स्वनिगःनापं स्वनिगः जःखःया ऐतिहासिक नेपालमण्डल लागाया आदिवासी नेवाःत खः । नेवाःतय् दथुइ संस्कृतिइ विविधता दुसा नेवाःतय्सं मंकाःकथं हना वयाच्वंगु छगू संस्कृति धइगु बुंगद्यःया जात्रा खः । बुंगद्यःयात नेवाःतय्सं जक मखु स्वनिगःन्यंकयापिंसं थःथःगु आस्थाकथं हना वयाच्वंगु दु। बौद्धमार्गीतय्सं लोकेश्वर, पद्मपाणी, हिन्दू धर्मावलम्बितय्सं रातो मच्छिन्द्रनाथ धायेगु याना वयाच्वंगु दुसा नेवाःतय्सं धाःसा बुंगद्यः धकाः अन्न नाप स्वापू दुम्ह द्यःकथं नाला वयाच्वंगु दु। थनिं झिंखुसःदँसिबें न्ह्यःनिसें न्ह्यानाच्वंगु थ्व बुंगद्यःया जात्रा नेपाःया हे दकलय् ताःहाकःगु व दकलय् अप्वः मनूत सहभागी जुइगु नापं यक्व मनूतय्सं हनीगु जात्राया रुपय् नाला वयाच्वंगु दु। बुंगद्यःनाप स्वापू दुगु मूलरुपय् निगू नेवाः बस्ती दु व खः यल व बुंग । बुंगद्यःयात यलय् खुला तयेगु याइसा बुंगय् खुला तइगु खः । झिंनिदँय् छक्वः ला बुंगंनिसें यलय् तक हे रथ सालाः जात्रा याना हयेमाःगु चलन दु। बुंगद्यःया अपाय्मछिं जाःगु रथ दयेकेगु व नं नकिं छपु हे मतासे दयेकीगु व उलिमछिं दँ न्ह्यवंःनिसें उकथंया रथ दयेकाः जात्रा याना वयाच्वंगु धइगु थ्व नेवाःतय्गु निंतिं जक मखु नेपाःया हे छगू गौरवया विषय जुयाच्वंगु खँ खः । बुंगद्यःया जात्रा नेवाःतय्गु ला ख हे खत, थ्व नेपाःया हे म्हसीका जुयाच्वंगु जात्रा खःसां थौंया इलय् वया थ्व हे बुंगद्यःया जात्रा खतराय् लाइगु अवस्था वल धकाः नेवाःत आन्दोलनय् कुहां वयेमाःगु अवस्था वःगु धइगु तसकं ग्यानापुगु विषय खः ।
न्हापा गुथि विधेयक विरुद्ध सकलें नेवाःत नापनापं नेवाः संस्कृतिप्रेमीत फिब्व ख्यलय् कुहां वल । अन्ततः अबलय्या दुईतिहाई बहुमतया सरकारं उगु विधेयकयात लित कायेत बाध्य जूगु खःसा थौं बुंगद्यःया रथ जात्रा हे खतराय् लाइकथं राज्यसत्तां राष्ट्रिय गौरवया आयोजना धकाः फास्ट ट्र्याक बुंगय् दयेकेगु खँ गुगुकथं वयाच्वन थ्व खँ न्यनाः बुंगद्यःया संस्कृति नाला वयाच्वंपिं व नेवाः संस्कृतिप्रति मतिना यानाच्वंपिनिगु निंतिं तसकं नुगलय् स्याइगु खँ खः । बुंगद्यःया जात्रानाप यक्व गुथित स्वनाच्वंगु दु अले नेवाः समुदायया थीथी जातित नं थ्वलिसे स्वानाच्वंगु दु। बुंगद्यःया पुजारी धाइपिं पानेजुपिं खः । अले पानेजुपिंनाप स्वानाच्वंगु गुथिया जग्गातकं आः बुंग व ख्वनाय् फाष्ट ट्र्याकया नामय् जग्गा लाकल । उकिं यानाः पानेजुपिंत समस्या वइगु जुल धकाः चिन्तित दु। बुंगद्यःया जात्राया झ्वलय् दछिया निक्वः कुरुवालय् वनाः द्यः काःवनेमाःगु चलन दु। द्यः कयाः वइगु लँ तकं फाष्ट ट्र्याकय् लाकातःगु धइगु खँ वयाच्वंगु दु। उकथं हे बुंगद्यःया रथ दयेकेगु निंतिं सिँ हइपिं ब्वसितय्गु गुथिया जग्गानापं बुंगद्यःनाप स्वापू दुगु कुमारि ख्यःतकं फाष्ट ट्र्याकय् लाकातःगु दु। उकिं याना बुंगद्यःनाप स्वापू दुगु संस्कृति मदइगु जुल अले बुंगद्यः जात्राया निंतिं द्यः कया वइगु लँ तकं मदइगु अवस्थाय् थ्यन धकाः धाःगुया अर्थ बुंगद्यःया जात्राय् तःधंगु हाथ्या वःगु अवश्य नं खः ।
