मनूतय् जीवनशैली तःधंगु ह्यूपाः वयाच्वंगु दु । विश्वन्यंकया मनूत छगू तसकं तःधंगु संकटपूर्ण अवस्थां न्ह्यावनाच्वंगु दु । मनूतय्गु म्वायेगु परिभाषा हिलावनाच्वंगु दु । सामाजिक जीवनया रंग पानावनाच्वंगु दु । खुल्ला रुपं निर्वाध जुइपिं मनूत थौं छेँ छेँदुने, छगू निश्चित घेराया दुने च्वनेत बाध्य जुयाच्वंगु दु । मनूतय्सं जीवनयाबारे न्हूगु तरिकां बिचाः यायेमाःगु बारे सहलह सुरु जुयावःगु दु । मनूतय् जीवनया नापं वातावरणय् नं तःधंगु ह्यूपाःवयाच्वंगु दु । मनूत गुलि गुलि छगू निश्चित घेरा दुने च्वनेत वाध्य जुयाच्वंगु दु उलि उलि वातावरण स्वच्छ व खुल्ला जुयावःगु दु । फय् स्वच्छ जुयाच्वंगु दु, खुसीया लः यचुया वयाच्वंगु दु । उत्तरी गोलाद्र्ध च्वयेय् ह्वःगनाच्वंगु ओजोन तह वर्षौं लिपा बन्द जूगु दु । मानवीय इतिहासय् पर्यावरणय् वःगु थ्व छगू सकारात्मक हिउपा खः ।
थुकीं मनू व पर्यावरण दथुइ गुलि स्वापु दु धइगु खँ खुला न्ह्यःनिसें सुरु जूगु कोभिड-१९या महामारी लिपा स्पष्ट रुपं क्यनाबिउगु दु । स्वयम कोभिड-१९ थुज्वःगु महामारी व पंक्षीजनीय रोगनाप पर्यावरणया स्वापु दुगु तथ्य विश्व स्वास्थ्य संगठनं सार्वजनिक रुपं धायेधुंकूगु दु । संयुक्त राष्ट्र संघया पर्यावरणीय परियोजनां वातावरण व कोभिड-१९या स्वापु दुगु खँ स्पष्ट यायेधुंकूगु दु । परियोजनाया कथं ६० प्रतिशत संक्रामक रोगत पशुपंक्षीपाखें सरेजुइगु रोगत खः । अले उज्वःगु रोगत ब्वलंगु मू कारणत मध्ये वन फडाँनी, वातावरणीय परिवर्तन व तीव्र रुपं विकसित कृषि उत्पादनया अवस्था खः ।
पार्यवरणीय ह्यूपाःया कारणं मानीवय जीवनय् तःधंगु लिच्वः लाकेफुगु थीथी तथ्यांक विश्वया न्ह्यःने वयाच्वंगु दु । मानवीय इतिहासया हे तःधंगु हाथ्या कथं कयातःगु कोभिड-१९या महामारी नं थुकीया छगू न्हूगु स्वरुप खत । थज्वःगु इलय् नेपालय् धाःसा वातावरण विनाश सहितया निगू तत:धंगु परियोजना न्ह्याकेगुपाखे नीति निर्मातात न्ह्यावनाच्वंगु । थुकी मध्ये छगू बाराया निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल, अले मेगू स्वनिगःदुने न्हूगु प्यंगू उपनगरया विकास ।
नेपाःया कुल क्षेत्रफलया ०.६ प्रतिशत जक दुगु स्वनिगलय् आः हे देय्या कूल जनसंख्याया १८-१९ प्रतिशत मनूत स्थायी/अस्थायी रुपं थन च्वनाच्वंगु दु । बाँकी ९९.४ क्षेत्रफलय् ८२ प्रतिशत मनूत जक ।
निगू योजनात मध्ये थन खँ ल्ह्वनेत्यंगु विषय खः स्वनिगः दुनेया प्यंगू उपनगरया योजना । नेपाः सरकारयापाखें संघीय संसदय् न्ह्यब्वःगु नीति तथा कार्यक्रमया बुँदा नम्बर १९४य् स्वनिगःदुने प्यंगू उपनगर निर्माण यायेगु योजना दुथ्याकूगु दु । संसदय् न्ह्यब्वःगु नीति तथा कार्यक्रमया छवाः लिपा हे उगु उपनगर निर्माण यायेगु जिम्मा कयातःगु काठमाडौं उपत्यका विकास प्राधिकरणया १३क्वःगु मुँज्यां निगू उपनगरया विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन (डिपिआर) स्वीकृत याःगु दु । आः छुं दिं लिपा च्वनीगु १४क्वःगु मुँज्यां मेगू निगू उपनगरया प्रतिवेदन नं स्वीकृत यायेगु तयारी यानाच्वंगु दु । नापं आः थ्व मन्त्रिपरिषदया मुँज्याय् यंकेगु व उकीं स्वीकृत जुइवं ज्या न्ह्याकेगु योजना कथं प्राधिकरण न्ह्याः वनाच्वंगु खनेदु ।
