ने. सं. ११४४ ञलाथ्व दशमी -

जामुन सि जक मखु, वासः नं खः

जामुन छताजि सामान्य सि (फल) खः । थ्व निताजि दु । तग्वःगु जामुन ख्येँ बांलूगु जुइ, अले थुकियात ‘सुवा जामुन’ धाइ । चिग्वःगु जामुन ग्वल्लाइ, अले थुकियात ‘पाउँगु जामुन’ धाइ । तग्वःगु जामुन चिग्वःगु जामुन स्वयां चाकुसे च्वनी । पाके जूगु सि पिनें हाकुसे च्वनीसा दुने प्याजी रंगयागु जुइ । थ्व झीत दुनेंनिसें ठण्डी याइगु सि खः ।

जामुनं नयेगु रुचि अप्वयेकी, नयागु पचे याइ, म्ह दुनेया फोहर पितछ्वयाबी । थुकिया पाउँगु गुणं हियात दोषमुक्त यानाबी । जामुनय् यक्व कथंया मिनरल्स, गथेकि क्याल्सियम, आइरन व भिटामिन सी बांलाःगु मात्राय् दइ । अथे जूगुलिं थ्व क्वेँयात फाइदा दुगु ला जु हे जुल, लिसें थुकिं म्हया ल्वय्लिसे ल्वायेगु क्षमता नं अप्वयेकाबी ।

गुपिं मनूतय्त हि मगाइगु जुयाच्वंगु खः उमित जामुन नयेगु धयागु संजीवनी बूटी थें हे खः । थुकी पोटासियमया मात्रा अप्वः दु । १०० ग्राम जामुन नयेबलय् म्हयात ५५ मिग्रा पोटासियम चूलाइ । पोटासियमं हर्ट अटाय्क, हाइ ब्लडप्रेसर व स्ट्रोक आदिया खतरा कम जुइ ।

जामुन नयाया मेमेगु फाइदा थुकथं दु

स्मरणशक्ति ः न्ह्यपुया तन्तुया क्षमता पाः जुलकि स्मरणशक्ति कमजोर जुयावनी । जामुनय् एन्टिअक्सिडेन्टस् विशेष रुपं फ्लेबोनाइड्स दइ, गुकिं स्मरणशक्ति थासय् लाकातयेत ग्वाहालि यानाच्वनी ।

मिं पूगु ः मिं पुनाः लाःगु तुयुगु दागय् न्हिं न्हिं जामुनया हःयागु लेप तयाबिल धाःसा दाग मदयावनी ।

स्यःकै ः जामुन नयेगु यातकि स्यःकै मदयावनी । थुकिया पु लखय् तयाः निनाः ख्वालय् लेप तयाः बाघौ लिपा ख्वाः सिलकि स्यःकै वनी ।

कमजोरी ः जामुनया चुं व मिश्रीचुं १५ ग्रामया मात्राय् सुथय् व बहनी दुरु लिसे काल धाःसा न्ह्याथेंज्याःगु कमजोरी नं मदयावनी ।

चिनिल्वय् ः चिनिल्वय् (डायबिटिज) या ल्वगिं न्हिं १५० ग्राम जामुन नयेगु यायेमाः । थुकिया नियमित सेवनं हिइ दुगु ग्लुकोजया मात्राय् नियन्त्रण यायेफइ । जामुनया पु नं चिनिल्वय्या निंतिं रामवाण खः ।

पुया पाउडर निर्धारित मात्राय् हे जक कयादिसँ, आपाः कालकि हानि याइ । जामुन जा नये धुंकाः हे जक नयेगु यायेमाः । जामुन नये स्वयां निघौ न्ह्यः व निघौ लिपा तक दुरु त्वनादी मते । जामुन निभालय् पानाः निनादिसँ । थुगु पाउडरया स्वंगू चम्चा न्हिं स्वक्वः लःलिसे कयादिसँ, चिनिल्वय् लनावनी ।

आइरन ः जामुनय् आइरन दइ, गुगु हिया निंतिं मदयेक मगाःगु तत्व खः ।

नुगःल्वय् ः नुगःल्वचय् नं थुकिं तसकं फाइदा याः ।

घाः ः म्हय् गनं फ्वंगाःगु दु, हिइसे च्वनाच्वंगु दु, घाः जूगु दु धयागु खःसा जामुनया पु लखय् निनाः न्हिं निक्वः पानादिसँ, लनावनी ।

प्वाःया ल्वय् ः प्वाःया ल्वचय् नं जामुनं फाइदा याः । प्वाः स्यात, छ्वाल्लुक झारा जुल धयागु खःसां जामुनया रसय् सिँचि तयाः त्वनादिसँ । अपच जुल धाःसा १०० ग्राम जामुनय् चि तयाः न्हिं न्हिं भपादिसँ । थुकिं प्वाःया दक्वं हे धयाथें सामान्य ल्वय् लनावनी ।

नये बांलाक यइ । तःक्वः तःक्वः छ्वाल्लुक झारा जुयाच्वन धाःसा जामुनया क्यातुगु हःया १० ग्राम रस पिकयाः कस्ति भतिचा ल्वाकछ्यानाः न्हिं स्वक्वः कायेबलय् यक्व हे फाइदा जुइ । खालि रस जक त्वँसां नं झारा जूगु दिनावनी ।