न्हापा ख्वनाया सिकालि जात्रानिसें सिकालि ख्यः व ख्वनाया नेवाःत विस्थापित यायेगु कथंया फाष्ट ट्र्याक वल अन नेपाली सेनां स्थानीय जनताया जग्गानापं गुथिया जग्गातकं कब्जा यानाच्वन, ख्वनाया नेवाःत विस्थापित जुइगु जुल, ख्वनाया संस्कृति समाप्त जुइगु जुल धकाः जक खँ वयाच्वंगु अवस्था खःसा आः वया ला बुंगया नेवाःत तकं विस्थापित जुइगु, बुंगया संस्कृति समाप्त जुइगु अले बुंगद्यःया जात्रा तकं खतराय् लाइगु जुल धइगु खँ पिहां वःगु दु। सरोकारवाला स्थानीय मनूतय्सं बुंगद्यःया जात्राय् लाये फइगु लिच्वःलिसें बुंग व ख्वनाया नेवाःत तकं विस्थापित जुइगु जुल धकाः आः वयाः सतक आन्दोलन यायेगु बाहेकं मेगु विकल्प मदु धकाः सतकय् कुहां वयेमाःगु अवस्था वःगु दु। इमिसं आः आन्दोलन न्हूकथं हे यायेगु धकाः ‘ख्वना-बुंग बचाऔं अभियान’ न्ह्याकेगु व माघ २८ गते मंगलवाः सांस्कृतिक बाजंसहित सतकय् कुहां वयाः आन्दोलन यायेगु गुगुकथंया तयारी यात थ्व धइगु तसकं महत्वपूर्णगु पक्ष जुयाबिउगु दु ।
बुंगद्यःया अपाय्मछिं जाःगु रथ दयेकेगु व नं नकिं छपु हे मतासे दयेकीगु व उलिमछिं दँ न्ह्यवंःनिसें उकथंया रथ दयेकाः जात्रा याना वयाच्वंगु धइगु थ्व नेवाःतय्गु निंतिं जक मखु नेपाःया हे छगू गौरवया विषय जुयाच्वंगु खँ खः ।
नेपाःया हे म्हसीका जुयाच्वंगु बुंगद्यःया जात्राय् लिच्वः लाके मबिइकेत थःपिं सतक आन्दोलनय् कुहां वयेत बाध्य जुल धकाः धाःगु दु। समृद्धि नेपाल सुखी नेपाली धकाः राज्यं नारा बियाच्वंगु व थ्व इलय् नेपाल पर्यटन बर्ष २०२० न्यायेकाच्वंगु इलय् हे नेपाःया म्हसीका जुयाच्वंगु बुंगद्यःया रथ जात्राया अस्तित्व बचे यायेगु नितिं नेवाःत सतकय् कुहां वयेत बाध्य जूगुलिं नेपाःयात गुखेपाखे यंकेगु कथं राज्यसत्ता न्ह्याः वनाच्वन धइगु स्पष्ट जू । छखे गैर न्यायीक सतक विस्तारपाखें नेवाःत पीडित जुयाच्वंगु अवस्था दुसा मेखे ख्वना व बुंगया बस्तीयात बचे यायेमाःगु अवस्था दु। अले मेखे स्वनिगलय् थाय् थासय् स्मार्ट सिटी दयेकेगु धकाः गुकथंया योजनात हयाच्वन थुकिं स्पष्ट रुपं स्वनिगःया आदिवासी नेवाःत झन झन अल्पमतय् लाः वनीगुलिसें नेवाःतय्गु भाषा, संस्कृति, कला, साहित्य, इतिहासनिसें सभ्यतायात हे समाप्त यायेगु निंतिं योजनाबद्ध रुपं हे नेवाः नापं आदिवासी विरोधी थीथी योजनात वयाच्वंगु दु धइगु स्पष्ट जूगु दु ।
थौं ख्वना व बुंग बचे यायेमालाच्वंगु व बुंगद्यःया जात्रा ल्यंकेत संघर्ष यायेमाःगु अवस्था वःगु दुसा कन्हय् वनाः बिस्काः जात्रा ल्यंकेत, यँयाः जात्र ल्यंकेत नापं स्वनिगःया नेवाःतय्गु वस्ती वस्तीइ जुइगु मेमेगु आपालं जात्रा पर्वयात ल्यंकेत नं आन्दोलन याये मालीगु अवस्था वइमखु धकाः धायेफइगु अवस्थमा मदु। थौं ख्वना व बुंगयात बचे यायेत सतकय् कुहां वयेमाःगु धइगुया अर्थ कन्हय् वना तोखा, ख्वप, यल, थेच्व, सुनागू, जल, किपू, थक्वाः, बल्बु, सतुंगनिसें नेवाःतय्गु वस्ती वस्ती हे ल्यंकेत व थुपिं थासं नेवाःत विस्थापित याये दइमखु धकाः सतकय् कुहां वयेमालीगु अवस्था वइमखु धकाः नं धायेफइगु अवस्था मदु ।
बुंग व ख्वनायात सिधयेकेत स्वइपिं, बुंगद्यःया जात्रा खतराय् लाकीपिंसं मेमेगु बस्तीइ दुगु जात्राय् नं अज्याःगु हे लिच्वः लाकेत लिफः स्वइमखु धइगु थुइकेमाः । थौंया इलय् ख्वना व बुंगया नेवाःतय्सं थःगु मिखाय् ख्वबि तयाः सकल नेवाःतय्के ग्वहालिया निंतिं आह्वान यानाच्वंगु इलय् मेमेगु बस्तीया नेवाःत नेवाः संस्कृतिप्रेमी, सम्पदाप्रेमी, नेवाः पहिचान पक्षधरनिसें नेवाः राज्य पक्षधरतय्सं साथ बीमाःगु अवस्था वःगु दु ।
LEAVE YOUR COMMENTS