काश्मीरया भविष्य

प्रकृतिया नियम हे जुयाच्वंगु दु, तःधीम्ह न्यां चिधीम्ह न्यायात शिकार यायेगु स्वयाच्वनी, थ्व उमिगु धर्म हे जुल । वथें तुं थ्व नियम व्यक्ति व्यक्ति जक मखु देय् देसय् नं लागू जुयाच्वंगु दु। अथे धयागु तःधंगु शक्तिशाली राष्ट्र नं चीधंगु कमजोर देय्यात न्ह्याबलें दुःख कष्ट बीगु स्वयाच्वनी । अझ उलि जक मखु मौका वल कि चीधंगु देय् यात शक्तिशाली तःधंगु देसं इमां बखुंयात शिकार याःथें यायेगु स्वयाच्वनी । इमां बखुंयात झम्टे यानाच्वंगु दृश्य स्वयाः आनन्द कयाच्वनीपिं नं कम मजू । व थें तुं छगू विशाल शक्तिशाली देय् कमजोर देय्या सार्वभौम अखण्डताया हरण याःसां मेमेगु देसं तमासा स्वयेगु बाहेक मेगु छुं नं मद्दत यायेगु स्वःगु मदु। अथे धयागु शक्तिशाली देशं कमजोर देय्यात न्ह्याबलें अत्याचार यानाच्वंसां नं विश्वया राष्ट्रत नं टुलुटुलु जक स्वयेगु यानाच्वंगुलिं थ्व संसारय् न्याय मदु धाःसा नं मपाः । थ्वहे कारणं यानाः थ्व संसारय् मत्स्य न्यायया नियम चले जुयाच्वंगु दु धइगु याउँक अनुमान यायेफु। वंगु श्रावण महिनाया २० गते भारतं काश्मीरया सार्वभौम अखण्डतायात हरण यायेगु ज्या यात। अथे धयागु दिल्ली दरवारया संविधान अनुसारं काश्मीर चले जुइमाः धकाः दादागिरी ज्या यात। तर विश्वया शक्तिशाली धाःगु देय्तय्सं तमासा स्वयेगु स्वयां मेगु छुं नं उपाय यायेगु कुतः मयाः । अर्थात् भारतया पलाःयात मौन समर्थन यायेगु ज्या यागु खःला ?

काश्मीर राज्यया राजनीतिक घटनाक्रमया बारे छुं भचा उल्लेख यायेगु कुतः याये । काश्मीर राज्य प्राकृतिक श्रोतया धनी अति सुन्दर राज्य जुयाच्वंगुलिं न्हापांनिसें शक्तिशाली शासकतय्सं मिखा तया वयाच्वंगु खः । थ्वहे कारणं यानाः काश्मीर राज्यया यक्व हे उथलपुथल जुयावने धुंकल । अथे धयागु गबलें मौर्य वंश, गबलें बौद्धमार्गी शासकतय्सं राज्य सञ्चालन यानाः काश्मीरयात व्यवस्थित ढंगं शासन यानाः शान्त, सुन्दर, सभ्य धकाः धायेकाच्वंगु राज्य खः । तेह्रौं शताब्दीइ मुश्लिमतय्गु संख्या बढे यायेगु हिसाबं मेमेगु राज्यया मुश्लिमतय्त नं काश्मिरं दुकायेगु ज्या यानाः राज्यं सुविधा बियाः गैर मुश्लिमतय्त पक्षपात यायेगु ज्या यात । मुश्लिम शासनपाखें पीडित जुइमाःगुलिं यानाः काश्मिरया जम्बु क्षेत्रय् विशेष यानाः हिन्दू व शिखत वनेगु सुरु यातसा लद्दाख क्षेत्रय् अप्वः हे बौद्ध मार्गीत वनेगु सुरु यात । यक्व दँ लिपा तकं नं मुश्लिमतय्सं स्वेच्छाचारी ढंगं शासन यानाः गैर मुश्लिमतय्त दुःख बियाच्वंगुलिं गैर मुश्लिमत छप्पँ जुयाः शिखया नेतृत्वय् संघर्ष यानाः मुश्लिम शासकतय्त पतन यानाबिल ।

