कालु पाण्डे व किपू

इतिहासयात मनुखं छु दृष्टिकोणं स्वइ, भविष्य वं गज्याःगु दयेकेत्यन धइगु खँ नं उकिं हे सी दइ । इतिहासयात स्वयेगु दृष्टिकोण धइगु हे भविष्ययात स्वयेगु दृष्टिकोण खः । नेपाःया इतिहासय् छम्ह ल्वःमंके मफइम्ह पात्र खः पृथ्वीनारायण शाह । तर पृथ्वीनारायण शाहयात स्वयेगु दृष्टिकोणय् धाःसा यक्व हे भिन्नता दु । गुलिस्यां लागिं पृथ्वीनारायण शाह महान राष्ट्र निर्माता खःसा गुलिस्यां लागि खुनी हमलावर । उकिं दँय्दसं पुस २७ कुन्हु गुलिस्यां वयागु झ्वाताय् स्वांमाः क्वखायेकी, गुलिस्यां व लुफिं जक हाःगु ल्वहँतय् नं थुकलं बी । कन्हय्या नेपाः गज्याःगु जुइमाः धइगु खँय् थ्व थुकलं बीपिं व स्वांमाः क्वखायेकीपिनि दृष्टिकोण नं पाः । कारण, इतिहासयात स्वयेगु दृष्टिकोण पात कि भविष्ययात स्वयेगु दृष्टिकोण नं पाइ ।

देशय् न्हूगु सरकार वल । थ्व न्हूगु सरकारं कन्हय् गज्याःगु नेपाः दयेकीन धइगु खँ वं इतिहासयात स्वइगु दृष्टिकोणं कनाच्वंगु दइ । न्हूगु सरकार वयेवं छगू न्हूगु निर्णय जूगु दु – येँया चन्द्रागिरिइ कालु पाण्डेया झ्वाता पलिस्था यायेगु । अन पृथ्वीनारायण शाहया झ्वाता ला न्हापा हे दुगु जुल । आः वहे पृथ्वीनारायण शाहया सेनापति कालु पाण्डेया झ्वाता नं वइगु जुल ।

कालु पाण्डे धइम्ह पृथ्वीनारायण शाहया वहे सेनापति खः गुम्हेसित स्वनिगःया किपू देशय् हमला याकेत छ्वया हःगु खः । तर कालु पाण्डें किपू त्याका नये मफु । बरु किपूमितय्सं हे कालु पाण्डेयात लडाइँया मैदानय् स्याना बिल । गुगु इलय् गोर्खां किपुली आक्रमण याःगु खः, उगु इलय् किपू छगू कथं निहत्था धाःसां जिउ । किपू अबले यल देय्या छगू अंग ।

यलया शासनय् पकड दुपिं प्रधानतय्त पृथ्वीनारायण शाहं थःगु ल्हातय् कया तयेधुंकल । उकिं किपुली आक्रमण जुलं नं यलं किपुली ल्वाइपिं सेना छ्वया महः । फलतः किपूया युद्ध किपूमि थःपिंसं हे ल्वाये माल । मुक्कं नेपाः कब्जा यायेगु महत्वाकांक्षा दुपिं गोर्खा सैनिकलिसे किपूया निहत्था जनतां गुलि ल्वाये फइ ? तर युद्ध धइगु हतियारं ल्वाइ मखु, मनोबलं ल्वाइ । किपूमितय् मनोबलं कालु पाण्डे थेंज्याःम्ह गोर्खा सेनापतियात नं चा वांन्याका बिल ।

वयां लिपा पृथ्वीनारायण शाहं वहे कालु पाण्डेया कायया नेतृत्वय् किपुली हानं आक्रमण याके छ्वत । नेपाः एकीकरण स्वयां नं अबुया हत्याया बदला कायेगु भावना तयाः जूगु उगु युद्ध धाःसा गोर्खा सेनां त्याकल ।

किपूलिसे कालु पाण्डेया इतिहास धइगु थ्व खः । आः न्यने दयाच्वन, वहे किपूया जःखः लाःगु चन्द्रागिरिइ गोर्खा सेनाया सेनापति कालु पाण्डेया झ्वाता नं तइगु जुल हं ! उकिया शिलान्यास समेत जुइधुंकल । थ्व सन्दर्भय् स्वाभाविक रुपं छगू न्ह्यसः पिहां वइ – कालु पाण्डेया झ्वाता तयेत्यंगु खँय् थौंया किपूमितय्सं छु धयाच्वन ? तुलुतुलु जक हे स्वयाच्वन कि छुं न्ववाना नं च्वन ?

