ने. सं. ११४४ ञलागा पारू -

धर्म व अधर्म छु खः ?

श्रावण भाद्रया ई । धर्मकर्म यायेगु ई । थुगु इलय् सु हिन्दू, सु बौद्ध सकलें थःथःगु परम्परा कथं धर्म याइ । खय्त ला धर्म धइगु खँय् ल्वापु पिदंगु नं मदु । अय्नं थःथःगु मान्यता कथं धर्मकर्म याइ । वाउँगु चुरा न्ह्याइ । वाउँगु वसः पुनी । सोमवाःपतिकं ब्रत च्वनी । अझ लछियंकं ब्रत च्वनेगु नं याइ । थुकथंया ज्याखँ यायेवं पापं मुक्त जुइ ।

थःम्हं कामना यानागु पूवनी आदि धइगु कथंया विश्वास दु । थन सकलें असीमित इच्छा ब्वलंकाः म्वानाच्वनी । थुगु असीमित इच्छा मध्ये छुं छुं इच्छा पूवनेफु । जब द्यः पूज्याना सफल जूगु थुइकी । छकः निकः जक मखु, तक्वः तक अझ दँ दं तकं ब्रत च्वनी । यदि सुयां इच्छा पूमवन धाःसा द्यःयात ब्वःबी । थःम्हं नाला कयागु धर्म हिली ।

उकिं थौं धर्म हिलीपिं ग्वाःग्वाः दु । गुलिसिनं धर्म हिलाः थःयात भिं जूगु तायेकी । तर गुलिसिनं न्हापा थःम्हेसियां नालाच्वनागु धर्म हे बांलाः तायेकी । खय्त ला धर्म धइगु आस्था खः । विश्वास खः । थुकथंया आस्था व विश्वास ब्वलंगु थौं जक मखु । मानवया सृष्टि कालंनिसें दु । परम्परानिसें थुकियात निरन्तरता बियाच्वंगु दु ।

बुद्धकालय् नं थुकथं थःथःगु आस्था कथं व्यवहार याना धर्म हनीगु याः । बुद्धकालय् थीथी कथं व्यवहार याइपिं साधुत दु । उमिसं थीथी सामाजिक रितिथितियात वास्ता मयासें व्यवहार याइ । दनाः खिच्व फाइ । थःपिसं खि नयेगु । च्व त्वनेगु । सुनानं सःता भिक्षा बिउसा मकाइगु । पलख पियाच्वने मालकि भिक्षा मकाइगु ।

थःगु लागिं हःगु भिक्षा मकाइगु । सुनानं सःतूसा मवइगु आदि ज्याखँयात धर्म कथं काइ । इमिसं त्यपं बिउगु भिक्षा काइमखु । दालं बिउगु भिक्षा काइमखु । झ्यालं बिउगु भिक्षा काइमखु । दण्डिया दथुं बिउगु भिक्षा काइमखु । नयाच्वंपिसं बिउगु भिक्षा काइमखु । प्वाथय् दुम्ह मिसां बिउगु भिक्षा काइमखु । दुरु त्वनाच्वंम्हसिनं बिउगु भिक्षा काइमखु ।

भुजिं च्वंगु नसा काइमखु । न्या व ला काइमखु । अय्ला, थ्वँ, सर्वत नं काइमखु । छखा छेँय् जक भिक्षा काइ । निप्यय् जक नइ । थुकथं ग्वखा छेँय् भिक्षा काल, उलि जक नइ । थुकथं स्वन्हु प्यन्हु न्यान्हु यायां नसा नयेगु तापाका यंकी । न्हय्न्हुया छक्वः जक नयेगु तकं याइ । अथेहे पालंपाः यानाः बाःछिया छकः जक नइ ।

धर्म धइगु आस्था खः । विश्वास खः । थुकथंया आस्था व विश्वास ब्वलंगु थौं जक मखु । मानवया सृष्टि कालंनिसें दु । परम्परानिसें थुकियात निरन्तरता बियाच्वंगु दु । बुद्धकालय् नं थुकथं थःथःगु आस्था कथं व्यवहार याना धर्म हनीगु याः ।

उमिसं वाउँचा नइ । जा नइ । जंगलय् बुया वःगु धान्यवर्ग जक नइ । सार्कीं वांछ्वयातःगु छ्यंगूया कुचा नइ । म्हुकंचा (च्याऊं) नइ । च्वकि नइ । क्वःगु जा व खौ नइ । घाँय् व गोबर नयेगु याइ । गुइँ सःगु सिसाबुसा व उकिसनं बँय् कुतुवंगु जक नइ । मसानय् वांछ्वयातःगु कापःया वसः पुनी । लँय् वांछ्वयातःगु कापतं वसः पुनी । हलं थःगु म्ह भुनी ।

भुलुखाया पाया वसः दयेकी । जनावरया छ्यंगुया वसः पुनी । जनावरया सँया वसः पुनी । थःगु सँ व दारी थःगु ल्हातं चच फुइ । कँथय् नं द्यनी । थःगु पाप चुइकेत न्हिछिया स्वक्वः पुखुलि व खुसिइ दुबिइ । थुकथं थःगु शरीरयात यातना बी । यातना बिलकि धर्म लाइ धाइगु विश्वास काइ ।अथेहे गुलिसिनं मेपिंत दुःख बियाः धर्म लाइगु तायेकी ।

