यात पूवंके धुंकूगु दु । आः सरकारं भारतं ताः ई न्ह्यःनिसें तयातःपिं भारतीय सेना कालापानी क्षेत्रं लित छ्वयेगु ज्या यायेमाः । नेपाःया थःपिनि सीमा रक्षा यायेत उगु लागाय् नेपाली सेनायात तैनाथ यायेमाः । नापं नियमित वार्ता व संवाद मार्फत् निगू देय् दथुइ कुटनीतिक पहलत जुया हे च्वनेमाः । थ्वहे निगू देय् दथुइ खनेदुगु सीमा समस्या समाधान यायेगु बांलाःगु उपाय जुइफु । वार्ता, कुटनीतिक पहल व माल धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय अदालत वा राष्ट्र संघयात ग्वाहालि कायेगु तकया कुतः नेपालं यात धाःसा नेपाल सरकारं जारी याःगु न्हूगु नक्सा कथं नेपाः आः नं पूर्व मेचीनिसें पश्चिम महाकाली तकं निर्वाध रुपं कायम यायेत सक्षम हे दु ।