कीतिपुर व कान्तिपुर त्याकूगु बारे

वि.सं. २०७४ माघ २० गते ‘नागरिक’ न्हिपती डा. तारानाथ शर्माया ‘पृथ्वीको सुझबुझ’ शीर्षकया छपु च्वसु ब्वनेदत । उगु च्वसुइ पृथ्वीनारायण शाहया तसकं तारिफ यानातःगु दु । तर व च्वमिया थःगु निजी विचाः जूगुलिं उकियात कयाः जिगु धायेगु छुं मदु । उगु हे च्वसुइ यक्व द्वनाच्वंगु जूगुलिं जिं छपु पौ ‘नागरिक’ न्हिपौया सम्पादकया नामय् च्वयाः बियागु नं खः । तर लछि मयाये धुंकल उगु पौ आतक नं प्रकाशित मयाःगुलिं जिं थःगु थ्व बःचाहाकःगु प्रतिक्रिया थुगु न्हिपतिइ च्वयाच्वना ।
उगु च्वसुइ दुगु प्यंगू न्यागू द्वं (गल्ती)यात जिं संक्षेपय् जक कुलेगु कुतः याये । गथे कि पृथ्वीनारायण शाहया जन्म थौं स्वयां ३५२ दँ न्ह्यः जूगु धकाः धयातःगु दु । थ्व सही मखु । वि.सं. १७७९ लय् जन्म जूम्ह जुजु थौं ३५२ दँ गथे यानाः जुइ ? अथे हे किपू देय्यात छगू स्वतन्त्र देय् धकाः डा. शर्मां थःगु उगु च्वसुइ धयातःगु दु । जबकि किपू यल राज्यया छगू अंग जक खः । थुकथं हे उगु च्वसुइ पृथ्वीनारायणं थःगु अभियान किपुलिइ आक्रमण यानाः न्ह्याकल धकाः उल्लेख यानातःगु दु । सही खँ छु धाःसा पृथ्वीनारायणं थःगु सैनिक अभियान नुवाकोटय् आक्रमण यानाः न्ह्याकूगु खः । किपुलिइ ला तःदँ लिपा वयाः जक आक्रमण यायेगु साहस याःगु खः ।

अथे हे पृथ्वीनारायणं ख्वप देय् त्याके धुंकाः अन बंगालया सुल्तानं आक्रमण यात धकाः नं डा. शर्मां थःगु च्वसुइ धयातःगु दु । थ्व नं एकदम गलत खः । ख्वप देशय् बंगालया सुल्तानं याःगु आक्रमण ला व स्वयां प्यसः दँ स्वयां न्ह्यः हे वि.सं. १४०६ लय् जूगु खः । हाकनं अंग्रेज सेनायात मकवानपुरेतय्सं बुका छ्वत धकाः नं च्वयातःगु दु । वास्तवय् मकवानपुरय् बंगाली सेनां आक्रमण याःगु खः । अंग्रेज सेनां मखु । अंग्रेज सेना ला सिन्धुलीगढीइ बुइ धुंकाः अनं हे जनकपुर जुयाः बिसिउँ वंगु खः ।
आः जिं उगु च्वसुइ निगू तःधंगु द्वनाच्वंगु खँ न्ह्यथने । जिगु विचाःकथं च्वमिं पृथ्वीनारायणयात तःधंम्ह मनू धकाः क्यनेगु निंतिं थुकथं सीकचायेकं हे द्वंकूगु खनेदु । किपू देय् त्याकेत पृथ्वीनारायणं अन स्वक्वःतक आक्रमण यायेमाल । व हे झ्वलय् वया सेनापति कालु पाँडेया ज्यान तकं वन, वाणं लानाः वया किजाया मिखा कां जुल, अले पृथ्वीनारायण स्वयमया ज्यान तकं जोखिमय् लात । शायद थुकियागु हे प्रतिशोध स्वरुप किपू देय् त्याके धुंकाः अनयापिं मनूतय् न्हाय् ध्यनेगु ज्या जुल । थुगु घटनायात क्रिस्तानतय्गु प्रचार जक खः धकाः उगु च्वसुइ धयातःगु दु । च्वमिया थःगु हे धापूकथं ‘वास्तवमा नाक–कान काट्नु भन्ने उक्तिको वास्तविक अर्थ इज्जत तल खसालिदिनु हो, तर क्रिस्तानहरूले त्यस्तो भनाइलाई बिगारेर नचाहिँदो अर्थ लगाइदिए ।’ थ्व धापू एकदम हे गलत खः ।

