राष्ट्रपतिया विवादित पलाः !

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी हाकनं छक्वः विवादय् लाःगु दु। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीं पुस ५ गते याःगु संसद विघटनयात सुतुक्क पारित यानाः विवाद लाःम्ह राष्ट्रपति भण्डारी हाकनं छक्वः मखुगु इलय् सर्वदलीय वैठक सःताः विवादय् लाःगु खः । राष्ट्रपति भण्डारीं वंगु मंगलवाः सःतूगु सर्वदलीय वैठक थः विदेश भ्रमणय् वनेत्यनागु जानकारी याकेत जक खः धाःसां उकिया दुनेया आशय धाःसा थःगु भ्रमणया बारे जानकारी जक याकेगुकथं मखु। राष्ट्रपति भण्डारीं दलया नेतातलिसे खँल्हाबल्हा यायेगु झ्वलय् वय्कलं लोकतन्त्रय् चुनाव स्वाभाविक प्रक्रिया खः, चुनावयात नकारात्मक रुपं काये मजिउ धकाः धयादीगु खः । गुगु धापूयात कयाः सर्वदलीय वैठकय् ब्वति काःपिं नेतातय्सं आपत्ति प्वंकूगु खः ।

राष्ट्रपतिं भण्डारीं सर्वदलीय बैठकय् गुगु खँ धयादीगु दु। थ्व खँ न्हापा प्रधानमन्त्री केपी ओली शर्मां धायेगु यानाच्वंगु खँया निरन्तरता खः । अझ राष्ट्रपतिपाखें सर्वदलीय बैठक सःतेगु गुगु ज्या जुल, व प्रधानमन्त्रीया आशय कथं हे जूगुखः । अले राष्ट्रपतिं चायेकं मचायेकं हे चुनावय् वंसा जिउ धइगु सन्देश बीत कुतः याःगु खः । तर राष्ट्रपतिया उगु धापुतिं हाकनं छक्वः संवैधानिक न्ह्यसः ब्वलंका बिउगु दु। सर्वोच्च अदालतं प्रधानमन्त्रीया पलाः हे गलत जूगु धासें ससदं हाकनं सरकार गठन यायेफइगु संकेत बीधुंकाः राष्ट्रपतिं उलि हचुवां अज्याःगु सन्देश बियाः छुं धायेत्यंगु खः धइगु न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु ।

अथे ला राष्ट्रपति भण्डारीं आतक गुलिं नं ज्या याःगु दु उकियात कयाः आलोचना हे अप्वः जूगु दु। तत्कालीन इलय् नेकपा दुनेया विवाद ज्यंकेत राष्ट्रपति गुकथं सक्रिय जूगु खः, उकियातकयाः नं आपालं आलोचना जूगु खः । राष्ट्रपति भण्डारीं अझ नं थः देय्या राष्ट्रपति धइगु थुइकेगु कुतः मयानाच्वंगु जकं खः ला धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु। राष्ट्रपति संविधानया संरक्षक खः । अले संविधानया अःखः जुइगु गुगुं नं ज्यायात अस्वीकार यायेगु अधिकार राष्ट्रपति याके दइ । तर राष्ट्रपतिं थःके दुगु अज्याःगु अधिकार छ्यलेगु पलेसा छगू पार्टीया नं छगू गुटया रुपय् थःत न्ह्यब्वःगु दु। गुगु कि राष्ट्रपति थेंज्याःगु गरिमामय व सम्मानित संस्थायात ल्वःगु ज्या मखु। थ्व स्वयां न्ह्यः थम्हं याःगु उलिमछिं गलत ज्याया कारणं राष्ट्रपति संस्था आलोचित जुइधुंकाः थम्हं उकियात भिंकेगु कुतः मयायेगु धइगु देय्या निंतिं विडम्बना खः ।

राष्ट्रपतिं छुं छगू पार्टी वा गुटया प्रतिनिधित्व याइ मखु। मुक्कं देय्या राष्ट्रपति खः । अथे जुयाः सुं व्यक्ति राष्ट्रपति वा सभामुख जुल धाःसा दकलय् न्हापां थःगु पार्टीया साधारण दुजःपाखें तकं राजीनामा बीगु आम प्रचलन खः । तर लिपांगु इलय् विश्वव्यापी रुपं दयाच्वंगु अज्याःगु प्रचलनयात त्वःथलेगु ज्या पुलांम्ह सभामुख सुवास नेम्वाङ व राष्ट्रपति भण्डारीं याःगु दु ।

राष्ट्रपति भण्डारीं आतक गुलिं नं ज्या याःगु दु उकियात कयाः आलोचना हे अप्वः जूगु दु। तत्कालीन इलय् नेकपा दुनेया विवाद ज्यंकेत राष्ट्रपति गुकथं सक्रिय जूगु खः, उकियात कयाः नं आपालं आलोचना जूगु खः । राष्ट्रपति भण्डारीं अझ नं थः देय्या राष्ट्रपति धइगु थुइकेगु कुतः मयानाच्वंगु जकं खः ला धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनाच्वंगु दु ।