कालु पाण्डे गोर्खाया लागिं सुरवीर खयेफु । तर किपूया लागिं ला चान्हय् हमला याः वम्ह छम्ह शत्रु सेना सिबाय् मेम्ह सुं मखु । उकिं वयागु झ्वाता गोर्खाय् धस्वाकूगु जूसा सुयां छुं धायेगु दइ मखु जुइ । तर किपूया न्हासय् हे वयाः धस्वाकेगुत्यंगुया अर्थ छु ?

कालु पाण्डें ला किपूयात थःगु जन्मजःछि गबलें त्याके मफुत । तर थ्व झ्वाता तयेधुंकल चाहिँ न्हिंन्हिं हे त्याकी । इतिहासय् ला किपू छक्वः बुइ हे धुंकल । आः वर्तमानय् हानं छक्वः बुकेगु पूर्ण तयारी जुयाच्वंगु दु । मसिउ, छगू हे युद्ध ग्वःकः बुना च्वने माःगु खः किपूमितय्सं ! किपूमितय्त ग्वःकः बुकल कि तिनि मनय् शान्ति वइगु खः पृथ्वीनारायण शाहया सेनामेनातय्त ? थथे तायाच्वंगु दु, किपूमितय्सं कालु पाण्डेयात स्याना बिउगु २५० दँ न्ह्यःया उगु तं थौं तक नं क्वलाःगु मदुनिगु जुयाच्वन गोर्खालीतय्त । उकिं उमिसं किपूया न्हाय् न्ह्यःने हे कालु पाण्डेया झ्वाता धस्वाकाः छक्वः मखु तःक्वः तःक्वः हे किपूयात बुकाः क्यनेगु उद्घोष यानाच्वंगु दु । हाय किपू ! अबले कालु पाण्डेया ल्हातं छक्वः बुइ म्वाःलं छु जुल, थौं २५० दँ लिपा वयाः कालु पाण्डेया ल्हातं न्हिं न्हिं हे बुनाच्वने माःगु नियती फये मालेत्यंगु दु ।

कालु पाण्डे गोर्खाया लागिं सुरवीर खयेफु । तर किपूया लागिं ला चान्हय् हमला याः वम्ह छम्ह शत्रु सेना सिबाय् मेम्ह सुं मखु । उकिं वयागु झ्वाता गोर्खाय् धस्वाकूगु जूसा सुयां छुं धायेगु दइ मखु जुइ । तर किपूया न्हासय् हे वयाः धस्वाकेगुत्यंगुया अर्थ छु ? सम्भवतः किपूया इतिहासं दकलय् घृणा यानातःम्ह पात्र सुं दुसा व कालु पाण्डे हे जुइ । अज्याःम्ह पात्रया झ्वाता थौं किपू लिक्क हे धस्वाकाः छु सन्देश बीत्यंगु खः ? कालु पाण्डेया थ्व झ्वाता किपूमितय् स्वाभिमानय् यायेत्यंगु मेगु हमला खः लाकि मखु ? २५० दँ न्ह्यः ला थःगु देशय् हमला याः वःम्ह कालु पाण्डेयात किपूमितय्सं बांलाक हे लिसः बिया छ्वःगु खः ।

आः थुपालय् चाहिँ गज्याःगु लिसः बिया छ्वइगु खः, व स्वये हे मानिगु जुल । धाइ, किपूयात गोर्खा राज्यं भौतिक रुपं त्याकूगु खःसां मानसिक रुपं थौं तकं त्याके फुगु मदुनि । किपुली भाषण याः वइपिं हरेक राजनीतिक पार्टीया नेतातय्सं थथे हे धयाथकी । तर थौं वहे राजनीतिक पार्टीया नेतात सकलें जानाः किपूयात मानसिक रुपं नं बुका छ्वयेगु तयारी शुरु यायेधुंकूगु दु । किपूया राजनीतिक पार्टी, राजनीतिक नेता व सचेत किपूमि जनतां थुकियात गय् यानाः थुइकीगु खः, व नं स्वये हे मानिगु जुल । पृथ्वीनारायण शाहं छ्वया हःम्ह कालु पाण्डेयात बुके फुपिं किपूया जनतां थौं थीथी दलया नेतातय्सं छ्वया हयेत्यंम्ह कालु पाण्डेयात चाहिँ बुके फइगु खः लाकि मखु, व नं छक्वः स्वये हे मानिगु जुल । विजयी पक्षया नुगलय् २५० दँ न्ह्यः जूगु पराजयया मि ला अझ हे मसीनिगु जुयाच्वन, बिजित किपूया नुगलय् चाहिँ अबले च्याःगु मि अझं च्यानाच्वंगु दनि लाकि सी नं धुंकल, व धाःसा आः सी दइ जुइ ।