अथे धयागु अफगानीस्तानया शिखतय्सं काश्मीरय् राज्य चले यानाच्वंगु खः । वहे इलय् अंग्रेज साम्राज्यं भारतया राज्य यायां काश्मिर राज्ययात नं युद्ध मार्फत् काश्मीरयात कब्जा यात । करिब करिब अंग्रेजतय्सं ६६५ चिचीधंगु राजा राजौटातय्त थःपिनि साम्राज्यया प्रशासन चले यायेगु अधिकार बियाः अंग्रेजं रक्षा व विदेश विभाग जक जिम्मा कायेगु यात । ६६५ राज्यया शासकतय्सं अंग्रेज शासकतय्त लखौं लख ध्यबा उपहार बीमाः । यदि सुं राज्यया प्रशासनं लखौं लाख ध्यबा बीगु खँय् आनाकानी यात धाःसा व रजौटायात तुरुन्त हटे यायेगु ज्या याइ । वहे इलय् काश्मिर राज्यं अंग्रेज शासक राजा गुलाब सिंहयात राज्य सञ्चालन यायेगु ठेक्का बियाः दँय् ७५ लाख रकम कायेगु ज्या यानाच्वंगु खः । सम्पूर्ण भारतय् अंग्रेजतय्सं याउँक शासन यानाच्वनेफुगु कारण खः धर्म व जातिया नामं फुट हयाः । थ्व नं भाविक खः, जब धर्म व जातया नामं जनता अलमलय् जुयाच्वनी अवश्य नं राजनीतिक चेतनास्तर निम्न जुयाच्वनी । जब जनताया राजनीतिक स्तर कम जुइ । व राज्ययात शासकतय्सं याउँक शासन यानाः शोषण यानाच्वनी । लिपा वयाः अर्थात् सन् १९४७ सालपाखें भारतय् नं सही नेतृत्व यायेफुपिं नेतात न्ह् यःने वयाः अंग्रेज शासनया विरुद्ध संघर्ष यानाः अंग्रेजी साम्राज्यापाखें भारतयात मुक्त यायेगु ज्या जुल । भारत अंग्रेजपाखें स्वतन्त्र जूसां नं दिल्ली सरकारं भारतया चिचीधंगु राज्ययात बिलय याये मफयाच्वंगु खः । व राज्यत मध्ये छगू राज्य खः काश्मीर । काश्मीर व इलय् राजा हरि सिंहं सञ्चालन यानाच्वंगु खः ।

काश्मीर भारतया लागिं भौगोलिक, आर्थिक, धार्मिक व सांस्कृतिक हिसाबं नं अति महत्वपूर्ण खः । थ्वहे कारणं यानाः भारतं ८ लाख सेनायात परेड म्हितकाच्वंगु खः ।

जब सन् १९४७ पाखे भारत स्वतन्त्र जुल । काश्मीर राज्ययात भारत व पाकिस्तानं थःगु देसय् गाभे यायेगु रणनीतिक खेल म्हितल । वास्तवय् काश्मीरया जनतायाके स्वंगू सिमया विचारधारायापिं जनता नं वसोबास यानाच्वंगु दु। छगू पाकिस्तान नापं विलय जुइमाः धाइपिं कट्टरपंथी मुश्मांत दुसा मेखे भारतनापं विलय जुइमाः धइपिं हिन्दूपन्थी वा हिन्दू धर्मया जनता नं दुसा हानं मेगु छगू विचार दुपिं जनता नं दु गुपिं काश्मीर स्वतन्त्र राज्य जुइमाः धइगु पक्षयापिं । राजा हरि सिंहयात तक नं भारत व पाक नेतातय्सं जिमिगु देय् नापं गामे जू वा धकाः खुब दबाब बीगु ज्या जूगु खः । तर राजा हरि सिंहं निगुलिं देय्या प्रस्तावयात अस्वीकार यानाः काश्मीर स्वतन्त्र जुयाच्वनेगु धकाः अडान कायेगु यात। जब काश्मीरय् आर्थिक अवस्था भचा डाँवाडोल जुइसातकि जनतायाके करया भार अप्वः कायेगु स्वल । काश्मीरया जनता छप्पँ जुयाः राजा हरि सिंहया विरोधय् सतयक् कुहां वल । पाकिस्तानं व हे मौकाय् पाकिस्तानय् कब्जा कायेत आदिवासी लडाकूतय्त हतियार ज्वंकाः आन्दोलनय् कुहां वयेगु ज्या यात । राजा हरि सिंह आँटे जुयाः भारतयाके ग्वाहालि फ्वन ।

वहे मौकाय् भारतया प्रधानमन्त्री नेहरूं जिमित रक्षा, परराष्ट्र व सञ्चार स्वयेगु अधिकार बिल धाःसा ग्वाहालि यायेगु जुइ धाल । राजा हरि सिंहं भारतया प्रस्तावयात स्वीकार यात । भारतं थःगु सुरक्षा फौज काश्मीरय् छ्वयाः आन्दोलनयात दमन यात । सन् १९४७ अक्टोबर २६ य् भारतं रक्षा व परराष्ट्रया अधिकार बीगु सम्झौता यात। व इलंनिसें काश्मिरय् भारतया उपनिवेश सुरु जूगु खः । तर काश्मिरया बहुसंख्यक मुश्लिमतय्सं राजा हरि सिंह देश घातक ज्या यात धकाः आरोप बियाः स्वतन्त्र काश्मीरया लागिं संघर्ष यानाच्वंगु दु। काश्मीर भारतया लागिं भौगोलिक, आर्थिक, धार्मिक व सांस्कृतिक हिसाबं नं अति महत्वपूर्ण खः । थ्वहे कारणं यानाः भारतं ८ लाख सेनायात परेड म्हितकाच्वंगु खः ।

भारत गुलि फु गुलि याकनं भारतया कब्जाय् कायेगु हे पक्षय् लगे जुयाच्वंगु खः । अर्ध उपनिवेश जक लानाच्वंगु काश्मीर पूरा थःगु देसय् गामे यायेगु हिसाबं भारतं ३७० या बुँदायात खारेजी यानाः काश्मिरया सार्वभौम अखण्डतायात हरण यायेगु ज्या यात । भारतया थ्व पलाः अभिशाप जुइगु खःला अथवा फलिफाप जुइगु खःला स्वये ल्यं दनि ।