नेपाःया संसदीय इतिहासय् थःगु भूमिकाप्रति न्याय याम्ह धइम्ह छम्हयां छम्ह जक सभामुख दमननाथ ढुंगाना खः । गुम्ह व्यक्तिं थः सभामुखजुयाच्वंगु इलय् विपक्षी राजनीतिक पार्टीयात तकं गुबसं आलोचना यायेगु ह्वःताः मबिउ । थः सभामुख जुयाच्वंगु इलय् ढुंगानां धायेगु यानाच्वंगु खः । ‘सरकार सत्तापक्षया खःसा सदन प्रतिपक्षया खः’ । सरकारं थःगु ज्या सत्ताय् च्वनाः यायेगु खःसा प्रतिपक्षं सदनपाखें सरकारं यानाच्वंगु मखुगु ज्यायात खबरदारी यायेगु जक मखु देय् व जनताया अहित जुइकथं हइगु गुगुं कथंया कानूनयात भिंकेगु ज्या याइ । तर विडम्बना धायेमाः गबले संविधानसभाया सभामुख नेम्वाङ जुल उगु इलंनिसें नेपाःया सम्मानित संस्थातय्सं थःगु गरिमाय् हाकः इकेगु ज्या थम्हं तुं यात । सभामुख नेम्वाबं शुरु याःगु उगु ज्यायात लिपा वयाः राष्ट्रपति भण्डारीं निरन्तरता बियाच्वंगु दु ।

आःया संविधानकथं संसदया आयु न्यादँया खः । दथुइ संसद विघटन याये मदइगु प्रावधान संविधानय् दुसां प्रम ओली थःगु अहंकार ब्वयाः संसद विघटन यायेगु निर्णय यात । गुकियात राष्ट्रपति भण्डारीं नं याउँक हे स्वीकार यात । प्रधानमन्त्रीं संसद विघटनया सिफारिस यायेधुंकाः सामान्य प्रचलनकथं राष्ट्रपतिं सम्बन्धित व्यक्तित सःताः गय् गुकथं यायेगु धइगु बारे सहलह यायेमाःगु खः । उगु इलय् अज्याःगु सहलह यायेगु आवश्यकता मतायेकूम्ह राष्ट्रपतिं आः वयाः सर्वदलीय बैठक सःतूगुया औचित्य छु ?

आः नं प्रधानमन्त्री ओली संसद विघटन यानाः चुनावय् वनेगु दाउलय् च्वनाच्वंगु दु। थ्व खँ प्रधानमन्त्रीं बियाच्वंगु अभिव्यक्तिं यच्चुक सीदु। अले राष्ट्रपतिं सर्वदलीय बैठक सःताः बिउगु सन्देशया आशय नं पुनस्र्थापित जुइधुंकूगु संसदयात विघटन यानाः हाकनं चुनावय् वनेगु निर्णय यायेगु तयारी जकं मखुला धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलंगु दु। यदि प्रधानमन्त्रीया आशयकथं राष्ट्रपति हाकनं गलत लँपुइ न्ह्याःवनेत्यंगु खःसा थ्व वय्कःया निंतिं दुर्भाग्य जुइ ।

राष्ट्रपति संस्था छक्वः विवादय् लायेधुंकाः हाकनं हाकनं अज्याःगु घटना दोहोरे यानाच्वनेगु बांलाःगु खँ मखु। राष्ट्रपति संस्था धइगु निर्विवादित संस्था खः । अथे जुयाः राष्ट्रपतियात देय्या राष्ट्रपति धायेगु यानाच्वंगु खः । तर राष्ट्रपतिं स्वय्म थम्हं थःगु मर्यादा मथुल धाःसा उकिया विकल्प धइगु महाअभियोग हे खः । गुकिया माग थौं देय् न्यंकं जुयाच्वंगु दु। अझ नं ई दनि राष्ट्रपतिं थःत भिंकेत । खः गल्ती जुल उकियात भिंकेमाः तर मर्यादित संस्थां बारम्बार गल्ती यायेगु यात धाःसा थ्व देय् व जनताया निंतिं पाच्य जुइ मखु। थुखेपाखे राष्ट्रपति स्वय्म हे सचेत जुइमाः । तर राष्ट्रपतिया आःया गतिविधि स्वयेगु खःसा थःत भिंकेगु कुतः याइ धकाः जनतां विश्वास यायेफइगु आधार मदु। छाय् धाःसा राष्ट्रपतिं पटक पटक विवादास्पद ज्या यायेधुंकूगु दु। अले जनता सदां राष्ट्रपति वा सरकारं प्रमुखं याइगु ज्यायात मिखा तिसिना च्वनी धइगु सोच खःसा आः उगु सोचयात भिंकेगु हे बांलाइ । थ्व राष्ट्रपतिया निंतिं जक मखु सरकार प्रमुख ओलीया निंतिं नं खः । गल्ती स्वीकार यायेगु हे राजनीतिक इमान्दारिता खः ।