स्वयम पृथ्वीनारायणया दरवारिया कवि ललिताबल्लभं थ्व खँयात स्पष्ट रुपं उल्लेख यानातःगु दु । उम्ह कविं रचना याःगु ‘पृथ्वीन्द्रवर्णोदय’ काव्यय् थथे च्वयातःगु दु ः— “यशस्वी गोरखाया जुजुं प्यखेरंया किल्लात बलपूर्वक त्याके धुंकाः बांलाःगु नांजाःगु कीर्तिपुरयात घेराबन्दी यात । गोरखाली जुजुं शत्रु पक्षया साहसी मनूतय्त स्यानाबिल, मेपिनिगु न्हाय् ध्यनाबिल, थुकथं हे शत्रुया छुं मनूतय्त विरुप यानाबिल ।” (श्री ५ पृथ्वीनारायण शाहको उपदेश, जगदम्बा प्रकाशन, पृ. ४५८) । नापं दछिति न्ह्यः मदुम्ह शुक्रसागरं न्ह्यःने हयादीगु दस्तावेजं किपूतय्गु न्हाय् ध्यंगु घटनायात बांलाक हे प्रमाणित याःगु दु । (इतिहास शिरोमणि बाबुराम आचार्य, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, पृ. २०) ।

कान्तिपुर त्याकूगु घटनायात च्वमिं थथे च्वयातःगु दु — “काठमाडौंका जनताले आफ्नो नगरकी कुमारीलाई असीम श्रद्धा गरेको देखी सोझै आक्रमणको बाटो नसामती जनताको हृदय जित्न ठाडै गएर जीवित कुमारीलाई सबका अगाडि निहुरेर गोडामै ढोगिदिए ।” थ्व धापू नं सरासर हे गलत खः । दक्व फुक्क धइथें स्रोतं पृथ्वीनारायणं स्वखेरं (न्यत, भिंद्यःत्वाः व तिन्हिंख्यः) हनुमानध्वाखा लागाय् आक्रमण याःगु खँ उल्लेख यानातःगु दु । उलि जक मखु, येँयाः (इन्द्रजात्रा)या उकुन्हु हे बहनी थीथी प्रलोभन बियाः नं थःगु पक्षय् मवःपिं कान्तिपुरया निरपराध द्यःभाजुपिनिगु ग्वाछेँमुगःयागु छेँय् गोरखाली फौजं आक्रमण यानाः इमिगु श्रीसम्पत्ति लुटे याःगु खँ दस्तावेजं हे प्रमाणित याःगु दु । (राजधानी, २०७४ कात्तिक २५) ।गनतक कुमारि माजुया तुति भागि यात धइगु खँ खः, थ्व पृथ्वीनारायणयागु कुटनीतिक चाल हे खः । कान्तिपुरया जुजु बिसिउँ वंगु व सहर गोरखाली सेनां थःगु कब्जाय् काये धुंकाः आत्मसमर्पण यायेगु बाहेकं कान्तिपुरया प्रजां मेगु छु हे याये फइ ।न्हापा जुया वंगु घटनायात कयाः विश्लेषण यायेगु तरिका च्वमिपिच्छे फरक जुइफु । तर ऐतिहासिक घटनायात हे गलत ढंगं प्रस्तुत यानाः उकिया अपव्याख्या यायेगु अधिकार सुयात नं दइमखु धइगु खँ सकसिनं थुइकेमाः ।