बँ पसः व कोभिड-१९

विश्वय् माहामारी कथं न्यना वनाच्वंगु कोरोना भाइरसया जोखिमया कारणं तयातःगु लकडाउन ह्वालुकेवं येँया थीथी थासय् बँ पसः तइपिनि भीड हे खनेदयावल । देशय् कारोना नियन्त्रणय् वःगु मदुनि, कोरोनाया कहरं बचे जुइत मास्क तयेगु, हुलमुल मयायेगु, हुलमुलय् मवनेगु, सामाजिक दूरी कायम यायेगु हे बांलाःगु उपाय खः । तर थौकन्हय् बँ पसः तइपिंसं भिडभाड अप्वयेका च्वंगु दु। येँया थीथी थासय् तयातःगु बँ पसलं यानाः भिडभाड अप्वयेका च्वन, गुकिं यानाः सामाजिक दुरी कायम यायेगु अवस्था हे वयेके मबिल । थुकिं समुदायय् कोरोना सरे जइगु सम्भावना झन हे अप्वयेका बिउगु दु ।

बँपसल्यात अप्वः धयाथें पिनें स्वनिगलय् दुहां वःपिं जुइ । विशेष यानाः भारतं वयाच्वंपिं अप्वः खनेदु। अथेहे थौंकन्हनय् कारोना संक्रमणय् न्ह्यःने लाःगु थीथी जिल्लां वःपिं नं बँपसः तयेगुलिइ सक्रिय जुयाच्वंगु दु। मेखे थौंकन्हय् स्वनिगलय् कोरोना संक्रमण खने दयाच्वंपिं अप्वः धयाथें विदेशं वःपिं व पिने जिल्लां वःपिं हे जुयाच्वंगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् नं यँेया आम नागरिकत सचेत जूगु खनेमदु। हूलमुल यानाः याना बँ पस तयाः च्वंपिंथाय् हे घ्वात्तुघ्वानाः सामान न्यानाच्वंगु खनेदु ।

बँ पसः चिइकेगु भाला कयातःम्ह येँ महानगरपालिकां धाःसा थःगु जिम्मेवारी पूवंका च्वंगु खनेमदु। येँ महानगरपालिकापाखें बँ पसः चिइकेगु ज्या ला यानाच्वंगु दु, तर पूर्णकथं चिइके फयाच्वंगु मदु धाःसां जिउ । अथे ला महानगरया नगर प्रहरीतय् बँपसल्यातलिसे साँथगाँथ दु नं धाइ । कोरोनाया कहरया इलय् बँपसःत तयेके मजिउ धयागु आमनागरिकतय् धापू दु। तर येँया थीथी स्थानिय क्लब, टोल सुधार समिति, वडा, टोलबासीत धाःसा मौन च्वनाच्वंगु खनेदु। थःगु त्वालय् लँय हे वने मजिक भीड यानाः बँ पसः तयातःसां टोलवासीत हे म्हुतइ धौ फिनाच्वंगु खनेदु।
कोरोना जोखिम म्हो यायेत थज्याःगु हुलमुल मदयेकेगु माःगु अवस्थाय् तकं बँ पसः चिइकेत टोलवासीत सकृय जुयाच्वंगु खनेमदु, मेबलय् ला छु धायेगु? येँया थीथी थासय् भीड यानाः बँ पसः तयातःगु कारणं यानाः कोरोना सरे जुइगु सम्भावना अप्वया च्वँसां त्वाः त्वाःयापिं नागरिक धाःसा मौन हे च्वनाच्वंगु खनेदु ।

कोरोनाया जोखिमं यानाः थ्व पाखें बचे जुइत भीडभाड मयायेगु, सामाविक दूरी कायम यायेगु, मास्क अनिवार्य तयेगु यायेमाःगु जूगुलिं बँ पसः चिइके हे माःगु खनेदु। उकिं येँया गनं गनं थासय् जागरुक युवा समूह पाखे बँ पसः हटाउ अभियान न्ह्याकाच्वंगु दु। अथे खःसां गुलिखे थासय् अझ नं बँपसः तइपिं हूलमुल हे जुयाच्वंगु दुसा थुकिं यानाः भीडभाड मुना हे च्वंगु दु। उकिं आः सकलें जानाः थज्याःगु बँ पसःयात फुक्क थासं हे चिइकेगु हथाये जुइधुंकूगु दु। थज्याःगु पसः चिइकेगु आःया निंतिं जक मखु, दीर्घ कालया लागिं नं आवश्यक दु ।