गंसि जूसा ः २०० ग्राम जामुन छगू गिलास ग्वाराग्वारा दायाच्वंगु लखय् क्वफानाः घौपलख दायेकादिसँ । अनंलि ल्ह्वनाः ख्वाउँकादिसँ । थ्व हे लखय् उकियात न्हायाः, संकाः, छाने यानाः छगू चम्चा कस्ति ल्वाकछ्यानाः न्हिं स्वक्वः त्वनादिसँ । थुकिं यानाः गंसि मजुइकाबी, अले चिनिल्वय् दुसा व नं लंकाबी ।

त्यानु लनी ः जामुनया शर्बत दयेकाः त्वनाबिल धाःसा त्यानुगु लनी, म्हय् फुर्ति थहां वइ ।

कै वःसा ः स्यःकै व मेमेकथंया कै वयाच्वंगु दुसा २०० ग्राम जामुन भपादिसँ । पु दुरुइ चुलाः पानादिसँ ।

वाया ल्वय् ः छितः वा स्यानाच्वंगु दु, हि वयाच्वंगु दु, वा सनाच्वंगु दु, गिजा मनावःगु दु धयागु खःसा ५० ग्राम जामुनया न्हूगु, क्यातुगु कचिगु हःयात कुचाकुचा यानाः छगू चम्चाया प्यब्वय् छब्व मलय्चुं निगू गिलास लखय् दायेकाः छाने यानाः न्हिं निक्वः कुल्ला यानादिसँ । थुकिया सिमाख्वला नचुक निनाः न्हिं न्हिं मंजन यानादिसँ ।

माउथ अल्सर ः जामुनया ४० क्यातुगु हः निनाः छगू गिलास लखय् संकादिसँ, छानय् यानाः कुल्ला व गललल यानादिसँ, म्हुतुइ दुने

लानाच्वंगु घाः (माउथ अल्सर) याकनं लनावनी । थ्व नल धाःसां नं लनावनी ।

बान्ता ः बान्ता जुयाच्वन धाःसा जामुनय् मिश्री तयाः शर्बत दयेकाः त्वनाबीगु यायेमाः, बान्ता दिनावनी ।

म्हासु ल्वय् ः म्हासुल्वचय् नं जामुनं फाइदा याः । म्हासुल्वय् जुइबलय् थुकिया ताजा सिया रसय् कस्ति तयाः त्वनाबीगु यायेमाः, फाइदा जुइ ।

प्याःचाः ः तसकं प्याःचाइगु व याकनं याकनं लः त्वने मास्ति वइगु समस्या जुल धाःसा जामुन नयाबीमाः, फाइदा जुइ ।

मुसु ः गुम्ह मनूयात कफया समस्या न्ह्याबलें हे दु, अले उकिया कारणं मुसु व सासःया ल्वय् दयाच्वंगु दु धयागु खःसा वयात जामुनया सिमाया ख्वलायागु काढा दयेकाः सुथय् बहनी त्वंकाबिल धाःसा फाइदा जुइ ।

पथरी ः जामुनया ताजा पाके जूगु सिया रसय् सिंचि ल्वाकछ्यानाः त्वनेगु यानाच्वन धाःसा पथरी ल्वचं मुक्त जुइ । किड्नी स्टोन जुल धाःसा लः आपाः त्वनेगुया लिसेलिसें जामुनया न्हूगु ताजा हः कयाः लःलिसे निनाः अचार दयेकाः उकी मलय्चुं ल्वाकछ्यानाः सेवन यातकि पथरी पिहां वनी ।

लीभर ः लीभर (स्येँ) या थीथी ल्वय् व रक्तविकारय् जामुनया ताजा सिया रसय् कस्ति ल्वाकछ्यानाः त्वनाबिल धाःसा फाइदा जुइ ।

सँ बांलाइ ः जामुनया रस नियमित रुपं त्वनेगु यानाच्वन धाःसा सँ ताःहाकः जुइ, अले उमेर वने धुंकाः गुलि तक नं सँ हाकुुसे च्वनाच्वनी ।

जामुनया रस पिकायेगु विधि
जामुनयात निघौ तक लखय् तयातयेधुंकाः पु लिकयाः रस पिकयादिसँ ।

जामुनया शर्बत दयेकेगु विधि
२५० ग्राम जामुनया रस कयाः उकी छगू किलो चिनि ल्वाकछ्यानाः शर्बत थें च्वंक चास्नी जुइधुंकाः छाने यानाः तयातइदिसँ । थुगु शर्बतयात म्ह त्यानुगु लंकेत छ्यलादिसँ । अरुचिया ल्वचय् नं छ्यलादीसां जिउ । मस्तय्त बान्ता जुल अथवा बान्ताय् हि खनेदुगु अवस्था जुल धाःसा थ्व शर्बतं विशेष फाइदा याः । अपचया ल्वचय् नं थुकिं फाइदा याः ।
एजेन्सीया ग्वाहालिं