नेपाःया कुल क्षेत्रफलया ०.६ प्रतिशत जक दुगु स्वनिगलय् आः हे देय्या कूल जनसंख्याया १८-१९ प्रतिशत मनूत स्थायी/अस्थायी रुपं थन च्वनाच्वंगु दु । बाँकी ९९.४ क्षेत्रफलय् ८२ प्रतिशत मनूत जक । छगू ला क्षेत्रफल, जनसंख्या व श्रमशक्तिया ल्याखं स्वनिगः तसकं असन्तुलित जुइधुंकूगु दु । थुकी हानं मेगू प्यंगू उपनगर निर्माण यानाः थप १० लख मनूतय्त स्वनिगलय् दुकायेगु योजना अथें नं पाय्छिगु विकास मोडल मखु । स्वनिगः दुनेया थप छगू लख ३० हजार रोपनी जग्गा उकीया निंतिं मालीगु डिपिआरय् स्पष्ट यानातःगु दु ।
स्वनिगः केवल जनसंख्या अप्वःगु कारणं जक अस्तव्यस्त अवस्थाय् लानाच्वंगु मखु । थन जुयाच्वंगु प्राकृतिक दोहनया कारणं नं स्वनिगःयात समस्याय् लाकाच्वंगु यथार्थ खः । नीति निर्माणकर्तातय्सं मनू व प्रकृति दथुइया स्वापुयाबारे मिखा तिसिना झी थ्वहे प्रकृतिया उपज खः धाइगु ल्वंमंकाच्वंगु दु । स्वनिगलय् ल्यंगु प्रकृति नष्ट यायेगु मतलव स्वयम थन दुपिं मनूतय् निंतिं चिहान म्हुइगु ज्या खः । झन् कोरोना थज्याःगु महामारीं प्रकृतिनाप झीगु स्वापु गुलि क्वाःतु धकाः क्यने हे धुंकूगु दु ।
मुद्दा आः केवल नेवाःतय् जक मखु । पर्यावरणीय दृष्टिकोणं स्वयेगु खःसा थ्व योजना प्रत्येक स्वनिगःवासी, अले प्रत्येक प्रकृति प्रेमी नेपाःमितय् सरोकारया विषय खः । जलवायु परिवर्तन विरुद्ध संघर्ष यानाच्वंपिं हरेक व्यक्तिया मुद्दा खः ।
कोरोना भाइरसया महामारी अझ ताः ई तक न्ह्याःवनीगु सम्भावना दु । महामारीया कारणं विश्वन्यंकया अर्थतन्त्रय् नकारात्मक लिच्वः लाकेगु सुरु जुइधुंकल । नेपाःया अर्थतन्त्र नं वहे लँपुइ न्ह्याः वनाच्वंगु जुल । थ्वहे झ्वलय् कोरोनाया महामारी रोकथाम व नियन्त्रण यायेगु निंतिं अझ नं करौंडा ध्यबा सरकारयात आवश्यक जुइ । आः हे गुलि स्थानीय तहं सरकारयात बजेट फ्यायेत इनाप यायेधुंकूगु अवस्था दु । थज्याःगु इलय् कोरोना नियन्त्रण यायेत बजेटयात प्राथमिकता मबिउसें अर्बौ तका न्हूगु उपनगर निर्माण यायेगु नीति तसकं दुःखदपूर्ण खः ।
कोरोना थज्याःगु महामारी लिपा न्हूगु उपनगरया योजनात आर्थिक व पर्यावरणीय मिखां असान्दर्भिक जक मखु अविवेकी नं खः । प्रकृतिनाप तप्यंक स्वापु दुपिं थनया आदिवासी नेवाःतय्सं थःगु आदिभूमीया रक्षाया निंतिं थ्व योजनायात ताःई न्ह्यःनिसें विरोध यानाच्वंगु खः । तर थ्व मुद्दा आः केवल नेवाःतय् जक मखु । पर्यावरणीय दृष्टिकोणं स्वयेगु खःसा थ्व योजना प्रत्येक स्वनिगःवासी, अले प्रत्येक प्रकृति प्रेमी नेपाःमितय् सरोकारया विषय खः । जलवायु परिवर्तन विरुद्ध संघर्ष यानाच्वंपिं हरेक व्यक्तिया मुद्दा खः ।
सन् २०१९स डाभोसय् जूगु विश्व आर्थिक मञ्चय् १७दँया जलवायु अभियनता ग्रेटा थनबर्गं पर्यावरणयात बचेयायेगु निंतिं पलाः ल्ह्वनेत तसकं हथाय् जुइधुंकूगु बिचाः प्वंकादीगु खः । वय्कलं अन धयादीगु खः, ‘छिकपिसं थःगु छेँय् मि च्यानाच्वंगु अवस्थाय् थें ज्या यानादिसं, छाय् धाःसा थन धाथें मि च्यनाच्वंगु हे दु ।’
अभियन्ता ग्रेटां धयादी थें वातावरणीय विनासं यानाः स्वनिगलय् बुलुमि च्यानाच्वंगु अवस्था दु । न्हूगु प्यंगू उपनगर निर्माणं बुलुमियात ज्वालाया रुपय् हिलीगु सम्भावना दु । पर्यावरणया विनास यानाः निर्माण यायेत्यंगु शहर विरुद्ध प्रतिकार मयायेगु खःसा स्वनिगःवासीतय् चिहान म्हुइगु ज्या याकनं हे सुरु जुइगु खँय् छुं शंका याये थाय् मदु ।
LEAVE YOUR COMMENTS