स्वनिगलय् बँ पसःया समस्या न्ह्याबलें धयाथें वयाच्वंगु दु। थनया बँपसःया समस्या आःयागु जक समस्या मखु। स्वनिगलय् बँपसःया समस्या वयाच्वंगु यक्व हे दयेधुंकल । थज्याःगु पसलं लँ जुवाःतय्त लँय् वनेत तकं समस्या यानाच्वंगु दु। लँजुवाःत वनेमाःगु लँय् सिथय् सिथय् हे बँ पसः तयातइगुलिं मनूत लँया दथुं दथुं न्यासि वनेमालाच्वंगु दु। गुकिं यानाः दुर्घटना नं अप्वयेकाच्वंगु दुसा लँय् ट्राफिकया समस्या नं तच्वयेकाच्वंगु दु। झन आःया इलय् जुयाच्वंगु भीडभाडं यानाः कोरोना भाइरसं सरे याइगु सम्भावना नं तच्वयेका बिउगु दु ।

बँ पसः तइपिंसं सतकया पेटी, लँ सिथय् जक मखु स्वनिगःया बांलाकातःगु साँस्कृतिक, धार्मिक, सम्पदा स्थल देगः देगलय् हे पसः तयेगु यानाच्वंगु दु। थुकिं यानाः पर्यटकीय थाय् यात नं कुरुप यानाच्वंगु दु। गुकिं स्वनिगःया मू आम्दानीया स्रोत जुयाच्वंगु पर्यटन व्यवसाय हे नं बांमलागु लिच्वः लाकाच्वंगु दु। बँपसः तइपिंसं गल्ली, पार्क, आकाशे ताँ तकं मत्वःतू ।

इलय् ब्यलय् काठमाडौं महानगरपालिकाया नगरप्रहरीतय्सं बँ पसः चिइकेगु नं यानाच्वंगु खनेदु, तर नगर प्रहरीया ज्या धाःसा हासा थाना भौ ख्यायेगु उखान थें जक जुयाच्वन धाःसां जिउ । जब जब बँ पसः चिइकेगु सुरु याइ, अबले उमिसं विरोधया सः थ्वयेकी । उमिसं बँपसः तयेगु थःपिनिगु बाध्यता खः, मेगु ज्या मदुगुलिं रोजगारया लागि तयेमाःगु खः धाइ, अले थुकि राजनीति घुसे याइ । राजनीतिक दलया नेता, कार्यकर्ता, अले भातृ संगठनतय्सं नं थुमित हे ग्वाहालि यानाच्वंगु दइ । अथेला अप्वः थें थज्याःपिं बँपस्लयात छुं कि छुं राजनीतिक दलया सदस्य जुयाच्वंगु हे नं दइ । राजनीतिक दलया कर्यकर्ता जुयाच्वंपिंसं राजनीतिक दलया ग्वाहालि काइगु ला स्वाभाविक हे खः । मेखे थज्याःगु बँपसः तयाच्वंपिनि पाखें गुलिखे थासय् स्थानिय क्लब, टोलसुधार समितिया लिसें राजनीतिक कार्यकर्तातय्सं आर्थिक लाभ कयाः नं उमिगु संरक्षण यानाच्वंगु दु ।

आः स्वनिगलय् अप्वःया वयाच्वंगु बँ पसःया मू कारण छु खः, थुकिया मू हा गन दु उकिया बारे हे बिचाः यायेमाः थें च्वं । स्वनिगलय् न्हियान्हिथं जनसंख्याया चाप अप्वया वयाच्वंगु दु। थीथी जिल्लाय् जक मखसे विदेशय् च्वंपिं नापं वयाः स्वनिगलय् बँपसः तयेगु यानाच्वंगु खनेदु। थुमिगु आम्दानीया माध्यम धइगु हे बँ पसः जुयाच्वंगु दु, उमिगु रोजगार धयागु हे बँ पसः जुयाच्वंगु। स्वनिगःया ९९ प्रतिशत बँ पसल्यात स्वनिगः पिनेयापिं व विदेशीत हे खः धाःसां जिउ । लिपांगु इलय् स्वनिगलय् आप्रवासया समस्या अप्वःया च्वंगु खनेदु। गन जनसंख्याया चाप अप्वः दइ, अन थीथी समस्या नं खनेदयावइ । थुकिया दसु कथं बँ पसः अप्वयाच्वंगु खः । दकलय् न्हापां ला स्वनिगलय् समस्या कथं खने दयाच्वंगु आप्रवासया समस्यायात समाधान याये माः थें च्वं । थुकिया निंतिं दकलय् न्हापां स्वनिगःया स्थानियबासीत हे सचेत व जागरुक जुइ माःथें च्वं ।

थुकिया निंतिं आः तुरुन्त हे नं बँ पसः चिइकेगु अभियानय् लगे जुयाच्वपिं जागरुक युवा समुहयात सरकार, स्थानीय सरकार स्थानीय क्लब, थीथी टोल सुधार समिति, स्थानियवासीतय्सं फुथे, फुथासं ग्वाहालि यायेमाः ।