इमिसं फैचा, बंगूर, पशुपंक्षी मृगत स्यात । इपिं तंगुलु जुइ । खुँ जुइ । खुया काइ । इमिसं गुलि नं क्रुर ज्याखँ दु, व सकतां याइ । थःयात जक मखु थन थः नापनापं मेपिंत नं दुःख बियाः धर्म मुनेगु कुतः याइ । थुकथंया व्यवहार याना जुइगु खँय् तथागतं थथे धयाबिज्याःगु दु, ‘थुकथं व्यवहार याइपिं जुजु, क्षेत्री वा ब्राम्हण जुइ ।

इमिसं देय्या पूर्वपाखे यज्ञशाला दयेकी । वं सँ खाइ । दाह्री चाइ । खसिया छ्यंगुया वसः पुनी । म्हय् घ्यः चिकनं बुकी । म्हगःया छ्यंगुलिं जँय् चासु म्वइ । थः पटरानी व ब्राम्हणीपिं नापं यज्ञशालाय् वनी । यज्ञशालाय् गोबरं बँ इलातइ । अन लासा लानाः द्यनी । यज्ञशालाय् मेय् स्याइ । भ्याःचा, च्याङग्रा सल आदि जनावर स्याइ ।

यज्ञया लागिं तःतःमागु सिमात पाली । थुकथं सकसितं पाप बी । यातना बियाः धर्म यानागु तायेकी । थन धर्म व अधर्म छु धइगु थुइके थाकु । थन पण्डितयात मूर्ख कथं काइ । मूर्खयात दर्जा बी । मूर्खयात द्यः तकं भाःपी । थुकथंया घटना झी सकसियां न्ह्यःने नं खंकेफु । छुं मसःम्ह मसिउम्ह मनूयाके द्यः दुविन । वयात म्हगसय् द्यवं धाः वल ।

व द्यःया अवतार । साक्षात् द्यः खः । वं वयात मिखा तिसिना बिश्वास याइ । थुकथं अधार्मिकवाद जूसां धार्मिक कथं प्रतिस्थापित जुइ । धार्मिकवादयात क्वत्यली । थुकथं धार्मिकवाद व अधार्मिकवादया बारे तथागतं थथे धयाबिज्याःगु दु । थन अधार्मिकवादं धार्मिक बादयात क्वत्यली । थुगु इलय् अधार्मिक पुचः लय्ताइ ।

इमिसं अधार्मिकयात अहो पण्डित, ओहो पण्डित धकाः सः थ्वयेका जुइ । थुगु इलय् अधर्मयात नं धर्म थुइकी । अनर्थयात अर्थ बोध याइ । गुगु धर्म खः । गुगु अधर्म खः । गुगु अर्थ खः । गुगु अनर्थ खः धइगु खँ थुइकी मखु । उकियाना धार्मिकवाद क्वँय् लाइ । अधार्मिकवाद च्वय् च्वय् धयाच्वनी । तथागतं धयाबिज्याःथें थौं धर्म व अधर्म ध्वाथुइके मफयाच्वंगु दु ।

सार्थक अर्थयात थुइके मफयाच्वंगु दु । धर्मयात अधर्म व अधर्मयात धर्म कथं नालाच्वंगु दु । थन तथागतं कनाबिज्याःगु धर्म व अधर्मया बारे स्वये । तथागतं धयाबिज्याःगु दु, ‘मिथ्यादृष्टि अधर्म खः । थुकिया अखः सम्यक दृष्टि धर्म खः । मिथ्यादृष्टिया कारणं पाप कर्म जूवनी । थ्व अनर्थ खः । सम्यकदृष्टिया कारण कुशल कर्म परिपूर्ण जुइ । थ्व अर्थ खः ।

थुकथं हे मिथ्या संकल्प, मिथ्याबाचा, मिथ्याआजीविका, मिथ्याब्यायाम, मिथ्यासमाधि, मिथ्याकर्म अधर्म खः । थुकिया अःखः सम्यक बाचा, सम्यक संकल्प, सम्यक आजिविका, सम्यक व्यायाम, सम्यक कर्म, सम्यक ज्ञान धर्म खः । अथेहे मिथ्या विमुक्ति अधर्म खः । सम्यक विमुक्ति धर्म खः । मिथ्याविमुक्तिया कारणं पापक अकुशल धर्म जुूवनी ।

सम्यक मुक्तिया कारणं कुशल धर्म परिपूर्ण जुइ । उकिं अधर्म व धर्म निगुलिं थुइकेमाः । अनर्थ व अर्थयात नं बोध यायेमाः । थुगु नितां खँयात ध्वाथुइके फुसा धार्मिक लँपु म्हसीके फइ । धार्मिक ज्याखँ याये सइ । अधर्मयात त्वताः कुशल मार्गय् पलाः छी फइ ।